درون زا نبودن فرهنگ و الگوگیری ناشیانه از مدرنیته، مانع نیل به تمدن مهدوی است

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از شبستان، بررسی نقاط اثرگذار در پروسه تمدن سازی اسلامی در عصر حاضر و پیش از ظهور و همچنین تحلیل جایگاه علم و دانش و خِردورزی در مسیر تحقق جامعه آرمانی اسلامی و مهدوی در کنار تبیین راهکارهای اصولی ترویج فرهنگ و اندیشه اسلامی و مهدوی، ما را برآن داشت تا با حجت الاسلام والمسلمین اصغر کریم زاده، محقق و پژوهشگر مرکز تخصصی مهدویت(عج) گفت وگویی ترتیب دهیم که بخش دوم و پایانی آن در ادامه از نظرتان می گذرد:

برای تحقق تمدن نوین اسلامی و تبیین چارچوب مناسبات مهدوی در جامعه، با چه موانع و چالش هایی روبرو خواهیم بود؟ اصولاً تثبیت این باورها، با چه اِلمان هایی قابلیت اجرا را دارند؟

برای نیل به جامعه عظیم مهدوی و تمدن الهام بخش اسلامی در عصر کنونی، موانعی وجود دارد که مسیر تمدن سازی را با مشکلات جدی مواجه ساخته، یکی از این موانع و چالش های مهم، درون زا نبودن داشته های فرهنگی ماست؛ الگوگیری ناشیانه از مدرنیته و جهان غرب، اتفاق نامبارکی است که ما را در مکان یابی صحیحِ موقعیت اسلام ناب، با مشکل مواجه کرده است؛ همچنین گره خوردن نظام آموزشی و فرهنگی در کشور ما با دولت ها، در مقاطعی نیز منجر به ذبح خِردگرایی شده است.

از موارد دیگری که گاهی در میان اهل فرهنگ مشاهده می شود، مقولات انتزاعی و خیالی هستند که به هیچ وجه مشکل و یا مسئله ما در بحث تمدن سازی عظیم اسلامی نیستند، ولی متاسفانه به عنوان یک داشته و یا ناداشته فرهنگی تلقی می شوند، شاید این مشکل به قاعده گرا نبودن ما در حوزه خِردورزی برمی گردد.

اگر بخواهیم این پروسه را در یک کلام تبیین کنیم باید بگوییم: رسیدن به اقتدار فرهنگی راهی جز با باز تعریف کردن نگرش و ذهنيت های فرهنگی جامعه اسلامی ندارد، ما باید فرهنگ مان را از سطح ساده و ابتدایی کنونی، به اشکال تکامل یافته ‌تری براساس تمدن اسلامی و آموزه های والای آن ارتقاء دهیم.

عده ای عدم تحقق آرمان های مهدوی در جهت نیل جامعه منتظر به سوی تمدن جهانی مهدوی را، عدم هماهنگی بین نهادهای علمی و اجرایی می دانند، آیا این نقیصه را مورد وثوق می دانید؟ راه حل های عملی برای رفع این نقیصه از دیدگاه شما چه مختصاتی دارند؟

جامعه مهدوی براساس فرمایش معصومین (علیهم السلام)، عصر پایان یافتن خواست ها و اهداف ناهمگون و چندگانه است؛ چراکه لازمه رشد فکری و اخلاقی مردم، شکل گیری امت واحده است. «یَقُومُ قائِمُنا… ثُمَّ یَجْمَعُهُمُ اللَّهُ عَلَی اَمْرٍ وَاحِد؛ (نعمانی، الغیبه، ص ۲۰۶) «آنگاه که قائم ما قیام کند… همه را بر یک فکر و مرام واحد گرد می آورد.»، در روایات وارد شده است: امام صادق(ع) فرمودند: «لَیُرْفَعُ عَنِ الْمِلَلِ وَ الْاَدْیَانِ الِاخْتِلَاف، یعنی امام عصر(عج) چند دستگی و پراکندگی را از ملت ها و ادیان بر می دارند، آن حضرت(عج)، الفت و دوستی در دل مردم ایجاد می کنند و بغض و خصومت را برطرف می سازند؛ امام صادق(ع) باز در این باره فرموده اند: «و یُوَلِّفَ اللَّهُ بَیْنَ قُلُوبٍ مُخْتَلِفَه؛ معنای این کلام این است که حضرت حجت(عج)، بین قلبهای گوناگون، الفت ایجاد می کنند.»

بی شک چندپارگی فرهنگی و اعتقادی در همه مراحلش، با نظام توحیدی که اساس تمدن اسلامی است، ناسازگاری دارد!

در توقیعات خاصه حضرت حجت(عج) یک از علل بازماندن جامعه اسلامی از نیل به اهداف عالیه، فقدان وحدت رویه بیان شده است: ایشان می فرمایند: «وَ لَوْ أَنَّ أَشْياعَنا ـ وَفَّقَهُمُ اللّه  لِطاعَتِةِ ـ عَلَى اجْتِماعٍ مِنَ القُلُوبِ فِى الوَفاءِ بِالعَهْدِ عَلَيْهِمْ، لَما تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْيُمْنُ بِلِقائِنا (احتجاج، ج 2، ص 498) معنای این کلام گُهربار این است که «اگر شيعيان ما ـ كه خداوند آنان را به اطاعت از خود موفق گرداند ـ دل هايشان بر وفاى به پيمانى كه بدان موظف هستند، اتفاق مى كردند، قطعاً توفيق ملاقات با ما براى آنان به عقب نمى افتاد، و قطعا سعادت مشاهده ما، بر اساس معرفت دقيق و صداقت دل، به زودى براى آنان حاصل مى شد.»

اما واقعاً منظور ازاین وحدت چیست؟ آیا منظور از این وحدت، هماهنگی بین نهادهای علمی و اجرایی و وحدت سازمانی است! و یا یکی کردن نگرش های گوناگون؟ و یا نادیده گرفتن اشتباهات و رویکردهای غلط نهادهای مرتبط؟

باید گفت هیچکدام از این مسائل، تسهیل کننده مسیر هماهنگی، نهادها نیستند و از طرفی ادغام ساختاری، نه مطلوب است و نه امکانپذیر و ازسویی، ابزارگرایی و غفلت  از محتوا گرایی موجب کند شدن حرکت رو به شتاب نیل به تمدن سترگ اسلامی خواهد بود!

به نظر می رسد در مسیر رسیدن به مفهوم واقعی وحدت، مهمترین راهکار عملی، روش ‌شناسی و هدف‌ گزینی مناسب است؛ نهادهای علمی و فرهنگی و اجرایی کشور ما، قبل از پویش های عملیاتی خود، نیازمند یک روش شناسی با افق هدف های عالیه تمدن اسلامی هستند؛ آن زمان است که وحدت مبتنی بر تقسیم کار معنی پیدا می کند.

تعیین بایدها و نبایدها و اهداف و غایات تمدن سازی و گسترش قلمرو معرفتی و تحول متدولوژیک در شیوه ها و وظیفه شناسی مبتنی بر مفروضات ارزشی، از جمله مؤلفه های ضروری برای ایجاد یکپارچگی هستند.

با فرض یکی نبودن مبانی معرفتی و اهداف، نهادهای مسئوول به بیراهه خواهند رفت.

برای رسیدن به آرمان ها و اهداف مورد نظر جامعه مهدوی(عج) چه مراحل و پروسه هایی  را می باید، طی کرد؟

جامعه منتظر برای نیل به اهداف عالی و افق موردنظر، باید در مرحله اول وحدت و یگانگی را در بین قشرهای مختلف خود نهادینه کند؛ حکمت اصلی جمعی بودن بسیاری از مناسک اسلامی و دینی مانند حج، نماز جماعت و... همین ایجاد حس همبستگی و پیوند‌های اجتماعی بین مسلمانان است، این مهم جزو مقدمات ضروری تشکیل حکومت جهانی است؛ لازمه دیگری که برای نیل به اهداف افق بلند جامعه مهدوی، بشدت نیازش احساس می شود، رسیدن به یک خودآگاهی و رشد فکری صحیح است که این امر منتج به خودباوری و رشد علمی وعملی و جدیت در حرکت جامعه خواهد شد؛ برای رسیدن به این اهدف، نیازمند به ایجاد تغییرات جِدی در سبک زندگی هستیم؛ سبک زندگی غربی امروز که بر پایه لذت و انسان محوری بنیان گذاشته شده است، باید جای خود را به سبک زندگی تربیت محور اسلامی با نگاه به تعالی و رشد انسان بدهد./۱۳۲۵//۱۰۲/خ