گفتمان و فعالیت فرهنگی ابزاری بزرگتر و اثرگذارتر از جنگ است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله محمد سند بحرانی استاد برجسته حوزه علمیه نجف اشرف دوشنبه شب در نشست علمی طلاب و فضلای حوزه علمیه قم با بیان این که امامت سررشته همه جان های بشر، جن و نباتات است، گفت: امامت قطب و مرکز اداره همه عالم به شمار می رود.

در کتاب های کلامی شیعه باید به این موضوع پرداخته شود که جانشینی امیرمؤمنان بعد از فوت پیامبر اسلام نبوده است، امامت امری ملکوتی و زمینی است و تنها مسأله ای اعتباری و قانونی به شمار نمی رود، در زمان هر معراج پیامبر، علی(ع) قائم به امر و امام فعلی شده است.

قصص‌های قرآنی عین واقعیت است

استاد حوزه علمیه با بیان این که وزیر بودن امیرمؤمنان نسبت به رسول اکرم(ص) فعلی بود، اظهار داشت: بسیاری از مسائل هنوز بکر مانده که باید روی آن کار شود و آن ها را شکوفا کرد، این مسائل داده های مستحبی نیست بلکه شناختی عمیق محسوب می شود.

وی با اشاره به آیات و روایانی پیرامون داستان های قرآنی ادامه داد: اینگونه نیست که قصص قرآنی داستان صرف بوده و واقع نشده باشد، برخی از صوفی ها می گویند که قصص قرآنی رمان و داستان است که اشتباه به شمار می رود و همه حقیقت هستند.

آیت الله سند بحرانی با بیان این که معنای عبرت این است که داستان های قرآنی با این که حقیقت هستند؛ اما این کتاب الهی قصص را به عنوان پایان مطلب نفرموده است، ابراز داشت: این قصص به عنوان پندی است که انسان باید برای مسأله ای بالاتر و مهم تر از آن  مورد استفاده قرار دهد؛ از این رو این قصص گذرگاه هستند.

وی عنوان کرد: داستان های قرآنی محل استقرار و قرارگاه نیستند و ضمن این که حقیقت دارند پلی عبوری و عبرت انسان برای رسیدن به حقایق است، این داستان ها انسان را به مسأله ای مهم تر راهنمایی می کند که پیامبر و اهل بیت(ع) است؛ قرآن درباره فرعون و نمرود فرموده؛ اما می خواهد بیان کند که خطرناک تر از آن ها هم وجود دارد.

استاد حوزه علمیه خاطرنشان کرد: متأسفانه سیستم تفسیری که در روایات وجود دارد در مفسران مگر در تعدادی بسیار کم درست نیامده و مورد استفاده قرار نگرفته است، قرآن می فرماید که داستان انبیا و بقیه قصص دارالقرار نیست از این رو انسان نباید در آن توقف کند، این داستان ها برای ایستگاه استراحت خوب است اما نباید قرارگاه باشد.

دید انسان نباید محدود در داستان های قرآنی شود

وی اضافه کرد: دید انسان نباید محدود در داستان های قرآنی شود بلکه آن ها را باید مقدمه ای برای رسیدن به حقیقت قرار دهد، داستان ها قرآنی و آیات الهی دروازه رسیدن انسان ها به حقایق هستند، متأسفانه در تفسیر بسیاری از بزرگان این قصص حالت قرارگاه دارند که نباید اینگونه باشد.

آیت الله سند بحرانی گفت: به عنوان مثال موارد بسیاری در سوره یوسف وجود دارد که ائمه طاهرین(ع) فرمودند مربوط به حضرت مهدی(عج) است، قرآن همه زندگی پیامبران را بیان نکرده بلکه موارد و مسائلی که انسان را به پیامبر و خاندان پیامبر که غایت کار هستند آورده تا انسان ها را به این مسیر راهنمایی کند.

وی افزود: تدبر به معنای نگاه کردن به غایت و پایان و توجه به پشت قضیه است، انسان باید بینند که یوسف، ابراهیم و مریم حقیقی قرآن چه کسانی هستند، ما نباید از روح قرآن دور شویم؛ روح قرآن همان غایت یعنی اهل بیت طاهرین(ع) هستند.

‌ ولایت اهل بیت(ع) قطب و نقطه مرکزی قرآن است

استاد حوزه علمیه با بیان این که در روایات آمده که ولایت اهل بیت(ع) قطب و نقطه مرکزی قرآن است، اظهار داشت: متأسفانه گاهی بیشتر مشغول ایستگاه های نخست هستیم و به جان، محور و پایان راه آن نمی پردازیم و غافل می شویم، اهل بیت(ع) قطب تمام کتاب های آسمانی هستند.

وی ادامه داد: قرآن می فرماید این کتاب الهی مهیمن و حاکم بر کتب آسمانی دیگر است، ریشه حقیقی و ریشه فهم تورات، انجیل، زبور و کتب الهی در قرآن قرار دارد، روایات منبع هستند و انسان را به پایه ها می رساند.

آیت الله سند بحرانی با اشاره به مبحث دلیل ارشادی ابراز داشت: خود دلیل ارشادی حجیت ندارد و همواره مرشد الیه حجیت دارد اما کار آن بیدار کردن انسان است، برای روایات ضعیف ارشاد کننده بودن بس است، حال گاهی برخی می خواهند خواب باشند.

وی عنوان کرد: مگر کار روایات ضعیف و صحیحه یا حتی متواتر در عقاید حجیت دارند، مگر معرفت از تواتر می آید؟ تواتر اثبات سند است؛ اما معرفت از آن نمی آید، تواتر یقین آور به صدا است نه این که نسبت به معنا یقین ایجاد کند، این مسأله آمادگی و زمینه برای معنا و فهم است، این خبرها در تولید معرفت نقشی ندارد بلکه کار آماده سازی را انجام می دهد.

استاد حوزه علمیه خاطرنشان کرد: نمی گوییم که تواتر و اخبار هیچ نقشی ندارد اما معرفت با آن ها حاصل نمی شود، اخباری گری این است که انسان بند با صدا باشد اما کل کار صدا نیست انسان باید به سراغ فهم و معرفت برود و بر اساس موازین در زمینه های گوناگون فقاهت و اجتهاد پیدا کند.

وی اضافه کرد: کدام کتاب لغت مسند است؟ نقش این کتاب ارشاد و زمینه ساز است، کار این روایات آماده سازی برای رسیدن و وارد شدن به کشتی فهم است، رجال نقش بسیار مهمی دارد اما آیا می توانیم در علم فقه را ببندیم و بگوییم که فقط باید رجال کار کرد؟ البته علم رجال را رها نمی کنیم اما این علم مقدماتی به شمار می رود.

آیت الله سند بحرانی با بیان این که در روش کار نباید دچار سردرگمی شویم، گفت: بسیاری از روایات مرسله یا ضعیف ارشادی به سیستم محکم در قرآن کریم است، ارشاد یکی از شرایط تمامیت فحص است، ارشاد یعنی انسان نباید غافل از احتمالات گوناگون باشد.

وی افزود: بسیاری بر ضعف روایات می تازند، در علوم گوناگون تنها تکیه گاه سند نیست البته سند باید در کار باشد، اگر متن سند صحیح موافق کتاب و سنت نباشد یا این که مخالف کتاب سنت به شمار رود ولو این که معارض نداشته باشد از مسلمات اصول و علوم دینی است که حجیت ندارد.

مکتب سید ابن طاووس از ضعیف ترین مبانی رجال است

استاد حوزه علمیه با بیان این که نباید از سند و علومی همانند رجال رها باشیم، اظهار داشت: این ها لازم است اما باید جایگاه آن را بدانیم، علم رجال شیعه چند مکتب دارد و بسیاری از اهل فضل از این موضوع آگاهی ندارند، مکتبی که بسیار رواج دارد مکتب سید ابن طاووس است که به نظر بنده از ضعیف ترین مبانی رجال است، مبنای نجاشی که تندیرین رجالی محسوب می شود مبنایش با ابن طاووس 180 درجه فاصله دارد.

وی ادامه داد: برخی علمای بزرگ می فرمایند اگر انسان تنها به دنبال سند باشد سطحی نگر است، نجاشی و شیخ طوسی متن شناس هستند و تنها نگارنده سند نیستند، البته سند نقش دارد؛ اما همه چیز نیست، باید متن را نگاه کرد؛ تنها راه رهایی ثقه بودن راوی نیست، بری از علما فرمودند حجیت تنها دائر مدار ثقه بودن نیست.

آیت الله سند بحرانی با اشاره به امومت ولایت اهل بیت(ع) بر محکمات ابراز داشت: قانون اساسی قرآن کریم محکمات هستند، ریشه و جان قانون اساسی قرآن کریم بازگرداندن و قطب محکمات به وسیله ولایت اهل بیت(ع) است، قرآن کریم مهیمن و حاکم بر دیگر کتب است و اهل بیت(ع) محور چنین قرآنی هستند.

وی عنوان کرد: این روش تفسیر قرآن هنوز فعال نشده است و روش ها موضوعی، تنزیلی و قرآن به قرآن نیست بلکه باید روش امومت ولایت و بعد محکمات مدنظر باشد؛ امیرمؤمنان می فرماید که قرآن ناطق من هستم و کتاب الهی قرآن صامت است، جنگ صفین برای همین پند است و فتح شام نبوده بلکه فتح دل ها و مغزها است.

استاد حوزه علمیه جنگ صفین را جنگ معرفت دانست و خاطرنشان کرد: این جنگ جغرافیایی نبوده بلکه امیرمؤمنان جنگ فرهنگی انجام داده است، در جنگ ها حضرت برنامه فرهنگی دارد و سخنوری می کند، در کدام جنگ ابتدا سخن و برنامه فرهنگی اجرا شده است؟

گفتمان و مسائل فرهنگی ابزار بزرگتری از جنگ است

وی اضافه کرد: پیامبر و اهل بیت(ع) بودند که قبل از جنگ نظامی کار فرهنگی می کردند، بحث اول حضرت فرهنگی و تفکر سازی بود، در کدام جنگ قبل از خون ریزی و کشتار بحث گفتمانی و فرهنگی مطرح بوده است؟ امروز بشر پس از 14 قرن به این موضوع  رسیده است که گفتمان و مسائل فرهنگی ابزار بزرگتری از جنگ است.

آیت الله سند بحرانی با بیان که اهل بیت(ع) قطب قرآن هستند، گفت: اگر اهل بیت(ع) از تفسیر، آیات و سور منها شوند پایانه هدفمندی سور قرآن از دست داده می شود، نقطه مرکزی قرآن اهل بیت(ع) هستند، ائمه طاهرین(ع) نقطه مرکزی دایره قرآن کریم به شمار می روند؛ بحث تشریعات قرآن سر جای خود قرار دارند؛ اما قصص قرآنی محل گذر برای رسیدن به حقیقتی والا هستند./1323/ ۲۰۰/ص