منبر نمی تواند سکولار باشد/ دست پنهان دشمنان در موضوع قمه زنی

به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، عزاداری و برگزاری محافل و مجالس عزا، یکی از شیوه های اهل بیت(ع) برای زنده نگه داشتن نهضت حسینی(ع) و در واقع رمز بقای شیعه در طول تاریخ بوده است.

برپایی مجالس عزا، گریستن، گریاندن، ذکر مصائب امام حسین(ع) و یاران باوفایش و بیان حوادث جانگداز عاشورا روش هایی بوده است که برای برپا نگه داشتن خیمه معرفت حسینی(ع) در طول تاریخ از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است و امروز شیعه میراث دار غنی ترین و پر بهاترین فرهنگ و نهضت مقاومت، ایثار، از خودگذشتگی، امربه معروف و نهی از منکر و قیام علیه ظلم و ستم است.

بی شک حفظ این میراث عظیم و فرهنگ غنی و برگزاری مراسم عزاداری امام حسین(ع) از شعائر بزرگ شیعیان محسوب می شود که در طول تاریخ توانسته ارزش‌های مکتب تشیع را حفظ کند و از نسلی به نسل دیگر منتقل نماید.

در طول تاریخ دشمنان تشیع که رمز ماندگاری شیعه را در دوام و ماندگاری نهضت سرخ حسینی(ع) دیده اند، سعی کرده اند تا با ایجاد جریانات انحرافی و به وجود آوردن بدعت و انحراف در عزاداری و سوگواری سید و سالار شهیدان، این گنجینه عظیم معرفت را از مسیر اصلی خود که هدایت خیل عظیم بشریت به سوی کمال و تعالی است، جدا کرده و بزرگترین مکتب معرفت افزایی شیعه در طول تاریخ را دستخوش انحراف سازند.

بصیرت، زمان شناسی و مجاهدت شبانه روزی علمای دین و بزرگان مذهب سبب شده تا نهضت و مکتب عاشورا در سایه الطاف و رحمت الهی به هدایت گری خود ادامه دهد و امروز این میراث عظیم و بی بدیل به نسل ما منتقل شود.

امروز نیز دشمنان با استفاده از ترفندهای تبلیغاتی و روش های انحرافی گوناگون تلاش می کنند تا این نهضت بیدارگر بشریت را دچار انحراف کنند که با مجاهدت علما، مراجع و بزرگان دین، این فتنه ها مدیریت شده اند.

به منظور آشنایی با نقش بصیرت بخش و معرفت افزای نهضت عاشورا و همچنین نقشه های دشمن در مسیر ایجاد بدعت و انحراف در عزاداری و نهضت عاشورا، با حجت الاسلام رضا اسکندری معاون فرهنگی تبلیغی حوزه های علمیه خواهران کشور هم سخن شده ایم که حاصل آن در ادامه می آید.

اثر تربیتی؛ مهم‌ترین ویژگی عزاداری امام حسین(ع)

رسا- مجالس عزاداری امام حسین(ع) چه نقشی در بصیرت دهی و معرفت افزایی جامعه دارد؟

اساساً مهم‌ترین اثر عزاداری امام حسین(ع) اثر تربیتی و در واقع تقویت احساسات دینی است و باید قبل از این که بعد معرفتی را در عزاداری ها در نظر داشته باشیم، باید به بعد تربیتی آن توجه کنیم.

روضه امام حسین(ع) و مجالس عزاداری و توسل به اهل بیت(ع) دارای بیشترین اثر تربیتی از جهت روحیه معنوی و انس با اهل بیت(ع) و اباعبدالله الحسین(ع)است و این مسأله مهم‌ترین اثر تربیتی عزاداری است.

در مجالسی که برای کودکان و به نام حضرت علی اصغر می گیرند، شاید معرفت افزایی خیلی نقش ندارد و بیشتر موضوع انس و اثر تربیتی آن مدنظر است؛ یعنی این اثر تربیتی عمیق تر و ماندگارتر است.

همین موضوع است که مقدمه معرفت می شود و این  مسأله ای است که باید همیشه به آن در بحث مجالس عزاداری امام حسین(ع) توجه کنیم؛یعنی باید به بُعد عاطفی که اساس آن حب است توجه شود و باید دانست که حب اهل بیت(ع) و امام حسین(ع) پایه دین داری است و شاکله شخصیتی مؤمنان و پیروان اهل بیت(ع) در همین مجالس امام حسین(ع) و مجالس مذهبی که اوج آن مجالس امام حسین (ع) است شکل می گیرد و این مقدمه معرفت می شود.

البته ما در عرصه های معرفت افزایی نیز باید ورود کنیم تا بتوانیم شور را به شعور و معرفت تبدیل کنیم و در این مسأله، توجه به احساسات پایه و اساس است.

 اگر برای این موضوع به عرصه تبلیغ و شیوه های تبلیغی و همچنین محتوای تبلیغ توجه نکنیم، معرفت مورد نظر ایجاد نخواهد شد و در واقع عزاداری ها شوری است که چه بسا از این شور سوء استفاده هم شود و به انحراف کشیده شود اما اگر این شور تبدیل به یک شعور و معرفت عمیق شود، پایدار و ماندگار است.

تبیین اهداف و آرمانهای نهضت حسینی؛ وظیفه خطبا و مداحان

رسا- وظیفه مداحان، خطبا و مبلغان در این میان چیست؟

باید تلاش کرد در بحث های تبلیغی، چه در بُعد مداحی و چه سخنرانی ها به بهترین شیوه عمل کنیم چراکه مداحی شبیه تبلیغ قابلیت معرفت افزایی دارد؛ یعنی اشعاری که مداحان می خوانند اگر اشعار عمیق باشد و در واقع آرمانها و اهداف امام حسین(ع)و ویژگی های معنوی و اخلاقی و شخصیتی یاران امام حسین(ع) را بیان کند و این زوایا در اشعار مداحان ما رعایت شود که این مباحث را تبیین کنند، قطعاً تبدیل به معرفت می شود اما اگر فقط آهنگین بودن و یا حال احساسی اصل باشد ولی اشعار و یا روضه ها مضامین عمیق نداشته باشد، این خود آسیب زاست.

گاهی روضه خوان های ما روضه حضرت ابالفضل(ع) می خوانند و اگر در حال بیان روضه بتوانند ادب آن حضرت را بیان کنند و یا شجاعت و ویژگی های شخصیتی ایشان را در قالب روضه بیان نمایند، همان روضه یک منبع معرفتی مهم می شود و در واقع چه روضه، چه سخنرانی و چه مداحی می تواند در جهت معرفت افزایی نقش مهمی ایفا کند اما پایه اصلی همان احساسات و شور حسینی است که الحمدلله در کشور ما در طول تاریخ و بعد از شهادت امام حسین(ع) روز به روز این امر فراگیر تر شده و ریشه دار است و سنت خداست که کسانی که ایمان به خدا و عمل صالح داشته باشند خداوند متعال محبت آن ها را در قلب دیگران ایجاد می کند، در واقع این محبت الهی است و خداوند محبت امام حسین(ع) را در قلب ها ایجاد کرده است.

در واقع این محبتی که در قلوب شیعیان است، حرارت و محبت الهی است که خداوند طبق سنت و عمل پاک و صالحی که امام حسین(ع) برای رضای خدا و حفظ دین الهی و سنت رسول الله(ص)جانفشانی کرد، خدای متعال هم این چنین محبتش را در دل جهانیان ایجاد کرده که ان شا الله تا ظهور امام عصر(عج) این حرارت و محبت روزافزون شود.

اخلاص؛ رمز تبلیغ موفق

رسا – یکی از برکات ماه محرم و صفر، راه افتادن نهضت تبلیغی و منبرهای محرم است، مهم‌ترین مسائلی که مبلغان در این ایام باید مدنظر داشته باشند شامل چه مواردی است؟

مهم‌ترین مسأله در موفقیت تبلیغ، اخلاص و خلوص مبلغ است؛ هر مقدار مبلغ از باب احساس مسؤولیت دینی بخاطر رضای خدا و تحقق امر الهی و برای معامله با خدای متعال کند تبلیغ کند، تأثیر آن عمیق است و این مهم است که مبلغان ما و کسانی که در تبلیغ دین فعال هستند این موضوع را رکن اصلی تبلیغ خود بدانند؛ اخلاص و به خاطر خدا تبلیغ کردن و با خدا در امر تبلیغ معامله کردن مهم‌ترین ارکان تبلیغ موفق هستند و در واقع تبلیغ باید برای خدا و در راستای رضای خدا باشد.

نکته دوم در بحث تبلیغ قبل از ورود به محتوا، بحث مهارت های ارتباط با مخاطب است که موضوع بسیار مهمی است، باید به این نکته توجه کرد که هر مبلغی موفق است که بتواند با مخاطب ارتباط برقرار کند و در واقع مهارت های ارتباطی رکن موفقیت تبلیغ است و چگونگی برقراری ارتباط صمیمی با جامعه به گونه ای که وابستگی بین مبلغ و مخاطب ایجاد شود موضوع اصلی در این مسأله است.

مبلغ باید با گروه های مختلف اجتماعی مانند کودکان، نوجوانان، جوانان، سالخوردگان، دانشجویان و دیگر گروه ها یک ارتباط صمیمی همراه با تواضع، ادب، صمیمیت و صفا ایجاد کند؛ اگر این ارتباط ایجاد شد سبب مقبولیت مبلغ در نگاه مخاطب می شود و این موضوع، پایه تبلیغ است و اگر این اتفاق افتاد آنگاه مبلغ می تواند به اقتضای نیاز گروه و جامعه هدف خود در هر منطقه یا نقطه ای از کشور و هر گروهی از اجتماع به اقتضای سن، جنسیت، سطح تحصصیلات و فرهنگ، نیازهای آن منطقه و ضرورت های مخاطب را تشخیص داده و به اقتضای آن نیازها سخن بگوید.

در واقع نیازشناسی یکی از رموز تبلیغ موفق است و اقتضای تبلیغ باید این باشد که اگر در یک منطقه خرافات وجود داشت و در یک منطقه آسیب اجتماعی خاصی باشد و در یک منطقه مردم به برخی مسائل دینی توجه نکنند و یا در برخی مناطق آسیب های اخلاقی و اجتماعی وجود داشته باشد، مبلغ باید این موضوعات را شناسایی کرده و به عنوان طبیبی حاذق به آن نیازها پاسخ دهد، در واقع نیازشناسی و بررسی وضعیت موجود بسیار مهم است تا مبلغ بتواند بر مبنای آن نیازها، آموزه هایی از مکتب امام حسین(ع) را بیان کند.

نکته بعدی که بسیار حائز اهمیت است، این است که باید آنچه را که می خواهیم ارائه دهیم مبتنی بر قرآن و روایات، سیره پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) و مبتنی بر فهم عقلی و با قدرت استدلال عقلی و همراه با عواطف و احساسات باشد، در واقع این مسائل باید 4 رکن اساسی محتوایی تبلیغ باشد؛ یعنی تبلیغ باید هم مبتنی بر قرآن و روایات، هم مبتنی بر سیره پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)، هم مبتنی بر استدلال عقلی و هم مبتنی بر نیازهای عاطفی و احساسی مخاطبان باشد.

ما مبلغان بسیاری داشتیم مانند مرحوم آیت الله فلسفی که به عنوان یک خطیب توانا در کشور ما سالیان زیادی مطرح بودند و اگر امروز هم محتوای سخنرانی ایشان را تحلیل کنیم این چهار رکن در سخنرانی های ایشان موجود است.

بررسی دقیق نیاز مخاطب و استفاده مناسب از آیات و روایات بسیار مهم است، الآن برخی از سخنرانان ما از آیات قرآن و روایات استفاده نمی کنند و تنها به دنبال استدلال عقلی هستند و یا برخی از آیات و روایات استفاده می کنند اما استدلال عقلی ندارند و فقط آیات و روایات را می خوانند و ترجمه آنها را بیان می کنند؛ در حالی که استدلال های عقلی برای فهم مطلب برای مخاطب بسیار مهم است و یا اینکه همه اینها رعایت می شود اما بعد احساسی و عاطفی لحاظ نمی شود و هرکدام از آنها باید در بیان منبر رعایت شود و مبلغ یک توازن در موضوع رعایت کند و اگر این کار را انجام دهد توانسته مخاطب را تحت تأثیر عمیق آموزه های دین قرار دهد.

مبلغان سبک زندگی اسلامی را ترویج کنند

 رسا – در بحث محتوایی مبلغان باید چه مسائلی را در دستور کار قرار دهند؟

آن چیزی که امروز در بحث محتوایی نیاز است به آن توجه ویژه ای شود، موضوع سبک زندگی است.

در واقع تبیین سبک صحیح زندگی دینی هم در بعد فردی، هم بعد اجتماعی و هم بعد خانوادگی از الزامات امروز جامعه است و در واقع یکی از مشکلات در زندگی ها، این است که مردم با سبک صحیح زندگی دینی آشنا نیستند.

تقویت روحیه تحمل جامعه، روحیه صبر و گذشت یکی از ضرورت های امروز جامعه است، در واقع سبک زندگی یکی از موضوعات مهمی است که امروزه باید در منبر به آن توجه کنیم خصوصاً تبیین سبک زندگی اهل بیت(ع) و اباعبدالله الحسین(ع) و یاران ایشان که تمام ویژگی های یک زندگی کامل را دارند بسیار مهم است و باید اینها در منبر مورد توجه قرار گیرد.

 نکته بعدی روش و شیوه های تبلیغ است؛ شیوه های تبلیغ سنتی باید مقداری جذاب تر شده و از ابراز های جدید در آن استفاده شود، در حال حاضر در منبر ها عموماً به همان سخنرانی و روضه خواندن تمسک می شود در حالی که با استفاده از ابزارهای جدید می توانیم برنامه های مناسبی را تولید کنیم و مبلغان می توانند با خلاقیت خود، بسیاری از مطالب را به صورت صوتی و تصویری ارائه دهند و از نرم افزارهای موجود استفاده کنند.

امروز نیاز است که شیوه های تبلیغ ما به روزتر شده و به صورت کار جذاب و طراحی شده، منبرها سمعی بصری شوند و فقط سخنرانی تنها نباشد بلکه با استفاده از تصاویر می توان فضای جذابی را به وجود آورد که مطالب را به شکل بهتری به مخاطب ارائه داد و در واقع تبلیغ مؤثر تبلیغی است که هم محتوای مناسب داشته باشد و هم برای مخاطب جذاب باشد.

دست های پشت پرده دشمنان در مسأله قمه زنی

رسا- یکی از موضوعاتی که دشمن آن را دنبال می کند، ایجاد بدعت و انحراف در عزاداری است، حضرتعالی این خطر را تا چه حد جدی می دانید؟

بخشی از انحرافات وجود دارد که باید برای آنها فکری کرد؛ به عنوان مثال استفاده از وسایل موسیقی در عزاداری که واقعاً در شأن این مجالس نیست و به صورت افراطی از این ابزارها استفاده می شود و یا برخی پوشش های نامناسب برای آقایان که با آرم یا عکس های خاصی ارائه می شود، در این گروه از انحرافات قرار دارد.

یکی از این آسیب ها که در کشور ما مدیریت شده، بحث قمه زنی است که دشمن با استفاده از این موضوع به دنبال انعکاس این انحرافات در سطح جهانی به عنوان عزاداری امام حسین(ع)است و از این طریق تبلیغ می کنند که شیعیان افرادی هستند که خونریزی می کنند و یک فضای خونریزی که در جهان عرب در گذشته وجود داشته و جامعه بدوی عرب که همواره در آن جنگ و نزاع و خونریزی بوده است را  به وجود آورده اند و جامعه شیعی را که بزرگترین تفکر جهانی و بزرگترین ایده سعادت بخش بشری را دارد را می خواهند با این حرکت ها بد جلوه دهد.

 دست های زیادی از بیرون از جهان اسلام برای این موضوع در حال فعالیت است، مجموعه های جاسوسی انگلستان بسیار فعال هستند و با اقداماتی که در لایه های مختلف در ارتباط با این حرکات دارند، سعی می کنند به نحوی این حرکات را در کشور تقویت کنند که البته این موضوع در کشور مدیریت شده ولی مثلاً در کشور عراق و کربلا مشاهده می کنیم که این کارها انجام می شود؛ پس این نوع آسیب ها و انحرافات یکی از موضوعاتی که در بحث آسیب های عزاداری وجود دارد و باید به شدت مراقب این قبیل انحرافات باشیم.

نهضت عاشورا نهضتی جهانی است

رسا- یکی از انحرافات جدی در هیئات عزاداری، جدایی آنها از آرمان ها و ایجاد انزوای سیاسی هیأت است، این موضوع تاچه حد می تواند نقش هیئات و مجالس حسینی(ع) در بصیرت دهی به جامعه را کمتر کند؟

اینکه امام حسین(ع) را فقط به یک امر فردی و معنوی شخصی تبدیل کنیم یکی از انحرافات جدی در عزاداری ها است و این در حالی است که امام حسین(ع) الگویی برای سعادت بشریت و الگویی است که معنای ایثار، فداکاری، شجاعت، خود را فدای سعادت دیگران کردن را به دنبال دارد و یک فرهنگ غنی، عمیق و سعادت بخش را برای بشریت به ارمغان آورده و یک فرهنگ عزت آفرین و فرهنگی که انسان را از مسیر خودبینی به نگاه جهانی تبدیل می کند را ایجاد کرده است و این نهضت یک اندیشه عمیق سیاسی است.

یکی از پیام های نهضت امام حسین(ع) این است که این نهضت یک عرصه سیاست جهانی است، یعنی نمی توان این حرکت را با دید سکولار نگاه کرد، این حرکت، یک حرکت جهانی است و به نیاز جامعه توجه ویژه ای دارد و یک حرکت اجتماعی است و عملاً هم در طول تاریخ این چنین بوده که خیلی ها دنبال این بودند که حرکت امام حسین(ع) را به یک حرکت عاطفی، شخصی و معنویِ فردی تقلیل دهند ولی همیشه این نهضت نقش اجتماعی خود را در برهه های مختلف ایفاکرده است.

در زمانی که سلاطین سعی کردند مراسمات را به نفع خود بلوکه کنند، عملاً این اتفاق نیفتاد؛ در دوران پهلوی، رضا شاه و محمدرضا شاه برای امام حسین(ع) عزاداری می کردند و سعی داشتند از این ظرفیت برای خود استفاده کنند اما این ظرفیتی است که در جان آن، حرف سیاسی، سخن اجتماعی و عزت آفرینی برای جامعه است و نمی توان این نهضت را به انحراف کشاند؛ البته امکان دارد عده ای در مقطعی از زمان به دنبال انحراف آن باشند اما اساساً کسی نمی تواند حرکت امام حسین(ع) را به دلیل پتانسیل و ظرفیت بالایی که دارد در چنگ خود بگیرد و از آن سوء استفاده کند و این نهضت الهی آنقدر ظرفیت و انرژی دارد که خود به خود جوشش حرکت اجتماعی ایجاد می کند؛ مثلاً انقلاب اسلامی ما وقتی در ماه رمضان کمی اوج گرفت و وقتی حضرت پیام می داد همه مردم به خیابان می آمدند، بعد از رمضان این اوج گیری کمتر شد تا به محرم رسید که این حضور در صحنه مردم، یکباره چند برابر رمضان اوج گرفت و به جایی رسید که حکومت شاه را سرنگون کرد.

در واقع ظرفیت خون امام حسین(ع) و ظرفیت شهادت و عزاداری آن حضرت، ظرفیت بالایی است و کسی نمی تواند آن را مهار کرده و در اختیار خود قرار دهد؛ یعنی یک جوشش و یک ظرفیت الهی است و اصلاً نمی توان آن را به یک امر فردی تبدیل کرد.

از سویی در طول تاریخ، منبرهای سکولار همواره وجود داشته، اما به هیچ وجه به نتیجه نرسیده است، چون این ظرفیت یک ظرفیت پر انرژی است و نمی تواند حرکت اجتماعی ایجاد نکند و نمی تواند سکولار باشد، در واقع نهضت حسینی(ع) با حرکت اجتماعی گره خورده است.

حرکت امام حسین(ع) یک حرکت اجتماعی بود؛ «هیهات من الذله» امام حسین(ع) با روح انسان ها سازگار است، اینکه بشریت زیر بار ظلم نرود و برای تحقق حق باید قیام و جانفشانی کند امری نیست که کسی بتواند آن را پنهان کند، البته افرادی هستند که با نگاه محدود می خواهند این کار را انجام دهند اما نتیجه ای در طول تاریخ حاصل نشده است و همین که روضه امام حسین(ع) برقرار می شود، خودش یک حرکت اجتماعی است.

برای بنده سؤال بود که این اربعین از کجا ایجاد شد در حالی که صدام در زمان حکومت خودش تلاش کرد جلوی روضه را بگیرد و اگر کسی در منزل خود مجلس عزاداری برپا می کرد و مأموران حکومتی مطلع می شدند، آنها را دستگیر، زندانی و اعدام می کردند و اگر کسی پیاده به سمت کربلا می رفت پای او را قطع می کردند و همین موضوع تا حدود زیادی توانست جلوی جلسات روضه را بگیرد، همانطوری که رضا شاه در زمان خودش این کار را انجام داد.

اما این ظرفیت آنقدر قوی است که بعد از سرنگونی صدام یکباره به یک حرکت عظیم اجتماعی در عراق تبدیل شد و عامل اصلی این حرکت این بود که صدام نسبت به روضه امام حسین(ع) در مجالس خانگی غفلت کرد - این هم از الطاف الهی بود که در این موضوع غفلت کند-، جلسات روضه مردان و پیاده روی مردان را تعطیل کرد اما جلسان زنانه به صورت همیشگی حفظ شد و همین امر سبب شد که بعد از سرنگونی صدام همین زنان که در جلسات روضه زنانه شرکت می کردند، عامل ایجاد اربعین شدند، یعنی الآن در عراق، مادران خانواده محور حرکت اربعین هستند و از فرزندان خود روزانه یا ماهیانه بخشی از حقوقشان را می گیرند و برای اربعین ذخیره می کنند.

این حرکت به دلیل ظرفیت و جوشش درونی روضه است که بعد از سرنگونی صدام این چنین موجی در عراق ایجاد می کند که ده ها میلیون نفر به کربلا می روند و ما ایرانی ها که چند دهه بعد از پیروزی انقلاب عزاداری داشته ایم، تحت تأثیر عزاداری آنها قرار می گیریم و این مسأله به علت آن ظرفیت واقعی است که در نهضت امام حسین(ع) قرار دارد.

رسا- در پایان اگر نکته خاصی وجود دارد در خدمت شما هستیم.

ان شاءالله خداوند به ما و همه شما توفیق دهد که از یاران واقعی امام عصر(عج) و در مسیر خون امام حسین(ع) باشیم و بتوانیم همانند آن حضرت در راه دین جانفشانی کنیم./872/گ۴۰۲/ج