چند خبر کوتاه از آستان مقدس حضرت معصومه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مریم شهبازی، مسؤول امور فرهنگی خواهران آستان مقدس حضرت معصومه(س) با اشاره به اینکه فرهنگ زیارت، فرهنگی است که سرما و گرما نمی شناسد، گفت: عشق و اردات به اهل بیت(ع) بندگان را در هر فصلی از سال به بارگاه اهل بیت(ع) می کشاند و مردم ایران با عشق و محبتی که به امام رضا علیه السلام و حضرت معصومه سلام الله علیها دارند بارگاه این دو معصوم را به بین الحرمین ایران تبدیل کرده اند.

وی با بیان اینکه زیارت اهل بیت(ع) معرفت آفرین است، تصریح کرد: فرهنگ زیارت، فرصت و بستری است که در پناه آن می توان اسلام ناب محمدی را در جامعه ترویج کرد به همین دلیل است که رهبر معظم انقلاب تأکید دارند که باید بقاع و بارگاه اهل بیت(ع) در جهان اسلام به قطب های فرهنگی تبدیل شود؛ قطب های فرهنگی که نه تنها فرهنگ جامعه پیرامونی خود را دگرگون می کند بلکه مانند رسانه ای برای جهانی کردن پیام اسلام هستند.

مسؤول امور فرهنگی خواهران آستان مقدس تصریح کرد: در همین راستا آستان مقدس کریمه اهل بیت(ع) هر هفته میزبان دو کاروان بانوان زیارت اولی از استان های مختلف کشور است.

شهبازی ادامه داد: برگزاری محفل سخنرانی و ادعیه خوانی از برنامه های محوری رواق رواق بانوان حرم مطهر است.

وی افزود: از ابتدای مهرماه تاکنون 4 هزار بانوی زیارت اولی از استان های تهران، کهگلویه و بویر احمد، آذربایجان شرقی و غربی، لرستان، تبریز، مازندران، سیستان و بلوچستان، گلستان و اصفهان به زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها مشرف شده اند.

مسؤول امور فرهنگی خواهران تبیین روش های دینی تربیت فرزند، بیان احکام، تبیین مباحث مهدویت، تبیین سیره اهل بیت(ع) و برگزاری حلقه های معرفتی را از مهم ترین برنامه های واحد فرهنگی خواهران برای بانوان زیارت اولی عنوان کرد.

شهبازی یادآور شد: رواق کودک و نوجوان نیز پذیرای کودکانی است که با مادران خود برای اولین بار به زیارت حرم کریمه اهل بیت علیه السلام مشرف می شوند.

مراسم چهلم شهید مصطفی نبی‌لو در حرم حضرت معصومه(س) برگزار می‌شود

مراسم بزرگداشت چهلمین روز عروج مصطفی نبی‌لو از شهدای مدافع حرم و خادمان افتخاری حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) فردا شب در این حرم مطهر برگزار می‌شود.

مراسم بزرگداشت چهلمین روز عروج ملکوتی مصطفی نبی‌لو شهید مدافع حرم حضرت زینب سلام‌الله علیها فردا شب همزمان با هشتم آبان‌ماه بعد از برپایی نماز مغرب و عشاء در مسجد اعظم آستان مقدس کریمه اهل بیت(س) برگزار می‌شود.

گفتنی است، در این مراسم حجت‌الاسلام موسوی مطلق به سخنرانی، مجید تال به شعرخوانی و حسن شالبافان به مدیحه‌سرایی خواهند پرداخت.

لازم به ذکر است، این شهید مدافع حرم به عنوان سرشیفت خادمان افتخاری آستان مقدس کریمه اهل بیت(س) مدتی طولانی به زائران این آستان مقدس خدمت کرده است.

نگهداری دو هزار قرآن خطی  و آثار تاریخی قبل از میلاد مسیح(ع) در موزه آستان مقدس

بهزاد یوسف‌زاده کارشناس موزه آستان مقدس حضرت معصومه(س) با اشاره به اینکه وجود بارگاه مقدس کریمه اهل بیت(س) ارج و اعتبار خاصی به شهر قم بخشیده است، اظهار داشت: وجود مرقد نورانی این بانوی بزرگوار موجب شده است که شیفتگان این بانوی بزرگوار از دیرباز در کنار اظهار ارادت قلبی، وجوه نقدی و اشیای مختلفی را به عنوان هدایا و نذورات به این بارگاه تقدیم کنند که در بین آن‌ها آثار نفیسی همچون قرآن‌های خطی، مسکوکات تاریخی، پارچه‌ها و قالیچه‌های دستباف و آثار هنری نیز وجود داشته است.

کارشناس موزه آستان مقدس حضرت معصومه سلام‌الله علیها خاطرنشان کرد: به مرور زمان با افزایش تعداد و مقدار این آثار نفیس ضرورت تشکیل مکانی به عنوان موزه آستان مقدس احساس شد و با فراهم آمدن تمهیدات لازم در 21 آبان ماه 1314 هجری شمسی، ابتدا در محوطه داخلی حرم مطهر، در انتهای مسجد بالاسر و محل کنونی مسجد شهید مطهری، موزه آستانه در دو سالن به مساحت 175 متر مربع افتتاح گردید، سپس در فروردین ماه سال 1361 هجری شمسی به مکان فعلی واقع در میدان آستانه انتقال یافت.

 وی ادامه داد: ویژگی بارز موزه آستان مقدس کریمه اهل بیت(س) تنوع موضوعی آثار آن است، که هم اکنون به بیش از 25 بخش تقسیم می‌شود.  از جمله مهم‌ترین این بخش‌ها قرآن‌های نفیس خطی، تابلوهای خط و تذهیب، انواع مسکوکات، آثار فلزکاری، آثار نقاشی، ظروف سفالینه، انواع کاشی‌های تاریخی، قالی و قالیچه‌های ابریشمی دستباف، پارچه‌های دستباف، آثارخاتم‌کاری و منبت کاری را می‌توان نام برد.

یوسف‌زاده یادآور شد: در بخش قرآن‌های خطی بیش از دو هزار اثر قرآنی نگهداری می‌شود که 200 مورد آن قرآن‌های کامل است و بقیه به صورت جزوات مختلف و مستقل می‌باشد .

وی اضافه کرد: از جمله قدیمی‌ترین قرآن موزه کریمه اهل بیت(س)، قرآنی است به خط کوفی که روی پوست نوشته شده و به قرن دوم هجری قمری اختصاص دارد، همچنین قرآن دیگری به خط کوفی ایرانی در موزه وجود دارد که شامل بخش‌هایی از جزء سی‌ام قرآن است و تاریخ 198 هجری در آغاز آن مشاهده می‌شود.

یوسف زاده اظهار کرد: در بخش قرآن‌های خطی موزه، مجموعه کم‌نظیری از قرآن‌های خطی دوره‌های مختلف تاریخی وجود دارد که مربوط به دوران خلافت خلفای عباسی، آل‌بویه، سلجوقی، ایلخانی، تیموری، صفوی و قاجاری و برخی نیز متعلق به دوره معاصر است.

وی گفت: این قرآن‌ها به خط کوفی، نسخ، ثلث، محقق، ریحان و نستعلیق کتابت شده که برخی از آنها از زیباترین شیوه‌های کتاب‌آرایی از جمله تجلید، تذهیب، ترصیع، تشعیر برخوردار است وبسیاری از آنها دارای جلدهای متنوع مانند جلدهای ساده چرمی، طلاکوب، ضربی، سوخت معرقی و جلدهای لاکی با نقوش گیاهی است.

کارشناس موزه آستان مقدس حضرت معصومه سلام‌الله علیها خاطرنشان کرد: یکی از قرآن‌های خطی موجود بر روی پوست، چندین مورد بر روی پارچه و بیشتر قرآن‌ها با استفاده از اوراق کاغذی دست‌ساز متشکل از الیاف گیاهی کتابت شده است.

وی ادامه داد: کتابت تعدادی از قرآن‌های موجود منسوب به برخی از ائمه اطهار(ع) است، هرچند شواهد قطعی بر این انتساب وجود ندارد اما با این وصف یک نمونه قرآن کوفی کتابت شده روی پوست، متعلق به قرن سوم منسوب به امام حسن عسکری علیه‌السلام و نمونه دیگر که متعلق به هیمن قرن نیز می‌باشد کتابت آن به امام رضا علیه‌السلام نسبت داده شده است.

یوسف‌زاده عنوان کرد: احمد نیریزى، فیض‌الله لاهورى، شمس‌الدین عبدالله، دوست محمد بن سلیمان الهروى، عبدالله هروی، على‌نقى بن محمدکبیر ربانى، سیدابوطالب نیریزی، میرم سنجری، محمدعلی کرمانشاهانی، احمد وقار شیرازی (فرزند وصال شیرازی)، غیاث‌الدین محمدبن‌احمد خلیلی تبریزی، محمدهاشم‌ اصفهانی، محمدمؤمن حسینی اردستانی و زین العابدین محلاتی برخی از کاتبان و خوشنویسانی هستند که آثار قرآنی آن‌ها در موزه آستان مقدس کریمه اهل بیت(س) نگه‌داری می‌شوند.

   وی تصریح کرد: از خوشنویسان معاصر نیز باید از استاد سید جعفر حجت کشفی مدیر موزه آستان مقدس نام برد که از چهره‌های معروف و مطرح در عرصه هنرخوشنویسی است و تا کنون توفیق کتابت دو نمونه قرآن به خط نسخ و محقق را داشته و تعداد قابل توجهی از تابلوهای قرآنی، قطعات مختلف و زیارت‌نامه‌ها  که به خط نسخ و ثلث نوشته‌اند در موزه نگهداری می‌شود، همچنین نمونه‌هایی از آثار خوشنویسی این شخصیت در قالب کتیبه‌های کاشی‌کاری در داخل ضریح مطهر و صحن‌های مختلف حرم وجود دارد.

کارشناس موزه آستان مقدس حضرت معصومه سلام‌الله علیها اضافه کرد: میثم خادمان از دیگر خوشنویسان معاصر می‌باشند که جزء سی‌ام قرآن را به خط نستعلیق کتابت کرده و درسال‌های اخیر به موزه آستان مقدس اهداء نموده‌اند.

وی ادامه داد: در بین خوشنویسان قرآن سه تن از بانوان خوشنویس آثارشان در موزه نگهداری می‌شود، ضیاء السلطنه و ام سلمه، هر دو از دختران فتحعلی شاه قاجار هستند که  دو جلد قرآن به خط نسخ کتابت نموده‌اند. همچنین یک نفر از بانوان خوشنویس معاصر اهل پاکستان، به نام فرشته احسان، قرآنی را در 60 صفحه به خط نستعلیق به شیوه غبار نوشته و تزئینات آن را نیز خود به انجام رسانده و در سال‌های اخیر به موزه اهداء کرده است.

یوسف‌زاده خاطرنشان کرد: از نظر ابعاد و وزن بزرگ‌ترین قرآن موزه به وزن ۱۲۰ کیلو گرم و به ابعاد 120 در 72 سانتی‌متر است، این قرآن به خط نسخ نوشته شده و دارای ترجمه به خط نستعلیق است، این قرآن با مشخصات ذکر شده، تنها قرآن موجود از دوره قاجاری در ایران است که در این موزه نگهداری می‌شود  .

وی یادآور شد: کوچک‌ترین قرآن موزه در قطع جانمازی و به ابعاد ۹ در ۵/۵ سانتی‌متر است، که به خط نسخ کتابت شده و در سال ۱۳۹۶ توسط مصطفی فضلی به موزه آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله علیها اهدا گردیده است.

یوسف‌زاده ادامه داد: در کتابت قرآن‌های موزه بیشتر از مرکب مشکی استفاده شده اما تعدادی از قرآن‌ها نیز با آب طلا و لاجورد نوشته شده است، بیشتر قرآن‌های موزه آستان مقدس حضرت معصومه سلام‌الله علیها از آغاز تا انتها به یک شیوه از خط خوشنویسی شده اما برخی نیز به شیوه توامان‌نویسی کتابت شده است، یعنی تمامی اوراق و صفحات یک  قرآن به جای یک نوع خط، با استفاده از چند نوع خط، خوشنویسی شده است، در هر یک از صفحات قرآن، علاوه بر خط نسخ، خط ثلث نیز مشاهده می‌شود و یا در موارد دیگر در هر صفحه علاوه بر خط نسخ و ثلث خط محقق نیز مشاهده می‌شود .

 کارشناس موزه آستان مقدس کریمه اهل بیت(س) اضافه کرد: در بین مجموعه آثار خطی، تعداد قابل توجهی از کتاب‌های خطی ادبی، فقهی، اخلاقی و ادعیه نیز در موزه نگه‌داری می‌شود که کتاب مثنویات هفت اورنگ جامی، کتاب کلیات سعدی و زادالمعاد علامه مجلسی از جمله مهم‌ترین آنهاست.

وی بیان داشت: هر چند از سال‌های گذشته تا کنون در راستای توسعه، تجهیز و تعمیر فضای موزه، همچنین در زمینه مستندسازی آثار، تهیه آرشیو تصویری آثار موزه، تعمیر و مرمت آثار از جمله مرمت قرآن‌های خطی، تابلو‌های نقاشی و درهای تاریخی و نیز در زمینه چاپ و نشر کتاب به منظور معرفی آثار موزه،  تلاش‌های چشم‌گیری صورت گرفته است اما برای استفاده بیشتر از ظرفیت‌های موزه آستان مقدس قم باید با حمایت‌های لازم و همه جانبه در راستای حفظ، نگهداری و معرفی این گنجینه ارزشمند تاریخی و هنری که بخشی از سرمایه ملی کشور است، اقدامات گسترده‌تری انجام شود.

یوسف‌زاده پایان تاکید کرد: بزرگترین معضل کنونی موزه، فقدان مکان و ساختمان مناسب است، به همین علت احداث ساختمانی وسیع و بزرگ، با معماری خاص و با رعایت استانداردهای موزه‌ای، مهمترین نیاز امروز موزه آستان مقدس قم است که انجام این مهم، در راستای رفع مشکلات کنونی بسیار راهگشا خواهد بود./968/پ۲۰۴/ی