جایگاه عقل عملی در علوم انسانی بررسی شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام علی مصباح، عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره)، امروز در نشست علمی «جایگاه عقل عملی در علوم انسانی» که در سالن همایش‌های مجمع عالی حکمت اسلامی برگزار شد، بیان داشت: بین فلاسفه اسلامی و غربی یک دسته‌بندی کلی در رابطه با تعاریف متعدد عقل عملی وجود دارد.

 حجت الاسلام مصباح اظهار داشت: برخی از فلاسفه قایل به اشتراک میان عقل عملی با عقل نظری هستند، چرا که عقل عملی نیز همچون عقل نظری یک قوه ادراکی است که حقایق را درک می‌کند.

وی ابراز داشت: تنها تفاوتی که این فلاسفه میان عقل عملی و عقل نظری قایل هستند این است که عقل نظری حقایق نفس‌الامری را درک می‌کند اما عقل عملی حقایقی که مربوط به اعمال اختیاری می‌شود درک می‌کند.

کارشناس این نشست علمی خاطرنشان کرد: در مقابل فلاسفه فوق، علمای دیگری نیز هستند که معتقدند عقل عملی و عقل نظری یک مشترک لفظی است، به گونه‌ای که عقل عملی قوه ادراکی نیست بلکه مربوط به قوه عاقله می‌شود.

عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره)، تصریح کرد: ایمانوئل کانت معتقد است، کار عقل عملی ترجیح دادن و اختیار کردن بر اساس قوانین اخلاقی است.

وی با بیان این که در انتخاب هر مبنا رابطه میان عقل نظری و عقل عملی متفاوت خواهد کرد، عنوان کرد: عقل عملی نیز همچون عقل نظری ادراک می‌کند منتهی مدرکاتشان با یکدیگر متفاوت است.

استاد حوزه و دانشگاه اضافه کرد: اگر عقل مسایل مربوط به هستی و نیستی را درک کند، به آن قوه عقل نظری اطلاق می‌شود، اما در صورتی که مدرکاتش ناظر به اعمال انسانی باشد، به آن عقل عملی گفته می‌شود، از این رو بیش از یک قوه در انسان وجود ندارد.

وی با اشاره به رابطه مدرکات نظری و عقلی، گفت: ادراکات عقل عملی با ادراکات عقل نظری در ارتباطند که نتیجه ادراکات عقل نظری می‌شوند.

این محقق و نویسنده اظهار داشت: بخشی از ادلاکات عقل نظری مربوط به چیستی سعادت انسانی، چیستی کمال و امثال اینها می‌شود که مربوط به مسأله هستی هستند.

وی افزود: عقل عملی نیز راه‌های رسیدن به سعادت را برای انسان مشخص می‌کند در واقع بین انجام یک کار و رسیدن به سعادت، بیان ضرورت بالقیاس وجود دارد که هر دو با عقل نظری درک می‌شود.

حجت الاسلام و المسلمین مصباح با طرح سوالی مبنی بر این که چرا باید به سعادت رسید، ابراز داشت: میل انسان برای رسیدن به کمال و سعادت جزء ذات اوست و امری بدیهی به شمار می‌آید،‌ به همین علت در جهان هیچ انسانی را نمی‌توان یافت که هیچ میل و رغبتی برای رسیدن به سعادت نداشته باشد، چرا که در اینصورت انسانیتش زیر سوال می‌رود./878/پ۲۰۲/ی