فرزندان در دام "سالارپروری"

حجت الاسلام جواد ترکاشوند، کارشناس خانواده مرکز مشاوره حوزه علمیه قم، در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری رسا، درباره فرهنگ صحیح فرزندپروری اظهار داشت: در این زمینه دو رویکرد کلی وجود دارد، یکی رویکرد بندگی و عبودیت که در گذشته بیشتر رایج بوده و دیگری رویکرد آقایی و سیادت که امروز در جریان است، که باید تفاوت این دو دانسته شود تا تطبیق آن بر مسائل روز آسان شود.

رویکرد عبودیت

وی ادامه داد: هدف اصلی رویکرد بندگی در خانواده، تربیت افرادی با خلق و خوی بندگی است، به همین خاطر خانواده‌ها در این نوع فرزند پروری لوازمی را رعایت می‌کردند، یکی از این لوازم نام گذاری فرزندان بوده است؛ به طوری که عبودیت را در نام‌گذاری خود نشان دهند.

کارشناس خانواده مرکز مشاوره حوزه علمیه قم عنوان کرد: استفاده از نام‌هایی که مخصوص بندگان خالص خداوند بوده و حتی اضافه کردن لفظ عبد به این نام‌ها مانند عبدالصمد، عبدالحسین، عبدالعلی و... به منظور انتقال معنای بندگی و فروتنی بوده است، انتخاب این نوع اسامی به‌نوعی به هدف نام گذاری اشاره‌ دارد.

وی با بیان این‌که خانواده‌ها از ابتدا در نوع برخورد با کودک و امکاناتی که برای کودک خود فراهم می‌کردند به‌دنبال پرورش انسان‌های قانع بودند گفت: برخی گمان می‌کنند که دلیل این‌‌گونه رفتارها درگذشته فقر غالب مردم بوده است، در صورتی که این‌ نگرش اشتباه است و حتی ثروتمندان هم این‌ تفکر را نداشتند که بدون تلاش فرزند، تمام امکانات را در اختیار او قرار دهند.

عبودیت و مسئولیت پذیری

حجت الاسلام ترکاشوند مطرح کرد: قاعده‌ای در فرزند پروری وجود دارد که کودک در حال رشد، کاری که توانایی انجام آن را داشته باشد باید خودش انجام دهد، مثلا اگر یک کودک سه ساله توانایی غذاخوردن با قاشق را داشته باشد، طبق قاعده بدون کمک والدین باید غذا بخورد، یا کودکی هفت ساله توانایی مرتب کردن اتاقش را داشته باشد، خود او این کار را انجام دهد.

وی هدف تربیت بر مبنای فرهنگ عبودیت را این‌گونه بیان کرد: دلیل چنین تربیتی از سوی والدین این است که کودک آنها در آینده سربار جامعه نباشد، در بخش فعالیت‌های زندگی هم متناسب با توانایی و سن فرد به او مسئولیت داده می‌شد، به طوری که برخی از کودکان مسئولیت بخشی از درآمد خانواده را برعهده می‌گرفتند.

کارشناس خانواده مرکز مشاوره حوزه علمیه قم آموختن تواضع به کودکان را از نکات اساسی تربیتی معرفی کرد و تصریح کرد: نکته دیگری که در فرهنگ فرزند پروری بر پایه عبودیت وجود دارد آموختن تواضع و فروتنی به فرزندان از همان دوران کودکی است، مانند احترام به مقام و جایگاه اشخاص بزرگتر و علما، طوری‌که به محض ورود یک عالم یا ریش سفید از جا بلند می‌شدند، به او جا داده و یا از کودک می‌خواستند که این کار را انجام دهد. البته تمام این امور مورد تأیید دین هم هستند.

رویکرد سالارپروری

وی در ادامه به توضیح فرهنگ سالارپروری پرداخت و اظهار داشت: در مقابل این فرهنگ عبودیت، فرهنگ سیادت و سالارپروری قرار دارد که متأسفانه این روزها درحال گسترش است، بخش مهمی از این فرهنگ تحت تأثیر رفاه‌زدگی و زندگی غربی است که برنامه آنها از بین بردن تواضع و بندگی در جوانان آینده کشور است.

حجت الاسلام ترکاشوند ابراز داشت: امروزه این رویکرد در انتخاب اسامی فرزندان و کودکان به وضوح قابل مشاهده است که نشان از فرهنگ افراد متمول دارد، به طوری که اشخاص مذهبی هم این رویکرد را پذیرفته‌اند و به جای الفاظی مانند عبد از اسامی دیگری مانند سالار و امیر استفاده می‌کنند.

انتخاب اسامی بیانگر فرهنگ والدین

وی با بیان این‌که انتخاب اسامی تنها یک انتخاب ساده نیست، گفت: این انتخاب‌ها نشان از «مافی الضمیر» والدین دارد و پیامدهای آن را می‌توان در رفتارهای آنها مشاهده کرد، مانند فرهنگ سیسمونی خریدن که کودک قبل از متولد شدن یک اتاق مجزا با تمام امکانات دارد که در حقیقت خیلی از این وسایل مورد نیاز نبوده و بدون آنها می‌توان به سادگی زندگی کرد.

کارشناس خانواده مرکز مشاوره حوزه علمیه قم با اشاره به فرهنگ‌‌های غربی تأکید کرد: این‌گونه رفتارها نه تنها در فرهنگ اسلامی وجود ندارد که در فرهنگ‌های اصیل غربی هم وجود ندارد، مگر در فرهنگ ثروتمندان و متمولان آنها بتوان رفتار نازپروری کودکان را مشاهده کرد، حتی برخی از روان‌شناسان غربی معتقدند که در طول دوران کودکی بایستی ناکامی‌هایی در شرایط عادی برای طفل ایجاد شود تا توانمندی برای برعهده گرفتن مسئولیت‌های آینده را کسب کند./876/ت۳۰۱/س