منظومه فکری امام موسی صدر می‌تواند وضعیت فعلی خاورمیانه را متحول کند
هرچند که معمر قذافی و هواداران ایرانی و عربش تصور داشتند که با ربودن سیدموسی صدر اندیشه او به طور کامل از میان خواهد رفت، اما این اتفاق رخ نداد و شهرت امام موسی صدر بسیار بیشتر از پیش شد. قرائت امام صدر از دین و توجه ویژه او به انسان و اعتقادش به اینکه ادیان برای خدمت به انسان آمده‌اند، باعث شد تا اندیشه‌های او هم در ایران و هم در کشورهای منطقه و هم کشورهای اروپایی رواج گسترده‌ای پیدا کند.
به مناسبت فرارسیدن نهم شهریور، با رشاد حسن‌اف، مترجم آثار امام موسی صدر به زبان ترکی آذربایجانی گفت‌وگویی داشته‌ایم که در ادامه آن را مطالعه خواهید کرد. حسن‌اف متولد 29 می 1988 است و هم‌اکنون در دانشگاه سلطان قابوس عمان به تحصیل در مقطع دکتری رشته زبان و ادبیات عرب اشتغال دارد. حسن‌اف در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد به ترتیب در رشته‌های مطالعات منطقه‌ای و زبان عربی تحصیل کرده است. با ترجمه او از گفتارها، مقالات و کلام امام موسی صدر تاکنون دو کتابِ «اسلام و فرهنگ قرن بیستم» و «کربلا را دوباره زیستن» از سوی انتشارات پارلاق امضالارِ شهر باکو منتشر شده است.
«کربلا را دوباره زیستن» ترجمه فارسی عنوان KəRBəLANI YENiDəN YAşAMAQ است. در این کتاب چهار سخنرانی امام موسی صدر با عناوین «حسین وارث انبیا»، «به سوی خط حسینی»، «حسین چراغ هدایت و کشتی نجات» و «رسالت حضرت زینب در روز عاشورا» ترجمه و منتشر شده‌اند. حسن‌اف هم‌اکنون ترجمه‌های دیگری از آثار امام موسی صدر مانند «حركية الايمان» و «قولوا لا اله الا الله تفلحوا» را نیز در دست ترجمه دارد.
به نظر شما ترجمه آثار امام موسی صدر نیاز به چه دانش‌هایی دارد؟
آثار و افکار امام صدر پیش از هر چیز می‌تواند در فهم درست دین و ارائه یک تعریف دقیق از دین برای مخاطبان کارآمد باشد و روی ذهن و فکر آنها تاثیر بگذارد. بنابراین آن دسته از دانش‌هایی مانند فلسفه، روان‌شناسی و جامعه‌شناسی که انسان را به کشف حقیقت و یافتن یک نگاه معرفت‌شناسی عمیق یاری می‌کند، برای مترجم آثار امام موسی صدر ضروری است. افزون بر این‌ها برای ترجمه آثار امام صدر دانش اقتصاد هم نیاز است، چرا که آن اصول اسلامی که این متفکر برجسته ارائه کرده با اقتصاد روابط تنگاتنگی دارد. البته تفکر امام صدر به این دانش‌ها نیز کمک کرده است و اصولا رشته اقتصاد اسلامی با اندیشه‌های متفکرانی چون امام موسی صدر پیشرفت علمی و عملی کرده است.
هرچند که اکثر زبان شناسان اعتقاد دارند که ترکی آذربایجانی به لحاظ طیف واژگانی زبانی غنی است، بفرمایید که برای برگردان مفاهیم مورد نظر امام موسی صدر با ضعف واژگان مواجه نشدید؟
زبان تركى آذربايجانى قديمی‌تر از زبان تركى استانبولى است و ريشه اين زبان حساب مى‌شود، این زبان براى رساندن مفاهيم و معانى بزرگ در حوزه‌های مختلف علوم انسانی، امكانات كاملى دارد. در ثانی خود امام صدر هم اين معانى بزرگ و مهم را با يه اسلوبى تازه و فهميدنى تقديم مى‌كند. اين يكى از عواملى بود که مرا به ترجمه آثار اين متفكر تشويق كرد.
زبان امام موسی صدر در مقالات و گفتارها زبانی همه فهم است؟ یا شما برای فهم بیشتر مطلب مجبور شدید برای مخاطبان آذربایجانی توضیحاتی را به عنوان «توضیح مترجم» به متن اضافه کنید؟
در پاسخ سوال قبل گفتم که امام صدر اسلوب جدیدی را برای بیان مطلب انتخاب کرده است و زبان او هم در گستره زبان علمی معاصر، زبانی عالی و همه فهم به‌حساب می‌آید. بنابراین من از «توضیح مترجم» خیلی کم استفاده کردم.
درباره تجربه امام موسی صدر در وحدت اقوام و پیروان ادیان در لبنان چه نظری دارید؟
واقعیت را بخواهید، نخستین ویژگی در اندیشه و عمل امام موسی صدر که من را به خودش جذب کرد، همین تلاش ایشان در راه وحدت بود. این وحدت صورت‌ها و وجوه مختلفی داشت و هم وحدت میان مسلمانان را دربر می‌گرفت و هم وحدت بین پیروان ادیان در شرق و غرب. لبنان کشوری با وضعیت خاص است و اقوام و پیروان ادیان مختلفی در این کشور زندگی می‌کنند و کسی جز امام صدر نمی‌توانست ندای وحدت را در این کشور سر دهد. امروز هم در لبنان می‌توان آثار تلاش‌های این مرد مصلح را دید.
امام صدر به همه چیزهایی که به درست بودنشان اعتقاد داشت، عمل کرد. اندیشه و عمل او نیز یکسان بود و فقط وقت را خود برای صحبت و نظریه‌پردازی صرف نکرد و در عمل نیز بسیار فعال بود. انسان‌های بسیاری می‌توانند درباره مفاهیمی چون کرامت انسان، وحدت، صلح و... صحبت کنند، اما همه توانایی این کار را ندارند که هم‌زمان مسجدها، کلیساها و دانشگاه‌ها را به نجات بشریت بخوانند و آنها نیز تبعیت کنند. همه انسان‌ها می‌توانند مدام نظریه پردازی کنند و از نظریه حرف بزنند، اما تنها رجل دینی هستند که می‌توانند مشکلات را از میان برده و دنیا را عوض کنند.
امام موسی صدر هم یک رجل دینی بود و خوب می‌دانست که برای حل بسیاری از مشکلات خود باید پیش‌‌قدم شود. او خود همیشه قدم اول را برمی‌داشت. اين آزادى و مردانگى در شخصیت امام صدر باعث شد تا مطالعاتم را در باره او بيشتر کرده و بعضى از آثارش را به زبان آذزبايجانى ترجمه كنم تا خوانندگان ما هم با اين افكار آشنا شوند. چرا كه مردم آذربايجان هم در صلح و آشتى و همزيستى سابقه درازى دارند و امروزه هم همین شیوه و سبک زندگی مسالمت‌آمیز را ادامه می‌دهند.
به نظر شما چرا امام موسی صدر را ربودند و چرا از بیان سرنوشت او وحشت دارند؟
امام موسى صدر قابلیت این را داشت که با منظومه فکری خود و اعتقاداتش و برنامه‌های عملی که در پیش گرفته بود، سرنوشت همه خاورمیانه را عوض کند. به ویژه قضیه فلسطین و وحدت همه مردم خاورمیانه مهم‌ترین پروژه امام صدر بود.
متحد کردن کشورهای عرب که در ذیل آن متحد کردن شیعه و سنی، شاخه‌ای از پروژه امام صدر بود دنیای آن روز نتوانست این رفورم را قبول کند. اگر این پروژه با موفقیت انجام می‌شد، افکار عمومی دنیا درباره اسلام هم تغییر پیدا می‌کرد. اگر این اتحاد رنگ حقیقت به خود می‌گرفت در قدم بعدی آن شاید برقراری دیالوگ بین دنیای مسیحیت و دنیای اسلام و دنیای شرق و غرب نیز عملا رنگ حقیقت به خود می‌گرفت. به همین دلیل این احتمال وجود دارد که بسیاری از اهالی سیاست در خاورمیانه که تحمل این اصلاحات را نداشتند، با هم دست به دست هم داده تا خاورمیانه را از حضور این مصلح اجتماعی محروم کنند./۹۲۵/د ۱۰۳/ش
منبع: http://www.ibna.ir