گزارشی از نشست نقش حکمت اسلامی در انقلاب اسلامی

به گزارش خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام عابدی‌نژاد، در نشست علمی «نقش حکمت اسلامی در الگوی پیشرفت اسلامی» با بیان این که امروز، رهبری فکری، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی جوامع در اختیار الگوهای توسعه است، اظهار داشت: الگوهای توسعه، شکل‌دهنده آینده کشورها هستند، به گونه‌ای که ریل‌گذاری اجتماعی به سوی آینده و منطق تحولات اجتماعی وابسته به منطق حاکم بر الگوهای توسعه است.

عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی افزود: اگر کسی از الگوهای توسعه و نقش آنها در تحولات اجتماعی آگاهی داشته باشد، در برابر تحولات اجتماعی غافل‌گیر نخواهد شد.

حجت‌الاسلام عابدی‌نژاد با تأکید بر این که همه تحولات اجتماعی بر پایه الگوهایی قرار دارد که بر تحولات اجتماعی حکومت می‌کند اظهار داشت: اگر در جامعه اسلامی الگوهای توسعه ، مادی و غربی را ترویج نمایید، ریل‌گذاری تحولات اجتماعی مبتنی بر الگوهای توسعه به سمت غربی‌سازی جامعه اسلامی حرکت می‌کند.

وی با بیان این که الگوهای توسعه به امیال و آرزوهای افراد بی‌اعتنا هستند، تصریح کرد: الگوی توسعه و تحولاتی که در اجتماع به وجود می‌آید، تحولات اساسی را رقم خواهد زد و این تحولات به مواعظ و سخنرانی ها و یا حتی دغدغه ها بی‌تفاوت خواهند بود و جامعه را به سوی اهداف مشخصی تغییر هویت می دهند. اگر در جامعه اسلامی الگوی وارداتی پذیرفته شود و مبنای اداره جامعه قرار گیرد، فرهنگ اسلامی دچار انفعال می‌شود و در موضع پدافندی و انفعال قرار می‌گیرد و به تدریج از صحنه اجتماع عقب‌نشینی خواهد کرد.

عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی با اشاره به این که اگر منطق تحولات اجتماعی را به خوبی نشناسیم، فعالیت‌های فرهنگی و دغدغه های دینی به هدر می‌رود، خاطرنشان کرد: در صورتی که الگوی توسعه اسلامی برخاسته از عقلانیت حکمی و اجتهادی نباشد، در اصلاحات اجتماعی منطق جزیره‌ای را دنبال نماییم و نظریه‌های رقیب گام به گام پیشروی می‌کنند می‌یابد و جزایر فرهنگی را فتح خواهند کرد. مهمترین خودباوری خود باوری در ایجاد الگوی اسلامی پیشرفت و بسط ولایت الهی در بستر اجتماع و فرهنگ و سیاست و اقتصاد است.

وی افزود: الگوهای توسعه به شدت الگوهای ایدئولوژیک هستند و تحت تأثیر نظام ارزشی و هنجاری قرار دارند. در همه الگوهای توسعه غایاتی وجود دارد که این غایات مبتنی بر نوعی انسان‌شناسی، هستی‌شناسی و جهان‌شناسی است؛ بنابراین، زمانی که نظام اجتماعی و مدیریت کلان اجتماع برای تأمین غایات سامان می‌یابد، به نوع انسان‌شناسی جوامع برمی‌گردد. به همین جهت پذیرش الگوهای توسعه به اصطلاح جهانی چیزی جز فروغلطیدن در دامن لیبرال دموکراسی نخواهد بود

استاد سطح عالی حوزه علمیه قم افزود: تور بزرگ جهانی تحت عنوان برنامه‌های توسعه جهانی پهن می‌شود تا جوامع و ملت‌ها را به سمت استاندارد خاص هدایت نماید، در حالی که این امر، درست بر عکس آنچه که تبلیغ می‌شود امری علمی و توصیفی نیست، بلکه موضوعی هنجاری است که در آن انسان و غایات او تعریف می‌شود.

حجت‌الاسلام عابدی‌نژاد با بیان این که مدل‌های توسعه در نسبتی با مبدأ و غایت انسان معنا می‌یابد، خاطرنشان کرد: توسعه متناسب با جامعه اسلامی، به طور کلی با توسعه متناسب با جامعه غربی بسیار فرق دارد. به همین جهت برای رهایی از تاریخ و الزامات معنایی مفهوم توسعه از مفهوم پیشرفت بجای مفهوم توسعه استفاده می‌شود.

وی در بیان تفاوت توسعه و پیشرفت ابراز داشت: در در هر جامعه‌اي بین نسبتی خاص که بر تعاملات اجتماعی حاکم است از یک سو و اهداف آن نظام اجتماعی رابطه معنا داری وجود دارد. و همین تفاوت نسبت ها است که ماهیت نظام های اجتماعی را متفاوت می‌کند نظام اجتماعی را از نظام های لیبرالی و یا سوسیالیستی متفاوت می‌سازد

حجت‌الاسلام عابدی‌نژاد به وحدت جنسی نظامات اجتماعی اشاره نمود و یادآور شد: به رغم اشتراکی که در نظام‌های اجتماعی وجود دارد هر نظام اجتماعی به منظور تأمین اهداف ویژه، شکل مخصوصی به خود می‌گیرند که این مختصات ویژه، تفاوت ماهیتی در مناسبات نظامات به وجود می‌آورد.

عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی پیشرفت اسلامی را تحقق مراتب اهداف نظام اجتماعی اسلام دانست و خاطرنشان کرد: هندسه نظام اجتماعی اسلام، مناسبات و قوانین آن با نظام‌های دیگری مانند کمونیستی و لیبرالیستی بسیار فرق دارد و تا هنگامی که این تفاوت ها آشکار نشود نمی‌توان به لحاظ فکری به الگوی پیشرفت اسلامی دست یافت.

وی با تأکید بر این که کسب اهداف مراتبی نظام اجتماعی مبتنی بر اسلام، پیشرفت اسلامی برشمرده می‌شود، تصریح کرد: معنابخشی به پیشرفت اسلامی، در گرو تأسیس نظام اسلامی است و این پیشرفت اسلامی را می‌توان در کمال و قرب الهی خلاصه نمود؛ در حکمت اسلامی، برای کمال، که مقوم تعریف پیشرفت اسلامی است، تعریف متقن و خوبی ارائه شده است.

سخنران نشست افزود: پیشرفت اسلامی، تأمین‌کننده ابعاد مادی وجود انسان به عنوان مقدمه شکوفایی انسانیت انسان و احراز مقام خلافت اسلامی است یا به عبارتی، مدل پیشرفت اسلامی، مبتنی بر رشد اقتصادی برای احراز خلافت الهی انسان بر روی زمین است. به همین جهت شکوفایی اقتصادی و تکنولوژیک از ابعاد بسیار مهم پیشرفت اسلامی به شمار می‌رود

حجت‌الاسلام عابدی‌نژاد ضمن اشاره به قولی از «شهید صدر»، با بیان این که کسب حداکثری ثروت، از اهداف نظام اقتصادی اسلام است، خاطرنشان کرد: تمام این ثروت برای احراز مرتبه مافوق به کار می‌رود که مقام خلافت الهی و جانشینی در اسما و صفات است.

قرب الهی به معنای ظهور خلافت الهی انسان است و معنای این قرب ظهور اسم رب در انسان و حوزه این ربوبیت استخلافی تمامی مراتب آفرینش را در بر می‌گیرد و در واقع انسان جانشین خداوند و مجرای فیض الهی در تربیت آفرینش است به همین جهت براساس روایات اسلامی، در آخرالزمان و در زمان ظهور منجی عالم بشریت، هیچ نقطه‌ای در عالم را نمی‌توان جدا از آبادانی یافت، زیرا نام رب در آن تجلی یافته است؛ حتی ظهور عدالت اسمایی و صفاتی، در عدالت ظهور انسان کامل و تحقق پیشرفت اسلامی معنا خواهد یافت.

عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی بر اهمیت ارائه مدل‌های توسعه اسلامی و تدوین شاخص‌های متناسب تأکید نمود و اظهار داشت: متأسفانه، در اسناد توسعه‌ای ارائه‌شده، بسته‌ای از راهبردها، سیاست‌ها و شاخص‌ها ارائه می‌گردد که هیچ تناسبی با پیشرفت اسلامی ندارد.

وی خاطرنشان کرد: حوزه حکمت علمی و فقه نظام، دربردارنده قواره اداره اجتماع است؛ متأسفانه، نظام معرفت فقهی شایع، بر تعیین تکلیف فرد در نظام غیر توحیدی مبتنی شده است و فقط به مصلحت فرد در یک نظام غیر توحیدی توجه می‌شود توجه . این نوع فردگرایانه به فقه اسلامی هیچ گاه تأمین‌کننده پیشرفت اسلامی نیست و فرد مسلمان و فرهنگ دینی در محاصره نظام یکپارچه جسور و مهاجم غربی قرار قرار می‌گیرد.

سخنران نشست با بیان این که حفظ فرهنگ اسلامی در نظام غیرتوحیدی، بسان بازی در زمین دشمن است، اظهار داشت: اگر نظام‌های سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و... مبتنی بر مبانی اسلامی تدوین گردد، حرکت به سمت پیشرفت اسلامی شکل خواهد گرفت که همان تحقق اهداف مراتبی نظام اسلامی است.

حجت‌الاسلام عابدی‌نژاد، در بخش پایانی سخنان خود، با تأکید بر این که باید زمینه‌های تحقق نظام اسلامی را در عرصه‌های گوناگون مورد توجه قرار دهیم، خاطرنشان کرد: ولایت فقیه، مدل اجرایی برخاسته از متن اندیشه اسلامی است که برکات فراوانی در جهان اسلام ایجاد نموده است؛ اگر توسعه رویکردهای مبتنی بر آموزه های اسلامی، که ناظر به تدوین نظامات اسلامی است، شکل گیرد، جامعه را به پیشرفت اسلامی دست خواهد یافت./1370/ج