نقش بی‌بدیل رویکرد فقهی به ارتباطات میان مذهبی

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، سومین نشست از سلسله نشست های تخصصی «هسته ارتباطات میان فرهنگی» با موضوع «چالش های فقهی مدارا میان مذاهب اسلامی» برگزار شد.

در ابتدای این نشست، دکتر محمدحسین شعاعی، عضو هیات علمی دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع) و مدیر هسته، ضمن معرفی اجمالی هسته ارتباطات میان فرهنگی، به تشریح جایگاه ارتباطات میان مذاهب در حوزه ارتباطات میان فرهنگی پرداخت.

وی در این زمینه خاطر نشان کرد که دین و مذهب، فارغ از هر گونه تعریف درون یا برون دینی، به دلیل واجدیت گونه ای از باورها، گرایش و رفتارها بی شک پیوند تنگاتنگی با عرصه فرهنگ پیدا می کند. از همین رو، هر گونه تعاملی میان ارتباط گرانی که دین و مذهبی متفاوت با یکدیگر دارند، می تواند زیرمجموعه ارتباطات میان فرهنگی قرار گرفته و از این منظر مورد تحلیل قرار گیرد.

دکتر شعاعی در ادامه به ظرفیت بالای نگاه اسلامی به مقوله ارتباطات میان ادیان و مذاهب اشاره کرد و به عنوان مثال از رویکردهای اخلاقی و فقهی به این مقوله نام برد.

در ادامه حجت الاسلام دکتر سیدمهدی مرویان حسینی در ابتدا به ضرورت و اهمیت موضوع اشاره کرد. سرعت و گوناگونی ارتباطات میان افراد در جهان معاصر و نیز کشمکش ها و وضعیت کنونی جهان اسلام به نظر ایشان اقتضاء می کند تا موضوع این جلسه جدی گرفته شود. وی هم چنین با اشاره به نظریه تقریب و مفاهیمی مانند همزیستی مسالمت آمیز، یکی از راه های پیگیری این موارد در عمل را تئوری سازی رویکرد فقهی به ارتباطات میان مذاهب بیان کرد.

در ادامه این نشست، سخنران محترم، دکتر مرویان حسینی ضمن بیان این نکته که تحقیقات نشان می دهد که تراث عظیم فقهی امامیه از آغاز تا به امروز به اصل این موضوع یعنی رویکرد فقهی به ارتباطات میان مذاهب در قالب عنوان خاص در فقه توجه ویژه ای نداشته است، بررسی حکم شرعی این موضوع از طریق ساز و کارهای استنباط و اجتهاد را ضروری دانست که باید توسط فقهاء انجام و پیگیری شود.

در همین رابطه دکتر مرویان راه دیگری را نیز معرفی نمود که عبارت از استخراج گزاره هایی در ابواب مختلف موجود فقهی است که کمک می کند تا بتوان در خصوص موضوع ارتباطات میان مذاهب از آن ها استفاده کرد. این پژوهشگر علوم دینی در تبیین راه دوم، مثال هایی از بحث مدارا در فقه امامیه را مطرح کرد.

وی ضمن تشریح وجوه مختلف این مفهوم، از ظرفیت عنوان مدارا در رویکرد فقه امامیه به ارتباطات میان مذاهب سخن گفت.

مرویان در ادامه، ضمن طرح مثال هایی از برخی عناوینی که فقها بر پیروان مذاهب اطلاق کرده اند، از این گونه مطالب به عنوان چالش هایی بر سر راه ارتباطات مسالمت آمیز میان مذاهب یاد کرد.

وی در پایان از موضوعاتی پژوهشی در راستای تکمیل نقشه رویکرد فقهی به ارتباطات میان مذاهب، مانند «بررسی ریشه های تاریخی، فرهنگی و اجتماعی احکام مرتبط با موضوع بحث و استنباط فقهی»، «بررسی مجدد مفاهیم فقهی متناظر با موضوع» نام برد.

این نشست که به همت «هسته ارتباطات میان فرهنگی دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع)» برگزار شد، در نهایت با پرسش های شرکت کنندگان در خصوص رابطه اخلاق و فقه امامیه در موضوع ارتباطات میان مذاهب، نقش جامعه شناسی فرهنگی فقه در احکام شرعی و پاسخ های حجه الاسلام دکتر مرویان حسینی به پایان رسید.