مناسبت‌سازی‌های غیرمعتبر دینی تبعات ناخوشایند اجتماعی دارد

به گزارش خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی بهرامی خشنودی، نویسنده و پژوهشگر تاریخ اسلام، در نشست علمی «نقد و بررسی مناسبت‌های دینی در تقویم‌های شیعی» که از سوی حسینیه بین‌المللی حاج قاسم سلیمانی برگزار شد با بیان اینکه مناسبت‌های مذهبی در روزگار کنونی مورد اقبال مردم قرار گرفته است، گفت: برخی از این مناسبت‌ها در تقویم رسمی وارد شده و برخی هم در تقویم‌های غیررسمی ثبت و در کتبی مانند تقویم تاریخ و تقویم شیعه نوشته شده است؛ رسانه‌ها هم نیازمند به تقویم این مناسبات هستند تا برنامه‌هایی را داشته باشند.

وی با بیان اینکه دانستن مناسبت‌ها و تقویم تاریخ مسئله مهمی است مثلاً اینکه بدانیم واقعا تولد امام زمان(عج) در نیمه شعبان بوده است یا خیر؟ افزود: برخی مناسبت‌هایی که در تقویم کشور ثبت شده و یا می‌شود مستند تاریخی ندارد؛ ما در مورد تولد و وفات همه معصومین در کنار نقل‌های مشهور نقل‌های غیرمشهور هم داریم که علما سعی کرده‌اند تکلیف آن را روشن کنند؛ کتاب بازپژوهی تاریخ ولادت و شهادت معصومان توسط پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شده و یدالله معصومی تلاش کرده تا سال و ماه دقیق وفات و یا تولد ایشان را استخراج کند لذا در اینجا مشکل چندانی نداریم و تقریباً در اکثر موارد می توانیم به قول معتبر برسیم.

حجت الاسلام بهرامی خشنودی اضافه کرد: غالب مواردی که در این کتاب آمده بر قول مشهور کنونی منطبق است جز برخی موارد مانند آن که وی ولادت امام جواد(ع) را ۱۵ ماه رمضان را معتبرتر دانسته است در حالی که در تقویم در ماه رجب ثبت شده است یا شهادت امام مجتبی(ع) را بسیاری در روز هفتم صفر برگزار می‌کنند، در حالی که ۲۸ صفر معتبرتر است؛ در برخی تقویم‌ها هم هفتم صفر ثبت شده در حالی که خود آنها می‌دانند معتبر نیست، ولی برای اینکه با روز وفات پیامبر(ص) یکی نشود این کار را کرده‌اند؛ همچنین ۲۴ رجب را سال روز فتح خیبر می‌دانند در حالی که این قول معتبر نیست زیرا این موضوع در ماه صفر رخ داد.

وی اضافه کرد: مشکل در جایی رخ می‌دهد که مناسباتی در تقویم ذکر می‌شود که هیچ قول معتبر و یا غیرمعتبر هم ندارد؛ اهتمام چندانی در سده‌های اول صدر اسلام برای ثبت این روزها نبوده و حتی اگر معصومان گفته‌اند درست ثبت نشده است. برای مثال محل دفن حضرت زینب هم دست خوش این مسئله است. یا در مورد ولادت و شهادت حضرت معصومه هم می‌بینیم که ولادت در روز اول ذیقعده و وفات ایشان در روز دهم ربیع الثانی بوده و معلوم نیست از کجا در کتب معاصر ثبت شده و برخی معتقدند که ولادت و وفات حضرت معصومه و حضرت عبدالعظیم از جعلیات دوره قاجار است و جالب اینکه ۱۷ ربیع را روز ورود به قم می‌دانند و شاهدیم این روز در قم گرامی داشته می‌شود که به لحاظ تاریخی قابل دفاع نیست. همچنین ولادت حضرت علی اصغر در دهم رجب هیچ مستند تاریخی ندارد در حالی که شش ماهه بودن ایشان در کربلا هم تقریبی و دقیق نیست.

نویسنده و پژوهشگر تاریخ اسلام بیان کرد: ولادت حضرت ابوالفضل در چهارم شعبان روز بزرگداشت ایشان بوده است که به روز ولادت یاد می‌شود ولی مستندی ندارد؛ ولادت حضرت علی اکبر(ع) در دهم شعبان هم مطلقاً مستندی ندارد و از ساخته‌ها و بافته‌های دوره ماست؛ وفات حضرت رقیه در پنجم صفر براساس گزارشی که در کامل بهایی است تخمین زده شده است در حالی که باز مستندی ندارد. وفات حضرت زینب در ۱۵ رجب در منابع متأخر آمده است؛ همچنین ولادت حضرت شاهچراغ در ششم ذیقعده در نظر می‌گیرند در حالی که این روز، روز بزرگداشت ایشان نامیده شده است.

وی اضافه کرد: برخی مناسبت‌ها مشکل دیگری هم دارند و آن اینکه وفات تبدیل به شهادت می‌شود و برخی براساس حدسیات تاریخی چنین چیزی را مطرح می‌کنند و این کار در مورد حضرت معصومه و حضرت ام البنین هم در حال رخ دادن است و میل به تثبیت شهادت در محافل مذهبی در حال تقویت شدن است.

تبعات ناخوشایند تاریخ‌سازی

پژوهشگر تاریخ اسلام اظهار کرد: ما با بزرگداشت بزرگان مشکلی نداریم و به نوعی وظیفه هم هست، ما روز تاسوعا را برای حضرت ابوالفضل عزاداری می‌کنیم در حالی که می‌دانیم ایشان در روز عاشورا به شهادت رسیدند، اینکه ما روزی که مستند تاریخی ندارد را روز شهادت و یا ولادت بزرگی قرار دهیم درست نیست و تبعات ناخوشایندی دارد؛ برخی آدرس‌سازی می‌کنند و به منابعی ارجاع می‌دهند که معتبر نیست و یا حدس‌هایی است که به تاریخ تبدیل می‌شود.

حجت الاسلام بهرامی خشنودی بیان کرد: یکی از تبعات مستندسازی‌های غیرمعتبر بازی با تاریخ است و زمینه را برای جعل و تحریف تاریخ فراهم می‌کند؛ وقتی ما روز وفات حضرت معصومه را تعیین کردیم ۱۷ روز به قبل برمی‌گردیم و آن را روز ورود حضرت به قم می‌دانیم یا می‌بینیم که وفات تبدیل به شهادت می‌شود، ابتدا رحلت شهادت‌گونه گفته می‌شود و بعد هم به شهادت تعبیر می‌شود که در واقع زمینه را برای بدگویان فراهم می‌کند؛ زیرا خواهند گفت شیعه در حال تاریخ سازی و جعل و تحریف است. ما متهم به این مسئله خواهیم شد که الان هم تا حدودی با آن درگیر هستیم و کار بدتر هم خواهد شد.

مناسبت‌سازی تقویمی متوقف شود

وی افزود: در سال ۹۹ در ایامی که به عنوان وفات یا  شهادت حضرت ام البنین(س) مطرح بود برخی گفتند که در این ایام چرا تالارها تعطیل نیست و شادی می‌کنند، در حالی که وفات مادر حضرت ابوالفضل(ع) است؟ مردم را به بی‌دینی و اهانت به مقام حضرت اباالفضل متهم می‌کنند ولی نباید با تاریخ‌سازی برای مردم مشکل ایجاد کنیم؛ اگر این روال مناسبت‌سازی ادامه یابد کار برای مردم مشکل خواهد شد؛ زیرا در ماه محرم و صفر به اندازه کافی مناسبت برای عزاداری داریم و افزودن بر آن قابل توجیه نیست.

حجت الاسلام بهرامی خشنودی بیان کرد: اشکالی ندارد که بزرگداشت برای بزرگان در نظر بگیریم، همان طور که مثلا در روز تاسوعا برای حضرت اباالفضل گرامیداشت می‌گیریم و یا برای سایر بزرگان، ولی نباید بزرگداشت را به روز ولادت و یا وفات تبدیل کنیم.