بصیرت آفرینی در امور سیاسی؛ کارکرد مهم نماز جمعه

اشاره: نماز جمعه یکی از کلاس‌های درس بزرگی است که می‌تواند معارف عمومی الهی را از آن طریق به مردم ارائه دهد. امام جمعه نیز به‌عنوان استاد این کلاس درس، سرمشق‌هایی را که در خطبه‌ها بیان می‌کند بعد از نماز جمعه و در طول هفته با مردم کار می‌کند. امام جمعه چونان معلم و پدری دلسوز است که برای رشد فکری و فرهنگی جامعه خود می‌کوشد و مردم اخلاص امام جمعه را در بی‌ریایی و همزبانی با آن‌ها درک می‌کنند و قدردان او هستند. امام جمعه به علت اینکه در فهم انقلاب اسلامی، پیشگام است، نقش بهتری را می‌تواند در جهاد تبیین ایفا کند و از این جهت حائز اهمیت است.

از این رو خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا به سراغ حجت‌الاسلام مصطفی فاطمی بصیر امام جمعه شهرستان جعفرآباد رفت تا پیرامون نقش ائمه جمعه در پیش‌برد مقوله جهاد تبیین و مطالبات رهبر معظم انقلاب از ائمه جمعه گفت‌وگو کند.

رسا ـ کارکرد شبکه ائمه جمعه در سراسر کشور در تبیین و پیگیری مسائل چگونه است؟

تریبون نماز جمعه مردمی‌ترین تریبون در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران است. امام جمعه منصوب از ناحیه رهبر معظم انقلاب است که جهاد تبیین وظیفه ذاتی اوست. جهاد تبیین در اولویت برنامه‌های ائمه جمعه کشور قرار دارد. جنگ تمام عیاری در قالب تحریف واقعیت‌ها با هدف انحراف از حقایق از سوی دشمن با شدت و حدت در جریان و سریان قرار دارد.

وظیفه امروز ائمه جمعه رویکرد امید و نشاط آفرینی برای آینده، حقایق و وقایع تاریخ انقلاب، معاصر، دفاع مقدس و ... برای همه افراد جامعه و به‌ویژه نسل چهارم انقلاب است که باید آن را به خوبی و روشنی تبیین کنیم. مقابله هوشمندانه، نظام‌مند و ضابطه‌مند در قالب جهاد تبیین در مقابل پدیده خطرناک تحریف و انحراف از حقایقی است که بر همه ما فرض و واجب است.

ائمه جمعه در هندسه نظام اسلامی نقشی با ماهیتی فرهنگی و مذهبی برعهده دارند. اگر به مسؤولیت‌های ائمه جمعه در مناطق مأموریتی توجه کنیم، غالب مسؤولیت‌های ائمه جمعه حول محور مسائل فرهنگی تعریف شده است. شورای فرهنگ عمومی شهرستان، ستاد اقامه نماز، ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر، ستاد زکات، ستاد الغدیر و انواع و اقسام مسؤولیت‌های متنوعی که بر عهده امام جمعه قرار دارد را می‌توان مورد اشاره قرار داد.

مدیریت مذهبی و فرهنگی شهر و بخش در حقیقت در ید باکفایت امامان جمعه قرار دارد. ضمن اینکه ائمه جمعه باید از ظرفیت ارزشمند روحانیت محلی و بومی مانند ائمه جماعات مساجد، اساتید حوزه و دانشگاه، حوزه‌های علمیه و خواهران نهایت استفاده را در به‌سامان رسیدن مسؤولیت فرهنگی و مذهبی خود مدنظر قرار دهند. پیگیری مطالبات واقعی مردم از تریبون نماز جمعه یکی از وظایف امامان جمعه به‌شمار می‌رود.

امامان جمعه سعی می‌کنند با تعامل حسنه و سازنده با فرمانداران و استانداران، در رتق و فتق امور مردم سهیم و دخیل باشند تا با تذکرات ناصحانه و مشفقانه مسؤولین را به خدمت رسانی هرچه بیشتر و بهتر در مقابل مردم ترغیب و تشویق کنند.

رسا ـ مطالبات رهبر معظم انقلاب از ائمه جمعه و وظیفه آنها در قبال این مطالبات چیست؟

سلوک پدرانه ائمه جمعه با مسؤولین و مردم یکی از مطالبات جدی رهبر معظم انقلاب است. امامت جمعه یک مقام حکومتی و نهاد جمعه نیز یک نهاد حکومتی به حساب می‌آید. ائمه جمعه یا مستقیم یا غیرمستقیم از ناحیه مقام معظم ولایت فقیه منصوب می‌شوند. مطالبه جدی رهبر معظم انقلاب این است که سلوک امامان جمعه با مردم باید سلوکی آخوندی باشد، نه سلوک رئیس مآبانه. آن‌ها باید با مردم زندگی کنند و با آن‌ها رفیق باشند.

امامان جمعه باید مونس و انیس مردم باشند تا مشکلات جامعه را به‌خوبی حس کنند و آن را به مسؤولین تذکر بدهند. امید است ما در این مقطع از مقاطع حساس زمانی به رسالت خطیر خودمان واقف و آگاه باشیم و خداوند متعال بر توفیقات همه ما بیفزاید.

گفتمان نماز جمعه از مطالبات رهبر انقلاب این است که باید به بیان سبک زندگی ایرانی و اسلامی بپردازد. به‌خصوص که در این زمان ما در چله دوم انقلاب قرار داریم، باید گفتمان سازی خطبه‌های نماز جمعه به‌خصوص خطبه دوم، ارائه تفسیر درست از واقعیت‌ها با الگو قرار دادن بیانیه گام دوم انقلاب درنظر باشد. به عبارت دیگر باید به ضعف‌هایی که در چهل سالی که گذشت توجه کنیم و هم قوت‌ها را مورد توجه قرار دهیم که این دور از انصاف است که بگوییم ضعف‌ها بیش از قوت‌ها بوده است. قوت‌های نظام بیش از ضعف‌هاست و باید تلاش کرد که ضعف‌ها جبران گردد و به آن تمدن نوین اسلامی که غایت القصوی نظام و انقلاب ماست به‌سعادت و عافیت نائل شویم.

رسا ـ آیا تریبون نماز جمعه ظرفیت اعطای مصونیت فکری دربرابر شبهاتی که در فضای رسانه و سیاست مطرح می‌شود را دارد؟

معرفت بخشی و بصیرت آفرینی به‌خصوص بصیرت در امور سیاسی روز یکی از کارکرد‌های مهم خطبه‌های نماز جمعه است. تحلیل مسائل روز کشور اعم از داخلی و خارجی یکی از اساس‌ها و بنیان‌های خطبه‌های نماز جمعه به‌حساب می‌آید. نماز جمعه و خطبه‌های آن پیوندی میان فکر و ذکر یا تعلیم، تربیت و تزکیه است که می‌کوشد میان فرد با جماعت پیوندی ایجاد کند و آن را به ولایت برساند که کارکرد‌های بزرگ نماز جمعه را شکل می‌دهد.

نهاد نماز جمعه باید در خطبه‌ها به مسائل اعتقادی، اخلاقی، سیاسی و حتی احکام شرعی بپردازد. یکی از سنت‌های بسیار خوبی که در نقاط مختلف کشور رایج و مرسوم است، پیش از اینکه امام جمعه به خطبه‌ها بپردازد، یکی از عزیزانی که اهل علم و فضیلت است پیش از خطبه‌ها به بیان احکام می‌پردازد. بنابراین خطبه‌های نماز جمعه ذو ابعاد و ناظر به جنبه‌های اعتقادی، اخلاقی، شرعی و از همه مهم‌تر بیان مسائل روز است. دوست شناسی، دشمن شناسی، مبداء و مقصد شناسی باید به تمامه در خطبه‌های نماز جمعه بیان شود که در این جنگ رسانه‌ای و شناختی که دشمن به‌صورت تمام عیار به صحنه آمده است، بتوانیم در این گفتمان سازی توفیق پیدا کنیم.

رسا ـ اهمیت گوش دادن و توجه به نماز جمعه با توجه به آیات و روایاتی که وجود دارد را چطور تبیین می‌فرمایید؟

خداوند متعال در یکی از سوره‌های قرآن به نام سوره جمعه تذکر می‌دهد: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نُودِيَ لِلصَّلَاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَى ذِكْرِ اللَّهِ وَذَرُوا الْبَيْعَ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ» برگزاری نماز جمعه یکی از مصادیق برجسته ذکر خداوند متعال در قرآن است که از بزرگ‌ترین مظاهر تعظیم شعائر الهی شناخته می‌شود. شنیدن و استماع خطبه‌ها یکی از ارکان نماز جمعه است که حتی در فتاوای بزرگان ما نیز وجود دارد. استماع خطبه‌ها به جای رکعت‌های نماز ظهر تلقی می‌شود. یکی از شؤون تشریفات نماز جمعه این است که مستمع و مخاطب نماز جمعه پیش از ایراد خطبه‌ها، خود را به نماز جمعه برساند و همچنین با توجه به خطبه‌ها گوش فرا دهد که این رکن نماز جمعه به حساب می‌آید.

خطیب نماز جمعه نیز وظیفه دارد که مطالب خود را با جذابیت، حلاوت، شیرینی، فصیح، بلیغ، رسا، گویا، نافذ، شفاف و بدون هیچ ابهام و اجمالی بیان کند. هنر امام جمعه در استفاده از آیات یکی از شیوه‌هایی است که به مستمع و مخاطب جمعه کمک می‌کند از حواس پرتی فاصله بگیرد و به خطبه‌ها تمرکز ذهنی پیدا کند. ارائه برداشت‌های جالب و فاخر از آیات و همچنین جمع بندی خوب از روایات با استفاده از تشبیه، تمثیل و استعاره یا صناعات ادبی، می‌تواند به جذابیت خطبه‌ها کمک کند. مجموع این عوامل سبب می‌شود که استماع خطبه‌ها برای مستمع ملال آور نباشد و با خاطری آسوده با تمرکز حواس و ذهن به خطبه‌های نماز جمعه توجه کند.

رسا ـ از فرصتی که در اختیار خبرگزاری رسا قرار دادید سپاسگزارم.