رنگ اجتماعیِ عبادات الهی

در احکام شرع و توصیه های اخلاقی دین مناسک و عبادات زیادی دیده می شود و برای بعضی از روزها و شب های سال اعمال ویژه ای وجود دارد. برای مثال در شب نیمه شعبان، شب سیزده رجب، شب 27 ماه مبارک رمضان و... مناسبت هایی هستند که در میان ایام سال گرامی داشته شدند و اعمال در این مدت توصیه شده است.

تقریبا همه اعمال شرع را می توان به تنهایی و بدون توجه به جمع انجام داد؛ نماز را می توان همیشه فرادی خواند؛ عزاداری برای سیدالشهدا را نیز می توان در خلوت برای خود برپا داشت و برای مصیبت های آن حضرت اشک ریخت؛ می توان به تنهایی زیارت عاشورا خواند، شب زنده داری کرد، نماز جعفر و نماز شب خواند و...

حتی حج که یک عبادت جمعی در یک موسم خاص است را می توان بی توجه به اطراف و اتفاقاتی که در مسجدالحرام می افتد و افرادی که حاضر هستند به جای آورد.

تا چند دهه پیش بسیاری از عبادات وارد شده در شرع به صورت فردی یا گروه اندکی از متدینین برگزار می شد و عموم جامعه نسبت به آن عبادات حس چندانی نداشتند. تنها عبادت جمعی که همه جامعه نسبت به آن فهم مشترک داشتند نماز جماعت بود و بسیاری نیز از آن استقبال می کردند.

به برکت جمهوری اسلامی حضور جمع و اجتماع مردم در عبادات و انجام اعمال عبادی پر رنگ تر شد و نماز جمعه ها، نماز اعیاد و عزاداری ها با حضور تعداد فراوان مردم صورت گرفت.

اعتکاف یکی از اعمال عبادی است که در شرع مورد تأکید واقع شده است و بسیاری از عابدان و زاهدان و در رأس آن ها نبی مکرم اسلام نسبت به آن اهتمام داشتند. در دوران اخیر است که این عبادت مورد توجه جامعه قرار گرفته و بسیاری از مردم دوست دارند برای یک بار هم که شده در این جمع حاضر باشند.

با اینکه اعتکاف در ماه مبارک توصیه بیشتری دارد اما ایام ماه رجب در اذهان عمومی با نام اعتکاف گره خورده و این امر جدای از اینکه قدرت افکار عمومی را نشان می دهد، اجتماعی شدن یک عبادت در بستر تقویم را یادآور می شود که چگونه یک عمل عبادی با ویژگی ها عبادت فردی تبدیل به خواست و انتظار اجتماعی شده است.

نزدیک دو دهه است که جوانان با حضور در مساجد یک اجتماع صمیمانه را شکل می دهند و با خداوند راز و نیاز می کنند؛ گاه این جمع و اجمتاعات معکفین با شوخی ها و شیطنت هایی نیز همراه است که نشان از انسجام و همدلی جامعه در یک امر معنوی دارد زیرا اصل استقبال جامعه از یک عبادت دینی را و اهمیت دین در جامعه را نشان می دهد.

هر ساله حضور نوجوانان دختر و پسر تازه به سن تکلیف رسیده زینت اعتکاف بوده و جمعیتی از جوانان با حضور در مساجد به آداب مخصوص این ایام عمل می کنند.

همه این ها نشان می دهد یک انقلاب دینی چگونه توانسته به پدیده های دینی رنگ اجتماعی ببخشد و به برکت یک نظام دینی توجه به عبادات جمعی و پدیده های دینی اجتماعی بیشتر شده است؛ اعتکاف ماه رجب در سال جاری پس از سه سال تعطیلی کرونایی در سال جاری برگزار شده که رمق گذشته خود را حفظ کرده است هر چند تقارن آن با ایام تحصیلی بر روی حضور بخشی از جوانان و نوجوانان تأثیر گذاشته اما مساجد خیل جمعیت هستند.

دین دارانی که گاه روی خوشی به جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی نشان نمی دهند کلاه خود را قاضی کنند و از خود بپرسند چگونه می توانستند بدون انقلاب چنین صحنه هایی را از حضور جوانان در مسجد، عزاداری های با شکوه محرم، مراسم های شب های قدر و... رقم بزنند؛ خدمت انقلاب به دین و متدینین بی انتها بوده و کاستی ها نیز توسط دوستداران و حامیان انقلاب قابل برطرف شدن است.

از این فرصت پیش آمده که مثل هر سال گذشت برای شروع یک بهار معنوی و تحول درونی می توان استفاده کرد که روحانیون، طلاب، مردم متدین و خود معتکفین باید نسبت به آن اهتمام داشته باشند.