ما موظف به برتری در عرصه هوش مصنوعی هستیم

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، آیت الله اراکی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در نشست هم اندیشی گفتمان علمی مطالعات بنیادین حوزه هوش مصنوعی که در سالن جلسات دانشگاه آزاد اسلامی پردیسان برگزار شد با بیان کلیات فقه کلان هوش مصنوعی اظهار داشت: منظور ما از فقه کلان یعنی فقهی که موضوع آن رفتارهای اجتماعی است که شامل رفتارهای فردی و رفتارهای اجتماعی می باشد و اگر جامعه ای نباشد، این رفتار اجتماعی هم شکل نخواهد گرفت.

وی در ادامه به بیان 5 اصل از فقه کلان هوش مصنوعی پرداخت و افزود: یکی از اصول 5 گانه هوش مصنوعی قدرت است و در جهان معاصر قدرت تعیین کننده می باشد و چون چنین است، تحصیل این قدرت در جامعه اسلامی امری واجب و  ضروری است؛ چراکه اگر این قدرت به دست نیاید سبب ضعف جامعه اسلامی می شود و باید هم در بحش سخت افزاری و هم در بخش نرم افزاری این علم در جامعه اسلامی به دست آمده و گسترش پیدا کند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ابراز کرد: جامعه اسلامی باید به دانش برتر در عرصه هوش مصنوعی دست پیدا کند؛ یعنی اصل این که جامعه اسلامی باید به این عرصه ورود کند، یک بحث است و  بحث دیگر این است که ما باید در این عرصه همانند عرصه های دیگر علمی به دست برتر دست پیدا کنیم؛ چراکه «الإسلامُ یَعْلو و لایُعْلی عَلَیه» و ما موظف هستیم که در این عرصه به برتری برسیم؛ علاوه بر این که عرصه قدرت، عرصه عزت است و هر مجموعه ای که از ناحیه قدرت پست تر می شود، جامعه قدرتمندتر از او عزیزتر خواهد بود و این امر برای جامعه اسلامی تکلیف ایجاد می کند که نسبت به هر جامعه دیگری دارای عزت باشد.

وی در ادامه به بیان اصل سوم پرداخت و عنوان داشت: اصل سوم این است که هوش مصنوعی، هوش غیر ارادی است و لذا مسئولیت پذیر نبوده و این هوش در برابر داده های خود، مسئولیت پذیر نیست و این تفاوت بسیار مهمی بین هوش مصنوعی و هوش طبیعی است؛ چراکه در هوش طبیعی، هوش مسئولیت دارد؛ اما در هوش مصنوعی، مسئولیت متوجه کاربر است؛ نه خود هوش مصنوعی و عبارت «كانَ عَنهُ مَسئولًا» در آیه «وَلا تَقفُ ما لَيسَ لَكَ بِهِ عِلمٌ إِنَّ السَّمعَ وَالبَصَرَ وَالفُؤادَ كُلُّ أُولئِكَ كانَ عَنهُ مَسئولًا» متوجه هوش مصنوعی نیست.

آیت الله اراکی اظهار داشت: اصل چهارم این است که هوش مصنوعی چون مسئولیت پذیر نیست، حجیت را هم نمی پذیرد؛ یعنی اعتماد بر برون دادهای هوش مصنوعی، انسان را در برابر خدا معذور نمی کند و عالمی که با تکیه بر داده های هوش مصنوعی، حکم فقی صادر می کند، در برابر حکم فقهی در محضر خداوند مسئول است و معذوریت ندارد که بگوید که من با اعتماد به هوش مصنوعی حکم فقهی صادر کرده و یا فتوا داده ام؛ چراکه به این شکل نه برای خود حجت است و نه برای دیگران؛ زیرا هوش مصنوعی حجیت پذیر نیست و اگر فقیه حکم فقهی و فتوا را بدون فحص و تحقیق کامل از دلیل صادر کرده باشد و فتوا خلاف واقع در آید، معذوریت نخواهد داشت.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در ادامه افزود: این گونه نیست که انسان بتواند فتوا داده و مسئول نباشد؛ چراکه انسان دربرابر چیزی که نظر می دهد مسئول است و مسئولیت، مبنای حجیت است و  فقیه یعنی کسی که شرایط تحمل چنین مسئولیتی را دارد؛ چنانکه در تعریف اجتهاد این گونه آمده است که فقیه باید تمام وسع خود را برای بدست آوردن دلیل یک حکم، به کار گرفته و اظهار نظر کند که این اظهار نظر کردن باید مسئولانه باشد و اگر کسی نتواند مسئولیت بپذیرد، نمی تواند اظهار نظر داشته باشد و در عرصه هوش مصنوعی، این هوش نمی تواند مسئولیت پذیر باشد و لذا نمی تواند برای فقیه حجت باشد.

آیت الله اراکی در پایان اظهار داشت: اصل پنجم این است که داده های هوش مصنوعی معیار نیست و معیاریت مبتنی بر حجیت است؛ یعنی وقتی اختلاف بین دو نظر پیش می آید، هر دو نظر نتیجه ای متفاوت می دهد و داده های هوش مصنوعی نمی تواند معیار نهایی برای تشخیص این که این نظر درست است یا آن یکی؟ چراکه معیاریت مبتنی بر حجیت و حجیت مبتنی بر مسئولیت است و نمی تواند معیار باشد و ما نمی توانیم داده های هوش مصنوعی را معیار نهایی بدانیم؛ البته قضیه کاربرها غیر از قضیه هوش مصنوعی است.