اعتیادِ شیرین
مصرف نوشابه در ایران چهار برابر متوسط جهانی است.
«صبح که از خواب بیدار می‌شوم، یک نوشیدنی انرژی‌زا می‌نوشم. وقتی گشت می‌روم، یک نوشابه انرژی‌زا می‌نوشم. قبل از حمله یک نوشیدنی انرژی‌زا می‌نوشم و همواره یک نوشابه انرژی‌زا همراهم هست.» این را یک سرباز اوکراینی با نام مستعار باسیخ (به معنای دیوانه) می‌گوید. روزنامه نیویورک تایمز هم در گزارشی از تلفات نیروهای ارتش اوکراین در جنگ خبر داده است، اما این تلفات را نه در نتیجه جنگ، بلکه در نتیجه مصرف نوعی نوشابه انرژی‌زا عنوان کرده است. با این‌حال ایران طبق آمار در مصرف نوشابه در جهان پیشتاز است، به طور متوسط هر ایرانی ۴۲ لیتر نوشابه در سال مصرف می‌کند. درحالی که این آمار در دنیا برای هر فرد ۱۰ لیتر است. معاون بهداشت وزارت بهداشت حسین فرشیدی ۲۰ خرداد گفت که سرانه مصرف نوشابه در کشور افزایشی است و «مصرف نوشابه در ایران از ۱.۷ لیوان در سال ۹۷ به دو لیوان در سال ۹۹ رسیده است».
بیش از ۲۰۰ سال از تولید نوشابه می‌گذرد، اما در ابتدا از گیاه کولا در تولید این نوشیدنی استفاده می‌شد که جنبه دارویی داشت و با وجود خاصیت آنزیماتیکی هضم مواد پروتئینی را در دستگاه گوارش تسهیل می‌کرد، اما به مرور این گیاه از فرمول نوشابه حذف و به جای آن اسید فسفریک و گاز کربینک جایگزین شدند. همین تغییر فرمول موجب شد تا نوشابه به یکی از مضرترین نوشیدنی‌ها در جهان تبدیل شود.
هر قوطی نوشابه گازدار معادل ۱۰ قاشق شکر، ۱۵۰-۲۰۰ کالری و ۵۵-۳۰ میلی‌گرم کافئین دارد. همه این‌ها در حالی است که متخصصان می‌گویند مصرف روزانه قند و شکر نباید از روزی ۲۵ گرم یا ۵ قاشق مرباخوری بیشتر باشد. در ۲۰ سال اخیر مصرف نوشابه‌های گازدار در کشور نزدیک به ۱۵ درصد رشد داشته است. در حالی که مصرف شیر و لبنیات تنها حدود ۱/۱۰ درصد رشد کرده است.
نوشابه‌خورها می‌گویند که می‌توان برای کم‌کردن مضرات مصرف نوشابه، از نوشابه‌های رژیمی استفاده کرد، اما نوشیدنی‌هایی که به اسم رژیمی در بازار وجود دارد، به گفته کارشناسان حاوی آسپارتام و استویا هستند و اگر در مصرف آنها زیاده‌روی شود، می‌تواند منجر به ابتلا به سرطان شود.
مرتضی صفوی، متخصص تغذیه، می‌گوید که «ایرانی‌ها از کودکی به بچه‌هایشان خوراکی‌های شیرین می‌دهند، مثل آبنبات، شیرینی، چای‌نبات، چای شیرین و … وقتی افراد از کودکی این خوراکی‌ها را به وفور تجربه می‌کنند، به تدریج ذائقه‌شان تغییر می‌کند و در سنین بالا هم به مصرف چنین خوراکی‌هایی علاقه‌مند می‌شوند.» همین هم باعث شده تا آمار مصرف این نوشیدنی‌ها بالا رود. درحالیکه در گذشته این آمار بالا نبود. اما یک متخصص تغذیه دیگر محمدرضا وفا می‌گوید که «تغییر ذائقه در کل دنیا صورت گرفته است. وقتی فردی همین امروز کمی بیشتر به غذایش نمک بزند، بعد از یک ماه دیگر آن سدیم را حس نمی‌کند و ممکن است باز هم به غذایش نمک بزند؛ چرا که از نظر فیزیولوژیکی پس از مدتی حساسیت سلول‌های چشایی کاهش پیدا می‌کند و به تدریج الگوی غذایی ما تغییر می‌کند، اما دلیل بالا بودن آمار این است که ۳۰سال قبل به این اندازه تنوع چیپس، پفک، پنیر، ماست و … نداشتیم.»
در فرهنگ ایرانی، نوشیدنی‌های سنتی زیادی مثل انواع شربت‌ها وجود دارد که می‌تواند جایگزین مناسبی برای نوشابه باشد، البته زیاده‌روی در مصرف آنها هم مخرب است.با این وجود متخصصان تغذیه معتقدند که با آموزش در سطح مدرسه و خانواده می‌توان عادت غذایی را به تدریج تغییر داد. چراکه بیماری‌ها در طول یک شب پدیدار نمی‌شوند بلکه در طی سال‌ها بر اثر پیروی از رژیم‌های غذایی نامناسب ایجاد می‌شوند. بنابراین باید مصرف نوشابه‌های گازدار را به حداقل ممکن رساند و در عوض به نوشیدن آب و آبمیوه‌های طبیعی روی آورد.
منبع: فارس
ارسال نظرات