پشت‌پرده شوتی‌ها؛ از شبکه‌های قاچاق تا بحران‌های جاده‌ای

خودروهای شوتی به دسته‌ای از خودروهای سواری اطلاق می‌شود که توسط رانندگانی با هدف حمل‌ونقل کالاهای قاچاق و بارهای غیرقانونی در جاده‌های ایران استفاده می‌شوند. این خودروها که بیشتر به‌دلیل سرعت بالا و قدرت مانور در جاده انتخاب می‌شوند، به‌عنوان خطر و تهدیدی جدی در بحث ایمنی جاده‌ها مطرح و تبدیل هستند.

چه‌خودروهایی به شوتی تبدیل می‌شوند؟
به‌طورکلی، خودروهایی مانند پژو405، سمند، و پژوپارس، به‌دلیل موتور قوی و در دسترس بودن قطعات، بین شوتی‌ها محبوبیت دارند. به‌کارگیری این خودروها به‌دلیل توان بالای موتور و قدرت بالای مانور در جاده‌های پرپیچ‌وخم و گاهی به‌عنوان وسیله‌ای برای گذر سریع از ایست‌های بازرسی غیرقانونی صورت می‌گیرد.

بارهای جابه‌جاشده توسط شوتی‌ها

خودروهای شوتی عمدتاً برای حمل انواع کالاهای غیرقانونی و قاچاق مورد استفاده قرار می‌گیرند، این کالاها شامل لوازم الکترونیکی، مواد خوراکی، پوشاک، مشروبات الکلی و گاهی مواد مخدر و مواد بهداشتی غیرمجاز هستند، علاوه بر این، برخی از شبکه‌های قاچاق از خودروهای شوتی برای جابه‌جایی انسان‌ها نیز استفاده می‌کنند، به‌ویژه مهاجران غیرقانونی و عناصر مجرمانه.

شبکه‌های قاچاق کالا از رانندگان شوتی به‌عنوان نیرویی قابل‌دسترس برای حمل کالاهای قاچاق و ارزان استفاده می‌کنند. این شبکه‌ها با استفاده از خودروهای شوتی در پوشش‌های ظاهری متنوع، کالای قاچاق را جابه‌جا می‌کنند و با دور زدن ایست‌های بازرسی تلاش دارند قوانین را نقض کنند. این شبکه‌ها در بخش‌های مرزی و حاشیه‌های شهرهای بزرگ فعالیت دارند و به‌دلیل درآمد بالا، به جذب رانندگان جدید روی می‌آورند.

میزان درآمد رانندگان شوتی

درآمدی که رانندگان خودروهای شوتی از جابه‌جایی کالاها به دست می‌آورند، بسیار ناچیز است. به‌گفته سردار حسین رحیمی، رئیس پلیس امنیت اقتصادی فراجا، هر راننده خودروی شوتی برای جابه‌جایی بار قاچاق، دستمزدی ناچیز دریافت می‌کند.

این رانندگان به‌دلیل نیاز مالی و گاهی ناامیدی از یافتن شغل قانونی، به این کار رو می‌آورند، اما در عمل نه‌تنها سودی قابل توجه به دست نمی‌آورند، بلکه زندگی خود را به خطر می‌اندازند و احتمالاً با قانون درگیر می‌شوند.

روایتی از زبان یک راننده شوتی

راننده‌ای که ترجیح داد نامش فاش نشود، در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم گفت: ما چاره‌ای نداریم، بار قاچاق حمل می‌کنیم چون شغل بهتری نداریم، خطر زیاد است، اما اگر گیر نیفتیم، مقداری پول به خانه می‌بریم.

او افزود که به‌دلیل عدم دسترسی به شغل رسمی و درآمد ثابت، با تمام خطرات این کار، ناچار به فعالیت در این حوزه است.

تخلفات دیگر خودروهای شوتی

علاوه بر حمل کالای قاچاق، برخی خودروهای شوتی به‌دلیل اینکه به شبکه‌های سازمان‌یافته قاچاق وابسته‌اند، ممکن است در انتقال افراد تحت‌تعقیب، تروریست‌ها و یا اعضای باندهای مجرمانه نیز نقش داشته باشند، هرچند این موارد محدود است، اما باعث نگرانی جدی در حوزه امنیت ملی و اجتماعی شده است.

پلیس و برخورد با خودروهای شوتی

پلیس امنیت اقتصادی فراجا برای مقابله با این معضل قرارگاه ویژه‌ای ایجاد کرده است. به‌گفته سردار رحیمی، از ابتدای سال جاری تاکنون بیش از 20 هزار خودروی شوتی توقیف شده‌اند، با وجود این، مشکلی که وجود دارد این است که بسیاری از خودروهای توقیفی به‌سرعت آزاد می‌شوند و به جاده‌ها بازمی‌گردند.

خلأهای قانونی و محدودیت‌های موجود در زمینه توقیف و ضبط دائمی این خودروها، از دلایل اصلی بازگشت آنها به جاده‌ها است، این موضوع، باعث تداوم مشکل و افزایش نگرانی‌ها شده است.

برخی از پیشنهادات برای مقابله با این چالش شامل ایجاد قوانین سخت‌گیرانه‌تر، بازنگری در سیستم توقیف خودروهای شوتی و همچنین پیگیری جدی‌تر شبکه‌های تأمین بار قاچاق برای کاهش تقاضا در این زمینه است.

خطرات جاده‌ای خودروهای شوتی

خودروهای شوتی به‌دلیل سرعت بالا و عدم‌رعایت قوانین رانندگی، تهدیدی جدی برای سایر کاربران جاده هستند. این خودروها عمدتاً در شب و با سرعت بالا حرکت می‌کنند که احتمال بروز تصادفات مرگبار را افزایش می‌دهد.

براساس گزارش‌ها، حوادث ناشی از برخورد با خودروهای شوتی باعث از دست رفتن جان افراد بی‌گناه و از هم پاشیدن زندگی خانواده‌ها شده است. یکی از قربانیان حادثه‌ای در این زمینه می‌گوید: «خودروی شوتی با سرعت زیاد به خودروی ما برخورد کرد و همسر و فرزندم را از دست دادم.»

از طرفی، حضور این خودروها در جاده‌ها نگرانی‌های اجتماعی و روانی نیز به‌همراه دارد. بسیاری از خانواده‌ها نگران سلامت خود و عزیزانشان هنگام سفر هستند و به‌ویژه در شب‌ها از سفر در جاده‌های پرتردد اجتناب می‌کنند.

خودروهای شوتی با تخطی از قوانین و رعایت نکردن ایمنی، خطری برای جاده‌ها و امنیت جامعه به‌شمار می‌روند. این خودروها با حمل کالاهای غیرقانونی، هم به اقتصاد کشور لطمه می‌زنند و هم باعث ایجاد ناامنی در جاده‌ها می‌شوند، رفع این معضل نیازمند یک رویکرد چندجانبه از سوی قانون‌گذاران و اجرای قوانین مؤثر توسط پلیس است.