ایستاده برای افکار عمومی
در حال حاضر با تغییر ابزارهای اطلاع رسانی و خو گرفتن مردم با رسانه ها می توان گفت افکار عمومی هویتی مستقل و متفاوت به خود گرفته است و از صرف آگاه بودن مردم فراتر رفته است.
اصطلاح «افکار عمومی» یکی از پرتکرار ترین واژه های قرن اخیر است و هر چه رسانه ها و دولت ها گسترش بیشتری پیدا می کنند استفاده از این عنوان نیز بیشتر می شود؛ در توضیح و تعریف افکار عمومی توسط انجمن جهانی تحقیق افکار عمومی، افکار عمومی به «مجموعه عقاید افراد یک جامعه نسبت به یک موضوع است که آن افراد درباره آن موضوع دارای منافع و علایق مشترک هستند» تعریف شده است. در حال حاضر با تغییر ابزارهای اطلاع رسانی و خو گرفتن مردم با رسانه ها می توان گفت افکار عمومی هویتی مستقل و متفاوت به خود گرفته است و از صرف آگاه بودن مردم فراتر رفته است.
یکی از چالش های این مبحث تأثیر افکار عمومی در سیاست خارجی است؛ بسیاری از سیاستمداران و اساتید روابط بین الملل معتقد هستند که سیاست خارجی بر مبنای منافع و مقاصد دولت های ترسیم می شود و مردم چه از طریق دموکراسی و چه از طریق اعمال نظر از طرف رسانه ها حق و توان دخالت در این خصوص را ندارند.
سخنرانی حضرت آیت الله خامنه‌ای در روز چهارشنبه که به مناسبت تحولات جدید منطقه رقم خورد از جهات مختلفی یک نقطه عطف در فضای سیاسی کشور بوده اما یکی از مهم ترین آن، توجه ایشان به «افکار عمومی» است. این سخنرانی از ابتدا تا انتها بر محورِ «مقاومت» استوار بود که با حضور اقشار مختلف مردمی ایراد شد.
سخنان رهبر معظم انقلاب با این جمله آغاز می شود: «در منطقه‌ی ما که یکی از مناطق حسّاس درجه‌ی یک دنیا است، امروز حوادثی در جریان است؛ هم این حوادث را باید درست فهمید، هم از این حوادث بایستی درس گرفت و عبرت گرفت. افکار عمومی کشور هم درگیر این مسائل است؛ سؤالاتی دارند، حرفهایی دارند، نظراتی دارند؛ لازم است ابهام‌ها هم برطرف شود»
این سخنرانی برای رفع ابهام افکار عمومی کشور ایراد شد و ابهامات مهمی که برخی از آن قدمتی بیش از یک دهه داشته را برطرف کرد. یکی از ابهام‌های کهنه‌شده چرایی دخالت نظامی جمهوری اسلامی ایران در منطقه بود. با اینکه در موارد زیادی به این ابهام پاسخ داده شده اما این جملات در خصوص کمک رژیم اسد در دوران جنگ تحمیلی به جمهوری اسلامی و ضرورت دفع شر ناامنی داعش برای اولین بار گفته شد و دلیل آن نیز بالاگرفتن توجه افکار عمومی به این سؤال بود.
یادم هست در ماه های ابتدایی رونق تلگرام در زمانی که هنوز قابلیت کانال را به خود اضافه نکرده بود در گروهی با افرادی ناشناس بحث می کردم و سؤال داشتند که چرا جمهوری اسلامی پول مردم ایران را در سوریه هزینه می کند؟ چند روز پیش از این بحث، سردار سلیمانی در خصوص داعش و خطر آن برای منطقه در جمع جانبازان کرمان سخنرانی کرده بود و اولین بار بود که به طور رسمی از زبان فرمانده میدان مبارزه با داعش دلایل حضور منطقه ای ایران بازگو شد و من هم برای پاسخ به سؤال آن افراد، متن آن سخنان را بازنشر کردم و به طرز شگفت آوری دیدم که اکثر اعضای آن گروه تأیید کرده و قانع شدند. بنده به تنهایی می توانستم دلایلی را ارائه کنم اما اطلاعاتی که یک فرمانده میدانی ارائه می دهد، راحت‌تر مورد قبول افکار عمومی قرار می گیرد.
در سخنرانی چند روز قبل امام خامنه ای در فرازی که در خصوص حضور نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران در سوریه سخن گفته می شود، ایشان تعبیر افکار عمومی را تکرار می کنند: «نوع حضور نظامی ما در سوریه به معنای این نبود که ما لشکرهایمان را برداریم ببریم آنجا و به جای ارتش آن کشور، ارتش ما بجنگد؛ نه، اینکه معنی ندارد؛ این نه منطقی است، نه افکار عمومی آن را قبول میکنند که ارتشی از اینجا بلند شود برود و به جای ارتش آنها بجنگد»
اینکه افکار عمومی چنین مسئله ای را قبول نمی کند، نقطه درخشان سخنرانی است که مسئولین ما و فعالان رسانه ای باید بدانند از نظر ایشان افکار عمومی حق سؤال و پذیرفتن چنین مسأله مهمی را دارد. کسانی که با جمله «چیزهایی هست که شما نمی دانید» از پاسخ به این پرسش مهم مردم در طول 13 سال گذشته طفره رفته اند باید متوجه شوند افکار عمومی اهمیت دارد. در سخنرانی دیگری که در نوروز 1402 ایراد شده است فرمودند: «مسائل اساسی باید با افکار عمومی مطرح بشود، افکار عمومی با نیازهای اساسی آشنا بشوند؛ [این‌گونه] اندیشه‌ها فعّال خواهد شد... اگر افکار عمومی استقبال نکند از یک فکر، این فکر به عمل و تحقّق نمی‌رسد»
از روز شنبه که سقوط سوریه آشکار شد تا روز چهارشنبه که این سخنرانی ایراد گردید، واکنش چندانی از سوی مسؤولین رده‌بالای کشوری در راستای پاسخگویی به ابهامات صورت نگرفت و جور این مهم را نیز رهبری معظم کشید و متأسفانه طی این چند روز نیز تفصیلی از پاسخ های ارائه شده رهبری، از سوی مسئولین ارائه نشد. رسانه ها تبیین خوبی پس از آن داشتند اما باز هم سخن یک مسئول مطلع، اثر بیشتری از یک مجری و گوینده دارد.
اگر به منظومه سخنرانی رهبر معظم انقلاب 21 آذر نگاه شود، دو محور درس ها و عبرت ها و همچنین فهم دقیق حوادث بیان شده، ازاین‌رو لازم است تحلیلگران رسانه ای ترسیم خود را از اوضاع برای دقیق تر کردن فهم و خواسته افکار عمومی بیان کنند و همچنین مسئولین امر و رسانه های فراگیر نیز پاسخ آن را بدهند.
علی نژاد شاهرخ آبادی
ارسال نظرات