سایه سنگین بیمه تکمیلی بر معیشت طلاب

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، چند روزی است که اطلاعیه تازه مرکز خدمات حوزه‌های علمیه درباره قرارداد بیمه تکمیلی طلاب برای سال جاری واکنش‌های منفی گسترده‌ای را در میان طلاب و خانواده‌های ایشان برانگیخته است. مطابق این اطلاعیه دو طرح بیمه‌ای برای سال جدید معرفی شده که هر دو به‌گونه‌ای چالش‌برانگیز و غیرقابل باور به نظر می‌رسند:

1. طرح اول: پرداخت ماهیانه ۱۲۵ هزار تومان به ازای هر نفر اما با پوشش‌های درمانی به‌شدت محدود و حداقل تعهدات.
2. طرح دوم: تعهدات درمانی وسیع‌تر و نسبتاً قابل قبول‌تر اما با هزینه نجومی ۱,۰۹۰,۰۰۰ تومان برای هر نفر در ماه.

به عبارت دیگر یک خانواده پنج نفره طلبگی در صورت انتخاب طرح دوم باید ماهانه ۵ میلیون و ۴۵۰ هزار تومان فقط برای بیمه تکمیلی بپردازد؛ رقمی که از کل شهریه ماهانه بسیاری از طلاب بیشتر است.

با ایجاد این دو طرح این پرسش ها به‌طور جدی مطرح شده است که طلاب و روحانیون که از کمترین تمکن مالی در جامعه برخوردار هستند چطور می توانند از پس تامین چنین مبالغ و هزینه هایی برآیند؟ سؤال دیگر این که طرح مذکور در مقایسه با سایر شرکت های بیمه ای چه مزیتی به لحاظ اقتصادی و درمان برای طلاب دارد؟

در سالی که نه شهریه طلاب افزایش یافت و نه کمک‌های معیشتی مرکز خدمات بهبود پیدا کرد چگونه می‌توان انتظار داشت خانواده‌ای با درآمد محدود طلبگی از عهده چنین هزینه‌های سنگینی برآید؟

فشار مضاعف بر دوش معیشت طلبگی

طلاب حوزه‌های علمیه جزو کم‌درآمدترین اقشار جامعه‌اند. شهریه‌های طلبگی در بهترین حالت تنها بخشی از هزینه‌های ماهانه یک خانواده را پوشش می‌دهد. بسیاری از طلاب علاوه بر تحصیل ناگزیرند به کارهای جانبی روی بیاورند تا بتوانند حداقل‌های معیشتی خانواده خود را فراهم کنند. حال افزودن یک هزینه ۵ میلیونی ماهانه فقط برای بیمه تکمیلی به معنای آن است که طلبه باید یا از نان و هزینه آموزش و اجاره خانه بزند یا اساساً قید بیمه تکمیلی را بزند.

به تعبیر بسیاری از طلاب این تصمیم چیزی جز «دوراهی بی‌پولی یا بیماری» برای آنان به وجود نمی‌آورد.

سؤال اساسی که در فضای طلبگی مطرح است این است که آیا چنین تعرفه‌ای نوعی طراحی هدفمند برای سوق دادن طلاب به سمت طرح ارزان‌تر و ضعیف‌تر نیست؟ در این صورت نتیجه روشن است: وقتی بیماری جدی برای طلبه یا خانواده‌اش رخ دهد بیمه تکمیلی عملاً هیچ کمکی نمی‌تواند بکند و طلبه بی‌پناه در برابر هزینه‌های کمرشکن درمان باقی می‌ماند.

تجربه‌های پیشین و عدم مشورت با بدنه حوزه

یکی دیگر از نقدهای جدی طلاب به مرکز خدمات در موضوع بیمه تکمیلی این است که چرا هر ساله بدون مشورت واقعی با بدنه طلاب و بدون نیازسنجی دقیق قراردادهایی منعقد می‌شود که به جای کاهش مشکلات خود به یک بحران تازه بدل می‌شود؟

طلاب در پیام‌هایی که به خبرگزاری رسا ارسال کرده‌اند به شیوه های مختلف گلایه ها و انتقادات خود را مطرح کرده اند.

پیامدهای اجتماعی و روانی

این سیاست‌ها تنها تبعات اقتصادی ندارند بلکه آثار اجتماعی و روانی گسترده‌ای نیز بر جای می‌گذارند. خانواده‌های طلبگی با چنین شرایطی احساس می‌کنند که در ساختار مدیریتی حوزه جایگاه و منزلتی ندارند و از ابتدایی‌ترین حقوق رفاهی محروم‌اند. این احساس تبعیض و بی‌پناهی می‌تواند در بلندمدت به کاهش انگیزه‌های طلبگی، ریزش طلاب جوان و حتی آسیب به جایگاه اجتماعی حوزه‌های علمیه منجر شود.

بسیاری از کارشناسان و طلاب معتقدند راه‌حل منطقی طراحی یک طرح سوم میانه بود؛ طرحی که با هزینه‌ای متوسط (برای مثال ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان ماهانه) پوشش‌های قابل قبول درمانی ارائه دهد. این پیشنهاد بارها در محافل طلبگی مطرح شده است اما مشخص نیست چرا نادیده گرفته شده است.

واقعیت آن است که بسیاری از این تصمیمات حاصل یک نگاه «از بالا به پایین» است؛ تصمیم‌گیرندگانی که شاید هرگز با مشکلات یک طلبه در تأمین اجاره خانه، قسط، شیر خشک و هزینه مدرسه فرزندان مواجه نبوده‌اند. اگر مسئولان مرکز خدمات حتی یک ماه با همان شهریه طلبگی زندگی می‌کردند به‌خوبی درمی‌یافتند که چنین تعرفه‌هایی تا چه حد غیرواقعی و غیرقابل تحمل است.

سخن پایانی

طلاب حوزه‌های علمیه قشر کم‌توقع اما پرمسئولیتی‌اند که بار سنگین هدایت دینی و فرهنگی جامعه را بر دوش دارند. بی‌توجهی به نیازهای معیشتی و درمانی آنان نه تنها یک بی‌عدالتی آشکار است بلکه در بلندمدت می‌تواند به تضعیف جایگاه حوزه و آسیب به اعتماد عمومی بینجامد.

از این رو انتظار می‌رود مرکز خدمات حوزه در اسرع وقت با بازنگری جدی در تعرفه‌های بیمه تکمیلی و ارائه طرح‌های عادلانه‌تر به نگرانی‌ها و گلایه‌های طلاب پاسخ دهد. خبرگزاری رسا نیز آمادگی دارد تا توضیحات و پاسخ‌های مسئولان را منتشر کند اما در عین حال وظیفه خود می‌داند که صدای رسای طلاب را به گوش تصمیم‌گیران برساند.