نقش سنن الهی در حکمرانی اسلامی از منظر رهبر معظم انقلاب

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا،  پنل تخصصی «حکمرانی اسلامی» از سلسله نشست‌های کنگره بین‌المللی اندیشه‌های قرآنی امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) صبح امروز در پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق علیه‌السلام برگزار شد. در این نشست، دکتر حامد کهوند مقاله‌ای تحت عنوان «دلالت پژوهی سنن الهی و حکمرانی در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای» ارائه کرد و ظرفیت‌های دانش سنن الهی در مدیریت و حکمرانی را مورد بررسی قرار داد.

کهوند با اشاره به جایگاه دانش سنن الهی در علوم قرآنی بیان داشت: دانش سنن الهی به عنوان یکی از علوم قرآنی کارآمد در عرصه‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مطرح است و قابلیت کاربرد در مطالعات میان‌رشته‌ای از جمله حکمرانی دارد. سیره عملی آیت‌الله خامنه‌ای و کاربست سنن الهی در حکمرانی، نمونه‌ای برجسته از بهره‌گیری عملی این دانش در مدیریت کلان کشور است.

وی ادامه داد: الگوی تصمیم‌گیری جوهره اصلی مدیریت و حکمرانی است و تصمیم‌گیری درست وابسته به اتخاذ سبک صحیح تصمیم‌گیری است. نظریه‌های تصمیم‌گیری همانند سایر نظریه‌ها در علوم انسانی متاثر از مکاتب و پارادایم‌های حاکم هستند و حکمرانی اسلامی ناگزیر از تولید و بهره‌گیری از نظریه بومی در چارچوب مبانی اسلامی است.

کهوند تأکید کرد: تصمیم‌گیران باید شناخت دقیق و کاملی از مسأله تصمیم، اهداف، زمینه‌ها، علل و پیامدهای تصمیم داشته باشند.

وی افزود: هر اندازه که قدرت تعقل و تفکر فرد بالاتر باشد، تحلیل مسائل و پیامدهای تصمیم‌گیری موفق‌تر خواهد بود.

وی درباره تصمیم‌گیری عقلانی گفت: تصمیم‌گیری عقلانی، جوهره حکمرانی عقلانی است و وجود فردی عقلانی را فرض می‌کند که از تمام بدیل‌های ممکن آگاه است، قادر به محاسبه نتایج هر گزینه و انتخاب آزادانه مطابق با سلسله اولویت‌های ارزشی خود است. اما این فرضیات در عمل مورد تردید جدی قرار گرفته‌اند چرا که تصمیم‌گیری واقعی با محدودیت‌های شناختی و اطلاعاتی همراه است.

نقش سنن الهی در محاسبات تصمیم‌گیری

کهوند با تأکید بر اهمیت باور به سنن الهی در جهان‌بینی توحیدی اظهار داشت: اعتقاد به سنت‌های الهی و اینکه جهان با یک سلسله نظامات قطعی و سنن الهی اداره می‌شود، یکی از مولفه‌های اصلی جهان‌بینی توحیدی است. این باور رویکرد ویژه‌ای برای مدیران و تصمیم‌گیران ایجاد می‌کند و سنن الهی باید یکی از اضلاع اصلی دستگاه محاسباتی آنان باشد.

وی افزود: ایمان قوی به سنت‌های الهی و اعتماد مستحکم به وعده‌های خداوند، تصمیم‌گیران را از قوت قلبی برخوردار می‌سازد که هدایت‌های الهی و امدادهای غیبی را به مسیر تصمیم‌ها هدایت می‌کند. یکی از خطاهای بزرگ محاسباتی این است که انسان در چارچوب عوامل محسوس و صرفاً مادی محدود بماند و عوامل معنوی و سنت‌های الهی را نادیده بگیرد.

ویژگی‌های معنویت در حکمرانی اسلامی

کهوند در بخش دیگری از سخنان خود به شاخص‌های معنوی تصمیم‌گیری اشاره کرد و گفت: در اندیشه رهبر معظم انقلاب، امر معنوی حداقل سه ویژگی اصلی دارد: ایمان‌گرایی، شریعت‌گرایی و فضیلت‌گرایی. این سه مؤلفه چراغ راه مدیران و تصمیم‌گیران در حکمرانی اسلامی است و آنها را در مسیر اتخاذ تصمیمات صحیح و عادلانه هدایت می‌کند.

وی در پایان سخنان خود اظهار داشت: بهره‌گیری از سنن الهی و باور به نظامات قطعی خداوند، مدیران و تصمیم‌گیران را قادر می‌سازد تا فراتر از محدودیت‌های مادی و محسوس، تصمیماتی اتخاذ کنند که با ارزش‌های اسلامی و مصالح جامعه هماهنگ است. سیره عملی آیت‌الله خامنه‌ای نمونه‌ای روشن از کاربست این رویکرد در مدیریت کلان کشور است و می‌تواند الگوی پژوهشی و عملی برای مطالعات میان‌رشته‌ای و حکمرانی آینده باشد.

کهوند تأکید کرد: ادغام باور به سنن الهی با رویکردهای علمی و عقلانی، نظام تصمیم‌گیری و حکمرانی را تقویت می‌کند و موجب ارتقای کارآمدی، عدالت و انسجام اجتماعی می‌شود.

پنل تخصصی «حکمرانی اسلامی» با ارائه مقاله دکتر کهوند، فرصتی برای بررسی علمی و عملی نقش سنن الهی در تصمیم‌گیری و حکمرانی فراهم آورد و نمونه‌ای از تلاش پژوهشگران برای پیوند آموزه‌های قرآنی با مدیریت و حکمرانی در جمهوری اسلامی ایران بود.