خطر ترویج دین حداقلی و سکولاریسم در جامعه اسلامی از منظر رهبر معظم انقلاب
به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، رهبر معظم انقلاب اسلامی در طول سالها بارها نسبت به پدیده خطرناک و پیچیدهای هشدار دادهاند که به صورت پنهان و تدریجی در فضای رسانهای و فرهنگی دشمنان نظام و انقلاب اسلامی ترویج میشود؛ پدیدهای که میتوان آن را «دین حداقلی» و «دین سکولار» نامید. این دو مفهوم گرچه از نظر ظاهری تفاوتهایی دارند، اما هر دو در عمل به منزله تلاش برای کاهش نقش دین در زندگی فردی و اجتماعی و تقلیل آن به امری صرفاً شخصی و فردی قابل انطباق با هر نوع رفتار هستند.
رهبر معظم انقلاب در تاریخ ۲۰ مهر ۱۳۹۴ در این باره به صراحت فرمودهاند: «ترویج دین حداقلی و دین سکولار را که با هر رفتار شخصی و اجتماعی قابل انطباق است از جمله اهداف پنهان برنامههای عمدتاً اجتماعی رسانههای بیگانه است». این عبارت کوتاه اما بسیار پرمحتوا، نشاندهنده تلاش دشمن برای ایجاد نوعی برداشت سطحی و نازل از دین است که میکوشد به جامعه القا کند دین چیزی نیست جز مجموعهای محدود از باورها و مناسک که هیچ ارتباط عملی و اجتماعی با رفتارهای فرد و جامعه ندارد.
در واقع دین حداقلی به گونهای است که فرد میتواند در ظاهر خود را مؤمن و دینی معرفی کند اما در عمل هیچ التزامی به آموزهها و قوانین دینی در ساحت اجتماع و سیاست نداشته باشد و رفتار اجتماعی و فردی خود را بر اساس اصول و معیارهای غیر دینی تنظیم نماید. دین سکولار نیز به همان اندازه و حتی بیشتر با حذف دین از عرصه حکومت و سیاست، خواستار محدود کردن دین به حوزه خصوصی و فردی است.
رهبر معظم انقلاب بارها و به صراحت اعلام کردهاند که حوزههای علمیه نمیتوانند سکولار باشند؛ ایشان در تاریخ ۱۹ مهر ۱۳۹۱ فرمودند: «حوزههای علمیه نمیتوانند سکولار باشند. اینکه ما به مسائل نظام کار نداریم، به مسائل حکومت کار نداریم، این سکولاریسم است». این بیانات نه تنها بیانگر ماهیت انکارناپذیر دین اسلام به عنوان دین حکومتی و اجتماعی است، بلکه هشدار نسبت به خطرات جدی جدا کردن دین از امور حکومتی و اجتماعی را نیز بازگو میکند.
از منظر رهبر معظم انقلاب جدا کردن دین از حکومت و سیاست باعث ایجاد شکاف و اختلال در نظام اخلاقی و مدیریتی جامعه میشود. ایشان در تاریخ ۳۱ مرداد ۱۳۸۵ تصریح کردهاند: «امت اسلامی از وقتی دین را از حکومت جدا کرد، اخلاق را از مدیریت جامعه جدا کرد، دچار اختلال شد». این گزاره به روشنی بیان میکند که اخلاق دینی و اصول مدیریت جامعه در دین اسلام جداییناپذیر هستند و هر گونه تلاش برای جداسازی آنها، به تضعیف بنیانهای اخلاقی و مدیریتی در جامعه منجر میشود.
اما چه آسیبهایی متوجه جامعهای است که دین را به سطح حداقلی تقلیل داده و سکولاریسم را به عنوان الگو بپذیرد؟
اولین و شاید مهمترین آسیب، فقدان معیارهای اخلاقی و ارزشی واحد و متعالی است. دین حداقلی و سکولار، زمینه را برای گسترش رفتارهای ناسازگار با ارزشهای اسلامی فراهم میکنند و این مسئله منجر به بحران هویت فرهنگی و معنوی در جامعه میشود. در چنین شرایطی افراد با برداشتهای سطحی از دین هیچ تعهدی نسبت به مسائل اجتماعی و سیاسی احساس نمیکنند و از مشارکت فعال در جهت پیشرفت و تعالی جامعه دور میشوند.
دومین آسیب تشدید پراکندگی و تشتت در سیاست و مدیریت جامعه است. وقتی دین به عرصه حکومت و سیاست وارد نشود، قدرت معیارگذاری و تعیین خطوط صحیح برای تصمیمگیریهای کلان از دست میرود. مدیریت جامعه بر اساس ملاکهای غیر دینی و غیراخلاقی ناگزیر به بنبستها و بحرانهای عمیق خواهد انجامید. این نکتهای است که رهبر معظم انقلاب با درک عمیق خود بارها به آن تأکید کردهاند.
سومین اثر منفی بروز بیاعتمادی و سردرگمی در میان نسلهای جوان است. وقتی دین به عنوان یک امر شخصی و بدون ارتباط با ساختارهای اجتماعی معرفی شود، جوانان در انتخاب مسیر زندگی خود دچار تردید و ابهام خواهند شد. این امر زمینهساز نفوذ جریانهای فکری غربی و سکولار در جامعه میشود و به مرور باعث کمرنگ شدن جایگاه دین در زندگی فردی و اجتماعی خواهد شد.
با توجه به این مطالب ضرورت فرهنگسازی و آگاهیبخشی به جامعه در زمینه نقش عمیق و همهجانبه دین در زندگی اجتماعی، سیاسی و اخلاقی بیش از پیش احساس میشود. رهبر معظم انقلاب با دیدگاهی روشن، ضمن تأکید بر نقش اساسی حوزههای علمیه در حفظ و ارتقای معارف دینی، بار دیگر یادآور میشوند که حوزههای علمیه نمیتوانند و نباید از مسائل حکومتی و اجتماعی جدا باشند.
ترویج دین حداقلی و دین سکولار به عنوان یک پروژه هدفمند رسانههای بیگانه، تهدیدی جدی برای انسجام و سلامت جامعه اسلامی است. برای مقابله با این تهدید، لازم است همه آحاد جامعه، به ویژه نخبگان دینی و فرهنگی، ضمن تبیین جایگاه دین در همه عرصههای زندگی، با روشنگری و بیان دقیق مفاهیم دینی، مانع از نفوذ این نگاههای کاذب و مخرب شوند.
در پایان باید تأکید کرد که دین در اسلام تنها یک باور شخصی و فردی نیست؛ بلکه یک نظام کامل و جامع است که فرد و جامعه را به هم پیوند میزند و اخلاق و سیاست را در کنار هم قرار میدهد. جدایی دین از سیاست و حکومت، همانطور که رهبر معظم انقلاب فرمودهاند، باعث اختلال و آشفتگی در جامعه اسلامی خواهد شد و این مسئله میبایست همواره مورد توجه و مراقبت ویژه قرار گیرد.