توانمندی حوزه‌های علمیه در بکارگیری روش‌های موفق آموزشی اثبات شده است

به گزارش خبرگزاری رسا، نشست علمی کاربرد شیوه های آموزش حوزه در دانشگاه با ارائه دکتر محسن ایمانی، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس با مدیریت و نقادی دکتر سید علیرضا واسعی، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، دکتر ساجدی نیا و خانم دکتر اسماعیلی برگزار شد.

 ایمانی با بیان این که در طول تاریخ در حوزه های علمیه روش های ارزشمندی از لحاظ آموزشی وجود داشته است، گفت: توانمندی حوزه ها در بکارگیری روش های موفق آموزشی به اثبات رسیده است. اگر این روش ها را بررسی کنیم می بینیم قدمت روش ها زمینه هایی را فراهم کرده که برای آن ها چالش بر انگیز بوده و در نهایت نیز به روش های موفقی رسیده بودند که تا چندی پیش نیز وجود داشت.

وی اضافه کرد: در میزان مطالبی که در ذهن دانشجو است، در حوزه و دانشگاه تفاوت هایی وجود دارد. فردی که در حوزه آموزش دیده دارای گستره اطلاعاتی و معلومات بیشتری است. اگر روش های حوزه به دانشگاه انتقال یابد، می تواند در دانشگاه موفقیت آمیز باشد.

ایمانی اظهار داشت: یکی از توانایی هایی که دانش‌پژوه در حوزه بدست می آورد، فن سخن وری است که ساده و سهل الوصول نیست، دیگر این که دانشجو در حوزه پاسخگو و نقاد می شود، بنا بر این پاسخگو بودن به شبهاتی که برای او و دیگران پیش می آید و هم چنین نقاد بودن نسبت به متونی که با آن ها مواجه می شود از جمله مهارت هایی است که دانش‌پژوه در حوزه بدست می آورد.

وی تصریح کرد: اگر 9 مورد از روش هایی که در حوزه بکار برده می شود را در دانشگاه اجرا کنیم، می توانیم به رشد و بالندگی برسیم. زمانی که طلبه درس را فرا می گیرد به طلبه تازه وارد آموزش می دهد، این از کارهای شایسته در تدریس است که در دانشگاه با این وسعت وجود ندارد. زمانی که دانشجو آموزش می دهد مطالب در ذهنش تکرار شده و به اصطلاح ملکه می شود و این کار موجب ماندگاری متون در ذهنش می شود.

ایمانی در ادامه به نکات دیگری از این 9 مورد اشاره کرد و گفت: در حوزه زمانی که به عنوان نمونه کتاب جامع المقدمات را باز کنید، حاشیه هایی در این کتاب است، وجود این حاشیه ها محاسنی دارد از جمله این که بر نکات اساسی و کلیدی اشاره می کند و طلبه پی به نکات کلیدی درس می‌برد و بیشتر بر آن تأمل می کند، در نتیجه حاشیه ها موجب فعالیت بیشتر ذهن می‌گردد. هم چنین تأکید بر پیش مطالعه نیز از دیگر مواردی است که در حوزه مورد توجه قرار می گیرد.

این استاد دانشگاه به وجود هم مباحثه ای در حوزه اشاره کرد و گفت: به روش یادگیری به همراه هم مباحثه ای روش مشارکتی گفته می شود که این امر نیز به یادگیری بیشتر دانشجو و نیز تکرار مطالب در ذهن وی کمک بسیاری می کند.

روش تدریس به صورت تطبیقی نیز یکی دیگر از مواردی بود که ایمانی به آن اشاره کرد و گفت: به عنوان نمونه اگر فردی در یک زمینه تنها از دیدگاه های اسلامی آگاهی داشته باشد، نمی تواند در مقابل شبهات پاسخگو باشد، زیرا وی بر دیگر دیدگاه ها اشراف ندارد تا بتواند آن ها را نقد کرده و پی به ارزش و نقاط قوت اندیشه خود ببرد.

ایمانی به وجود درس خارج در حوزه اشاره کرد و گفت: درس خارج از از جلسه های ارزشمند حوزه است که با دروس سایر سطوح تفاوت دارد. استاد در این کلاس باید تتبع داشته و به طلبه توصیه می کند که منابع ارزشمندی را مطالعه کند و با آمادگی به کلاس بیاید.

وی سحرخیزی طلبه ها را از دیگر نکات موفق بودن آن ها برشمرد و اضافه کرد: وجود فضایی همراه با معنویت نیز در حوزه به موفقیت بیشتر آن‌ها کمک خواهد کرد.

ایمانی به نقش الگویی استاد اشاره کرد و گفت: در حوزه اساتید جامع الاطرافی را می بینیم که در همه مسائل اخلاقی، اجتماعی و علمی ممتاز هستند، اگر فردی از وجود چنین استادی بهره مند باشد بی تردید از او الگو خواهد گرفت.

خانم دکتر اسماعیلی به عنوان ناقد با اشاره به این که حاشیه نویسی و وجود هم مباحثه ای و نیز استفاده ار روش تطبیقی در دانشگاه نیز وجود دارد، گفت: این روش ها در دانشگاه وجود دارد اما برخی مانند حاشیه نویسی به سبک دیگری ارائه می شود.

وی اضافه کرد: ایجاد فضای معنوی در دانشگاه باید به آموزش و پرورش برگردد که فضای شدید رقابتی را تا حدی رسانده که دانش آموزان دائما در نزاع و پیشی گرفتن از یکدیگر هستند که این مساله، فضای معنوی را آلوده می کند.

این استاد دانشگاه افزود: فضای حوزه ریشه اندیشی است که در دانشگاه اندیشیدن به ریشه‌ها فراموش شده است. دانش امروزی انسان را در فضای روشن تری نمی برد و آن چه امروزه در دانشگاه بوده به عنوان لاشه ای از علم است.

دکتر ساجدی نیا به عنوان ناقد دیگر این مبحث با بیان این که علم فریضه است و فراگیری آن محدودیت ندارد، گفت:طلب علم در زمان رسول خدا (ع) به یک سری فرایض و احکام محدود می شد و هنوز وارد فناوری و تکنولوژی نشده بود.

وی اظهار کرد: امام بعد از انقلاب احساس کرد که حوزه کارایی لازم را ندارد و فعالیت های خود را تنها به بخشی از علم محدود کرده است. اما در حوزه امروزه فعالیت های ارزشمندی انجام گرفته است و علوم به روز شده و نحوه دست‌یابی به این علوم نیز به روز شده است و بسیاری از منابع به شکل نرم افزار های متفاوت در آمده اند. حوزه های علمیه مدیون انقلاب اسلامی هستند و بعد از انقلاب پیشرفت چشمگیری داشته اند.
 
این استاد دانشگاه اضافه کرد: افراد با عشق و ارادت قلبی به حوزه می رفتند، و هم چنین احساس رسالت می کردند که این فراتر از وظیفه است. هم چنین در گذشته محتوای درسی حوزه محدود بود و تنها به حضور آقایان محدود می شد. اما امروزه این چنین نیست.

ساجدی نیا بیان کرد: کاستی هایی که در نظام فعلی آموزشی ما وجود دارد، به دلیل این نیست که شیوه های حوزه را نپذیرفتیم. اگر به نسخه های تدریس علمی عمل نمی کنیم، مشکل از ما بوده و از ضعف روش ها نیست. ضعف ما در محتوا، سیستم آموزشی و مواد بسیار درسی است.

ایمانی ابراز کرد: کمرنگ بودن شیوه های آموزشی حوزه در دانشگاه بدان معنا نیست که به هیچ وجه این شیوه ها در دانشگاه پیاده نمی شوند.

دکتر واسعی مدیر جلسه و ناقد دیگر این مبحث گفت: اطلاق نظام آموزشی حوزه بر نظام آموزشی کهن صحیح نیست و در نظام آموزشی نوین سیر آموزشی کهن به صورت تطور یافته بیان گردیده است.

وی اضافه کرد: حاشیه نویسی مطالب به سبب کمبود نویسندگی و و کاغذ بوده است و این حاشیه نویسی امروزه در کتاب های حوزه وجود ندارد. هم چنین درباره سحرخیز بودن طلاب باید گفت، سحرخیزی دستوری دینی است که در میان حوزویان به حکم رسالتی که بر دوش خود احساس می کردند، رایج بوده است.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: امروزه فضای آموزشی حوزه کاملا دانشگاهی شده و نظام ترمی واحدی در حوزه وارد شده است و همانند گذشته استاد را دانشجو  انتخاب نمی کند.

واسعی بیان کرد:  قبل از انقلاب ورود حوزویان به عرصه های اجتماعی و سیاسی بسیار کمرنگ بود، اما امروزه این چنین نیست. هم چنین امروزه  طلبه ها همانند گذشته وارد مباحثه نمی شوند.

وی در پایان گفت: عوامل دیگری نیز بودند که در موفقیت حوزه ها نقش داشتند، آزادی از قیود سیاست و حکومت، مردمی بودن حوزه و حمایت های مردمی از حوزه، عدم ورود طلبه ها به حوزه سیاسی و قناعت آن ها از جمله این عوامل است. آن چه نکته اساسی در این زمینه است این است که الگو های مطلوب حوزه و دانشگاه را مورد بررسی قرار داده و تلفیقی از این دو را در دانشگاه پیاده کنیم./916/د102/ع