دستیابی آسان به معارف در بزرگترین کتابخانه دیجیتالی جهان تشیع
اهل بیت طاهرین(ع) دعوت کنندگان به توحید و بندگی خدا هستند، این دعوت را با تمام وجود در قالب گفتار و رفتار انجام می دهند. آنها اجرا کننده کامل اسلام هستند؛ از این رو معصوم هستند و هیچ گونه گناه، خطا در امر و نهی و گزینش برتر در آنها راه ندارد، آنها سمبل طهارت هستند و تنها نمونه های تحقق این اراده الهی در عالم وجودند.
از آنجا که ورود حوزه‌های علمیه به عرصه بهره‌گیری از فن‌آوری اطلاعات مسأله ای ضروری و غیرقابل انکار است، خبرنگار خبرگزاری رسا در گفت‌و‌گویی با سید حسین رضازاده، تولیت موسسه تحقیقات نشر معرف اهل البیت اصفهان که اولین و بزرگترین کتابخانه دیجیتال جهان تشیع است، به بررسی فعالیت های کتابخانه این مجموعه در عرصه ترویج فرهنگ اهل بیت(ع) پرداخته است.
چه کسانی از کتابخانه شما استفاده می کنند؟
چهار گروه از منابع و خدمات کتابخانه ای مؤسسه بهره می گیرند:
کاربران: به کلیه منابع و کتب عمومی کتابخانه دسترسی دارند؛
محققان: به کلیه منابع و کتب کتابخانه اعم از عمومی و اختصاصی دسترسی دارند؛
علما: به کلیه کتب و منابع کتابخانه دسترسی داشته و امکان نقد نویسی، حاشیه نویسی و افزودن منابع و تحقیقات جدید را در اختیار دارند؛
مدیران: وظیفه نگهداری اطلاعات و مدیریت سرویس های دیجیتالی را بر عهده دارند.
منظورتان از منابع اختصاصی چیست؟
منابع اختصاصی اطلاعاتی هستند که به دلیل سطح بالای مطلب قابل درک برای عموم نیست، در این سیستم علما و دانشمندان برجسته سراسر جهان اسلام قادرند تا پژوهش ها، تحقیقات، کتب، منابع و دستاورد های خود را وارد سیستم کرده تا دیگران بتوانند از آن استفاده و بهره برداری کنند.
با این برنامه‌ریزی، هر عالم یا دانشمند اسلامی به خوبی می تواند در بارور کردن این درخت اسلامی نقشی تعیین کننده ایفا کند.
نرم‌افزار کتابخانه در چه مرکز داده ای ذخیره می شود؟
از آنجایی که حجم اطلاعات کتابخانه بسیار زیاد بوده و در عین حال مراجعه کنندگان زیادی نیز، از سراسر دنیا از آن استفاده خواهند کرد؛ از این رو امکان نگهداری و پشتیبانی راه دور آن تقریبا امکان پذیر نمی باشد از این رو ، برای مدیریت منابع لازم است که یک دیتا سنتر اختصاصی برای کتابخانه در نظر گرفته شود تا علاوه بر تامین نیازهای خود، دیگر موسسات و کتابخانه‌هایی که در این جهت فعالیت می کنند بتوانند از فضای دیتا سنتر و سرویس های دیجیتالی نوشته شده برای کتابخانه موسسه استفاده کنند.
خوشبختانه از همان ابتدا که ایده راه اندازی موسسه شکل گرفت، تشکیل یک کتابخانه دیجیتالی در رأس کار قرار گرفت و در سال هشتاد و یک با نظارت و مدیریت دکتر حمید رضا ربیعی، استاد دانشگاه شریف و معاون پژهشگاه ارتباطات و فن آوری اطلاعات ایران، تحلیل و طراحی آن آغاز شد.
اکنون نیز به لطف الهی نسخه اولیه نرم افزار آن در حال آماده سازی و تست نهایی است.
آیا کتب و منابع کتابخانه همه دیجیتالی هستند؟
در کتابخانه موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت، هیچ کتاب فیزیکی، در اختیار مراجعه کنندگان حضوری و غیرحضوری قرار نمی گیرد، بلکه همه کتب و منابع، به صورت دیجیتالی در سیستم کتابخانه ذخیره می شوند و کاربر از طریق وب می تواند به منابع، دسترسی پیدا کند.
البته در کنار نسخه های دیجیتالی، تصویر تمام صفحات کتب نیز به کاربران ارائه می شود تا کاربر با کمال اطمینان بتواند از ماخذ خود، استفاده کنند.
نحوه دسترسی کاربران به سیستم و استفاده از منابع کتابخانه چگونه است؟
کاربران به چهار طریق به سیستم کتابخانه دسترسی پیدا کرده و از کتب و منابع فراهم شده استفاده می کنند که این چهار طریق به شرح ذیل است:
دسترسی حضوری: در محل ساختمان کتابخانه، نزدیک به صد و پنجاه کامپیوتر مجهز در نظر گرفته شده است تا کاربر علاوه بر دسترسی به منابع و کتب اسلامی بتواند از دیگر سرویس های دیجیتالی در نظر گرفته شده استفاده نماید. در ضمن امکان اتصال بیسیم کامپیوتر های همراه، در داخل کتابخانه و سالن آمفی تئاتر نیز وجود دارد.
دسترسی خانگی بدون نیاز به کارت اینترنت: کاربران داخل شهر اصفهان بدون نیاز به کارت اینترنت و فقط با در اختیار داشتن یک مودم می توانند به سیستم کتابخانه متصل شده و از منابع و کتب کتابخانه استفاده کنند.
دسترسی پرسرعت مراکز و موسسات: کلیه مراکز و موسسات دینی، علمی و فرهنگی، همچون حوزه های علمیه، دانشگاه ها و کتابخانه ها می توانند با خطوط پر سرعت مخابراتی به کتابخانه دیجیتالی موسسه متصل شده و از منابع و کتب دیجیتالی کتابخانه استفاده کنند.
دسترسی از طریق اینترنت: عموم شیفتگان و تشنگان علوم اهل بیت علیه الاسلام که مخاطبان اصلی موسسه هستند از این طریق می توانند به سیستم وصل شده و علاوه بر دسترسی به منابع و کتب فراهم شده از تمام امکانات دیجیتالی غیر حضوری کتابخانه استفاده نمایند.
حجم در نظر گرفته شده سخت افزاری، برای نگه داری منابع چگونه است؟
برای هر سرور حدود یک ترابایت فضا در نظر گرفته شده است که ایندکس اطلاعات و اطلاعات کتابشناسی کتب و منابع در آن ذخیره شده و جست و جوها در بین این اطلاعات صورت می گیرد.
افزون بر آن یک ذخیره ساز تحت شبکه با ظرفیت 9 ترابایت و با قابلیت توسعه به بیش از صد ترابایت در نظر گرفته شده است، که اصل کتب و منابع در آن نگه داری می شود، این ظرفیت می تواند برای نگه داری سه و نیم میلیون کتاب دیجیتالی استفاده شود.
آیا امکان اتصال دیگر کتابخانه‌های دیجیتالی به کتابخانه موسسه و ایجاد شبکه بزرگ اسلامی امکان پذیر است؟
پروتکل های z3950 و isoill، استاندارد های جهانی جست و جو و امانت بین کتابخانه‌های دیجیتال را ترسیم می کنند، بنابراین با توجه به این که نرم افزار کتابخانه موسسه تحقیقات نشر معارف اهل البیت علیه السلام از این دو پرتکل به خوبی پشتیبانی می کند، لذا هر کتابخانه دیجیتالی داخل یا خارج از کشور که به این دو پرتوکل مجهز باشد، می تواند به این کتب و منابع کتابخانه دسترسی داشته باشد.
با این تمهید، امکان ارتباط بین تمامی کتبخانه های اسلامی و ایجاد شبکه بزرگ کتابخانه های اسلامی امکان پذیر است.
با این سیستم، هر کاربری که در یکی از کتابخانه های این شبکه مستقر باشد، می تواند در همه منابعی که در دیگر کتابخانه ها وجود دارد جست و جو کنند بدون اینکه احساس کنند منبع مورد نظر از کتابخانه دیگری فراهم شده است.
وضعیت فعلی نرم افزار های کتابخانه چگونه است؟
نرم افزار کتابخانه، پس از گذاراندن چندمین برنامه تست عملی، آماده بهره برداری است و هم اکنون، منابع آماده شده کتابخانه، به تدریج در حال ورود به نرم افزار می باشد.
تفاوت کتابخانه دیجیتال با الکترونیک در چیست؟
اصلی ترین ویژگی یک کتابخانه دیجیتال آن است که با یک کتابخانه الکترونیکی یا مجازی متفاوت است، تفاوت عمده کتابخانه مجازی با کتابخانه دیجیتال در این است که کتابخانه دیجیتال در واقع جزیی از کتابخانه مجازی است.
کتابخانه مجازی در اصطلاح فنی طیف بسیار وسیعی از کتاب ها را در بر می گیرد، بنابراین تفاوت کتابخانه دیجیتال با الکترونیک در این است که در کتابخانه الکترونیک، امکان ذخیره سازی داده ها بر روی میکرو فیلم، نوار و یا فیلم وجود دارد، در حالی که در کتابخانه دیجیتال تمام اطلاعات و داده ها به صورت بایت های دیجیتالی ذخیره می شود و تنها از طریق اینترنت قابل دسترسی است.
با توجه به این که امروزه مؤلفه های اصلی در ارتباطی در دنیا، بر اساس دیتا یا اطلاعات تعریف می‌شود، در این دریای بی کران اطلاعات، جهت استفاده صحیح از آنها نیازمند به طبقه بندی و مدیریت این اطلاعات هستیم که در کتابخانه‌های دیجیتالی این امکان فراهم می‌شود.
در این میان بحث کتابخانه بحث قابل لمس است و جایی است که به نوعی اطلاعات در آن نگهداری می‌شود./929/گ402/س