علل رویکرد پوزیتیویستی به علوم انسانی و عدم شکل گیری علم دینی در ایران بررسی شد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا نشست تخصصی بررسی علل رویکرد پوزیتیویستی به علوم انسانی و عدم شکل گیری علم دینی در ایران با سخنرانی دکتر سید محمد تقی ابطحی، چهارشنبه هجدهم مردادماه، به همت مجمع عالی حکمت اسلامی در سالن شهید احمدی روشن بخش تحول علوم انسانی بیستمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم برگزار شد. تحول در علوم مختلف مختص ایران پس از انقلاب اسلامی نیست دکتر ابطحی در آغاز این نشست ضمن اشاره به تحولات مختلف در علوم مختلف در طول تاریخ گفت: برخی فکر می کنند که بحث تحول در علوم انسانی یک جریان فکری- سیاسی و دینی انقلابی است که پس از انقلاب اسلامی در ایران آغاز شده است در حالی که در تمام علوم مانند ریاضی، منطق و فیزیک در طول تاریخ ضرورت هایی ایجاب کرد تا تحولاتی در آن ها رخ دهد. وی افزود: حتی بحث ضرورت تحول در علوم انسانی هم، به اسلام و ایران پس از انقلاب محدود نمی شود و ما در طول تاریخ شاهد تحول در علومی مثل جامعه شناسی، روانشناسی بوده ایم. ابطحی پس از بیان تعبیر «ماس» در سه نوع نیاز انسان در ایجاد سه علم مختلف گفت: اگر ما بتوانیم گونه ی چهارم نیاز را پیدا کنیم، می توانیم ضرورت وجود یک علم جدید را هم پیدا کنیم مثلا نیاز به تقرب به پروردگار و نیاز معنوی می تواند به نوبه ی خودش ضرورتی برای ایجاد یک علم جدید باشد. وی با اشاره به سابقه ی 70-80 ساله برخورد علوم انسانی با علوم اسلامی در کشورهایی چون مالزی و پاکستان، اظهار داشت: در ایران نیز پس از انقلاب، ما شاهد انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه ها با هدف بازنگری در علوم انسانی موجود ، سنجش نسبت آن ها با معارف دینی و پاسخ به سوالات علوم انسانی در معارف دینی بوده ایم. این پژوهشگر علوم انسانی افزود: پس از آن نیز نهاد ها و مراکزی مختلفی با همین اهداف در طول سی سال گذشته ایجاد و فعالیت داشته اند که تحول علوم انسانی را دنبال کنند ولی نقصانی در وضع موجود نسبت به وضع مطلوب یافته ایم و می بینیم که پس از سی سال هنوز این فاصله زیاد است. برای بررسی بحث تحول علوم انسانی لازم است در حوزه تعریف علم هم کار شود ابطحی در ادامه گفت: برای بررسی بحث تحول در علوم انسانی لازم است که در حوزه ی تعریف علم هم کار بشود که در این زمینه ما تنها در زمینه ی فلسفه ی علم آن هم تنها در رشته های فیزیک، ریاضی و منطق به طور تخصصی کار کرده ایم. وی افزود: ما اگر بخواهیم علمی را خوب بشناسیم باید در حوزه های فلسفه علم، تاریخ علم، جامعه شناسی علم و روانشناسی علم به طور جدی کار کنیم. این پژوهشگر علوم انسانی با تاکید بر اهمیت بررسی راهکارهای گذار از وضع موجود به وضع مطلوب گفت: باید راه کارهایی که در این مدت صورت گرفته است را بشناسیم و آسیب شناسی کنیم، در حالی که این کار صورت نگرفته است و علاوه بر نهاد های موجود داریم نهاد های دیگری را هم اضافه می کنیم. وی با بیان این که یکی از مشکلات جدی ما در بحث تحول علوم انسانی این است که تمرکز را تنها بر تحول علوم انسانی در دانشگاه قرار داده ایم گفت: این در حالی است که وقتی کسی به نام دانشجو وارد دانشگاه می شود باید زمینه ی پذیرش در او مهیا باشد زیرا نگاهی که در دوره ی آموزشی ابتدایی تا دبیرستان به دانش آموز ارائه می شود، یک نگاه پوزیتیویستی است. ابطحی افزود: اشکال دیگر این است که فکر می کنیم فقط تحول متون و کتاب های درسی علوم انسانی است که باعث تولید و تحول در علوم انسانی می شود در حالی که ممکن است از طرق دیگر افکار سکولاریستی و پوزیتیویستی رسوخ کند. مبانی نظری ما در نقشه جامع علمی کشور هیچ ارتباطی با مبانی عملیاتی آن ندارد. وی ادامه داد: اگر در نقشه ی جامع علمی کشور نگاهی بیندازیم می بینیم که بخش مبانی نظری برنامه ی چهارم توسعه را به جای مبانی نظری به آن اضافه کنیم، فرق چندانی نخواهد داشت زیرا مبانی نظری ما در این نقشه هیچ ارتباطی با مبانی عملیاتی آن ندارد. ابطحی افزود: مبانی نظری ما را حوزه نوشته است و مبانی عملیاتی آن را دانشگاهی نوشته است که 12 سال در قالب آموزش ابتدایی تا دبیرستان با تفکر پوزیتیویستی رشد کرده و بعد در دانشگاه تحصیل کرده است و این یعنی اگر نقشه ی جامع علمی کشور اجرا بشود، باز تفکر پوزیتیویستی جاری می شود. باز تولید سیاست های پوزیتیویستی مانع از نشر علم دینی می شود وی در ادامه ضمن انتقاد به عدم رشد کرسی های آزاد اندیشی گفت: ما کسانی را داریم که در سطح بین المللی نظریه ارائه کرده اند و در خارج از کشور به او کرسی می دهند ولی در داخل کشور چنین اجازه ای به او نداده ایم. ابطحی در پایان ضمن اشاره به این که اگر ما سرفصل نداریم باید سر فصل تولید کنیم گفت: گاه سیاست ها و برنامه های ما ناخود آگاه به باز تولید سیاست های پوزیتیویستی می انجامد و مانع از نشر علم دینی می شود./959/پ201/ص