ضرورت ارتباط حوزه قم با نجف و لبنان / نهضت نرم‌افزاری فقهی وظیفه پژوهش‌گران عرصه فقه است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام محمدحسن زمانی، معاون بین‌الملل حوزه‌های علمیه، چهارشنبه شب در دومین مجمع عمومی انجمن فقه و حقوق اسلامی که در انجمن‌های علمی حوزه برگزار شد، گفت: فقه تعیین تکلیف تمام رفتارهای بشری در همه گونه‌های زندگی فردی و اجتماعی و برای همه مقاطع تاریخ بشر است.
وی افزود: اگر بنا است فقه در عرصه حیات معنوی و حیات بشری ظهور بیابد و از عزلت کتاب‌خانه‌ها و حوزه‌ها بیرون بیاید نیاز به تدبیری ویژه دارد.
معاون بین‌الملل حوزه‌های علمیه خاطرنشان کرد: این امر نیاز به نهضت نرم‌افزاری و تولید علم ویژه‌ای دارد که پژوهش‌گران حوزه از پس آن برمی‌آیند.
وی ادامه داد: آموزه‌های فقه به گونه‌ای استخراج شود که قابلیت اجرا در جوامع بشری را داشته باشد، اگر به فکر این قابلیت‌ها نباشیم، فقه همچنان در عزلت حوزه‌های علمیه باقی خواهد ماند.
عدم تطابق آموزه‌های مسیحیت با مسائل و مشکلات جامعه
حجت‌الاسلام زمانی گفت: عدم تطابق آموزه‌های مسیحیت بر مسائل و مشکلات جامعه و تحریف مسیحیت دو مشکل عمده مسیحیت بود، جوامع مسیحیت اکنون از کلیسا فاصله گرفته‌اند.
وی ابراز داشت: راز پایداری حضور دینی جوامع و اقبال به دین، کارآمد کردن فقه در عرصه نیازهای جامعه است.
معاون بین‌الملل حوزه‌های علمیه بیان داشت: نخستین بایسته‌ای که برای جوامع فقهی حوزه ضرورت دارد، استخراج آموزه‌های فقهی مکتب اهل‌بیت(ع) به صورت نظام‌های رفتاری و اجتماعی و نظام‌های حقوقی برای اجرا در جامعه است.
بخشی از نماز نخواندن مردم بر عهده حوزه علمیه است
وی ادامه داد: مطابقت دادن آموزه‌های دین با شرایط خاص جامعه نیز یکی از شرایط کاربردی کردن فقه است، به عنوان مثال می‌توان نگاهی کاربردی در موضوع بهداشت برای فقه استخراج کرد.
حجت‌الاسلام زمانی خاطرنشان کرد: نشان دادن ناب بودن آموزه‌های دینی بر عهده حوزه علمیه است، باید راه را به گونه‌ای نشان دهیم که مردم با دیدن این راه و جذابیت‌های فطری به دنبال آن بیایند.
وی با بیان این‌که اکنون تعداد نمازگزاران در ایران اندک است، گفت: بخشی از این نماز نخواندن مردم بر عهده حوزه علمیه است، مقصر مردم نیست، فطرت مردم آمادگی لازم را دارد، اما از این فطرت استفاده لازم صورت نگرفته است.
معاون بین‌الملل حوزه‌های علمیه ابراز کرد: در حوزه علمیه تصویری فطری از نماز و از ضرورت دین ارائه نشده است، آیا نمی‌توان گفت که کتاب فقهی نماز تنها به واجبات، مستحبات و ارکان نماز توجه نکند، بلکه راجع به معنویت‌های وجود داشته در نماز نیز باید بحث شود.
وی با بیان این‌که باید پرداخت جدیدی از آموزه‌های قرآن و دین داشته باشیم، گفت: به گونه‌ای این آموزه‌ها تبیین و نشان داده شود که اهل‌سنت و مسیحی‌ها نیز به این نحو تبیین و نظام برآمده از آموزه‌های اسلامی تشویق شوند.
نهضت نرم‌افزاری فقهی وظیفه پژوهش‌گران عرصه فقه
حجت‌الاسلام زمانی ادامه داد: نهضت نرم‌افزاری فقهی از پژوهش‌گران عرصه فقه و محققان برمی‌آید، در سفرهای خارجی از نظام عبادی اسلام می‌پرسیدند و ما مطلبی برای گفتن نداشتیم.
وی افزود: نظام مساوات، مضاربه را در جامعه وارد نکرده‌ایم و همچنان برخی از مراجع نسبت به برخی از بانک‌ها شبهه شرعی دارند و دلایل آنان قابل تأمل است.
معاون بین‌الملل حوزه‌های علمیه خاطرنشان کرد: امام زمان(عج) آموزه‌های اسلام را مانند خمس، زکات و مانند آن را در پیکره حکومت به صورت نظام‌مند قرار می‌دهند.
تطبیقی شدن فقه شیعه یکی از نیازهای فقه است
وی گفت: ما همچنان مدل‌های قابل عرضه به دیگرکشورها را تدوین نکرده‌ایم، نظام اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، قضایی، روابط خارجی همچنان تدوین نشده و حوزه علمیه در این زمینه آثار مناسبی ارائه نداده است.
حجت‌الاسلام زمانی با اشاره به این‌که تطبیقی شدن فقه شیعه یکی دیگر از نیازهای فقه است، بیان داشت: اکنون فقه مقارن و تطبیقی در کنار نظام فقهی ما به عنوان یک درس حاشیه‌ای قرار گرفته است، البته با آن دو واحد کار درست نمی‌شود، فقه ما باید فقه تطبیقی باشد.
وی اظهار داشت: فقه ما ظرفیت تطبیق با فقه مذاهب دیگر، فقه ادیان دیگر و تطبیق آموزه‌های شیعه با نظام‌های حقوقی و قوانین مصوبه دیگر کشورها را دارد، وقتی که فقه به صورت تطبیقی کار شود، توانایی لازم برای داد و ستد میان شیعه و سایر گروه‌ها وجود خواهد داشت.
معاون بین‌الملل حوزه‌های علمیه خاطرنشان کرد: باید بدانیم دیگران در موضوعات مبتلابه آنان چگونه سخن گفته‌اند، تا حکم شیعی را به آنان ارائه دهیم، آنان به طور طبیعی به دنبال بهترین حکم در فقه هستند و پس از ارائه این حکم به سایر گروه‌ها این کتاب‌ها مورد پذیرش واقع خواهد شد.
وی ابراز داشت: امام موسی صدر سعی کرد در لبنان به گونه‌ای کار کند که با ادبیات اهل‌سنت، شیعه را معرفی کند.
فقه تطبیقی نیاز به هنر استخراج، مقایسه و تطبیق دارد
حجت‌الاسلام زمانی با بیان این‌که هنر استخراج و مقایسه و تطبیق در ارائه فقه تطبیقی لازم است، افزود: برای انجام این کار ساز و کار و لوازم مورد نیاز است که برای ساز و کار آن باید مشورت و پژوهش انجام شود.
وی گفت: اصول فقه ما تنها اصول فقه خالص شیعه است البته برخی گفتند که این اصول فقه از اهل‌سنت گرفته شده است، باید دید که اهل‌سنت در برخی موضوعات اصول فقه چگونه برخورد می‌کنند.
معاون بین‌الملل حوزه‌های علمیه خاطرنشان کرد: اصول فقه اهل‌سنت نیز در سطوح بالاتر آموزش داده شود و اساتید بر روی آن کار کنند، اصول فقه مقارنی در این زمینه توسط محمدتقی حکیم نوشته شد، اما حوزه علمیه قم در این زمینه نتوانست کاری صورت دهد.
حوزه علمیه با دو حوزه نجف و لبنان بی‌ارتباط است
وی افزود: ادیان دیگر متد استنباط و دانشی برای فهم از نصوص کتاب‌های مقدس دارند، هرمنوتیک، زبان دین برخی از اصول فقه دیگر ادیان است و باید این اصول مورد نقد و بررسی قرار گیرد.
حجت‌الاسلام زمانی با بیان این‌که تعامل فقهی با مراکز فقهی دنیا سبب رشد و پویایی فقه می‌شود، تأکید کرد: اکنون در نجف و لبنان کار فقهی انجام می‌شود، اما حوزه علمیه قم با این دو حوزه شیعی ناب بی‌ارتباط است و این امر خلاء بزرگی محسوب می‌شود.
وی گفت: اساتید و پژوهش‌گران ما در نجف و لبنان حضور بیابند و با این دو حوزه مهم فقه شیعی ارتباط برقرار کنند، مرکز فقهی جده و الازهر نیز در جهان اسلام در حال فعالیت است و باید در برقرار ارتباط با این مراکز اندیشیده شود.
معاون بین‌الملل حوزه‌های علمیه خاطرنشان کرد: همچنین در الازهر در فتاوایی که صادر می‌کنند، دلایل آن فتاوا را همراه با آن می‌آورند، این امر به افزایش سطح علمی مردم و پویا شدن فقه کمک کرده است که استفاده از این نکته در حوزه‌های علمیه نیز می‌تواند استفاده شود./914/پ201/ن