آگاهی و بصیرت از الزامات امت اسلامی است

به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا، حجت الاسلام و المسلمین ملکی راد مدیر گروه فرهنگ مهدویت پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی در یادداشتی به بررسی نقش آگاهی و بصیرت مردم در حفظ جامعه اسلامی پرداخته است.

دین اسلام با دعوت مردم به توحید و تلاش جهت زمینه‏سازی و گسترش جامعه بر مبنای ارزشهای توحیدی و مبارزه با شرک و بت‏پرستی، همواره مورد دشمنی تمام کسانی است که، اسلام را با منافع خویش در تضاد می‏بینند، بدین سبب لازم است امت اسلامی همواره از آمادگی‏های لازم جهت مقابله با هرگونه توطئه‏ای ، برخوردار باشد، در این راستا یکی از آمادگی‏های لازم و ضروری، آمادگی سیاسی و شناخت ترفندهای دشمنان اسلام در چهره‏ها و لباسهای مختلف است.

 امام امیرالمؤمنین(ع)در ارتباط با آگاهی و بصیرت خویش می‏فرماید: «وَ اللهِ لاَ أَکُونُ کالضَّبُعِ: تَنَامُ عَلی طُولِ اللَّدْمِ حَتَّی یَصِلَ إِلَیْهَا طَالِبُهَا، وَ یَخْتِلَهَا رَاصِدُها؛ به خدا قسم من هرگز مثل کفتار نخواهم بود که سر در لانه خود کرده و غافلانه به خواب می‏رود تا طعمه، شکارچی قرار گیرد ـ یعنی از آگاهی و بصیرت کافی برخوردارم و هرگز غافلگیر نخواهم شد».

آن حضرت در مقابله با اصحاب جمل می‏فرماید: «أَلاَ و إنَّ الشَّیْطَانَ قَدْ جَمَعَ حِزْبَهُ وَ اسْتَجْلَبَ خَیْلَهُ وَ رَجِلَهُ و إِنَّ مَعِی لَبَصِیرَتی مَا لَبَّسْتُ عَلَی نَفْسِی وَ لاَ لُبِّسَ عَلَیَّ؛ آگاه باشید که شیطان حزب خود را جمع کرده و سواره و پیاده‏های خود را فراخوانده است اما من آگاهی لازم به امور را دارم نه حق را پوشیده داشتم و نه حق برمن پوشید ماند».

همچنین در ارتباط با اصحاب جمل و اتهاماتی که آنها به آن حضرت می‏زدند می‏فرماید: «وَ اِنَّ مَعى لَبَصیرَتى ما لَبَسُتُ وَ لا لِبُسَ عَلَىّ وَ اِنَّما لَلْفِئَةَ الْباعِنَةُ (الناکثهُ) فیهَا الْحَمَأَ وَ الْحَمَّةُ وَ الشُّهَةُ الْمُغْدِفَةُ؛ همانا آگاهی و حقیقت بینی همراه من است نه حق را از خود پوشیده داشته‏ام و نه بر من پوشیده بود همانا ناکثین (اصحاب جمل) گروهی سرکش و ستمگرند خشم و کینه و زهر عقرب و شبهاتی چون شب ظلمانی در دلهایشان وجود دارد».

امام(ع) در این کلمات، خود را به داشتن بصیرت و آگاهی لازم در مقابل دشمن توصیف می‏نماید بگونه‏ای که با آن گاهی و بصیرت حق بر او آشکار و مبرهن است. این کلمات می‏تواند درس بزرگی برای همه امت اسلامی و دلدادگان مکتب علوی(ع) باشد که همواره از آگاهی لازم و بصیرت کافی در مقابل شگردهای مختلف دشمنان اسلام برخوردار باشند و از غفلت و جهالت خود را مصون و محفوظ بدارند زیرا مهمترین گذرگاه و معبر دشمن، غفلت و جهالت از دشمنان وشگردهای گوناگون آنان است.

حق گرایی

حق‏گرایی و عمل به حق و شناخت حق یکی دیگر از صفات امت اسلامی است، که در سخنان امام امیرالمؤمنین(ع) به آن اشاره شده است.

آن حضرت به ابوذر غفاری به هنگام تبعیدش به صحرای ربذه می‏فرماید: «لاَ یُؤْنِسَنَّکَ إِلاَّ الْحَقُّ، وَ لاَ یُوحِشَنَّکَ إِلاَّ الْبَاطِلُ؛ آرامش خود را فقط در حق جستجو کن و جز باطل چیزی تو را به وحشت نیاندازد».

یعنی وقتی حق گرا و با حق باشی حتی تنها هم اگر بودی، از آرامش برخوردار خواهی بود و در مقابل اگر باطل‏گرا و بر باطل باشی ولو در اجتماع هم حضور داشته‏باشی باید ترس و وحشت ترا فرا بگیرد و آرامش را از تو سلب کند.

در مقام وصف متقین و پرهیزکاران می‏فرماید:فرد متقی کسی است که «وَ لا یَدْخُلُ فى الْباطِلِ وَ لا یَخْرُجُ مِنَ الْحَقِّ؛ در باطل و کارناروا داخل نمی‏شود و از حق و محدوده آن خارج نمی‏گردد».

در این زمینه آن حضرت در وصف یاران شهیدش می‏فرماید: «و اللهِ مَیَامِینُ الرَّأْیِ، مَرَاجِیحُ الْحِلْمِ، مَقَاوِیلُ بِالْحَقِّ، مَتَارِیکُ لِلْبَغْیِ؛ به خدا قسم آنها قومی بودند نیک اندیش، ترجیح دهنده حلم و بردباری و گویندگان حق (بر طریق و راه حق بودند و سخن‏شان بجز حق چیزی نبود و ترک کنندگان ظلم و ستم بودند».

در مورد پیروان حق می‏فرماید: «رَجِمَ اللّه‏ُ رَجُلاً رَأَى حَقّا فَأعانَ عَلَیْهِ اَوْ رَأَىَ جَوْرَا فَرَدَّهُ وَ کانَ عَوْنا بِالْحَقِّ عَلى صاحِبِهِ؛ خدا رحمت کند آن کس را که حقّی را بنگرد و یاری کند و یا ستمی را مشاهده کرده و نابود سازد و آنرا رد کند و حق را یاری داده تا به صاحبش بازگردد».

از دیدگاه مکتب علوی(ع) اساسا یکی از عوامل هلاکت امتها باطل‏گرایی و عدم توجه به حق است. امام(ع) دراین ارتباط می‏فرماید: «إِنَّمَا أَهْلَکَ مَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ أَنَّهُمْ مَنَعُوا النَّاسَ الْحَقَّ فَاشْتَرَوْهُ، وَ أَخَذُوهُمْ بِالْبَاطِلِ فَاقْتَدَوْهُ؛ همانا ملت‏های پیش از شما به هلاکت رسیدند بدان جهت که حق مردم را نپرداختند سپس دنیا را بارشوه دادن بدست آوردند و مردم را به راه باطل بردند و آنان اطاعت کردند».

عمل به حق و در مقام عمل، حق‏گرا بودن دارای ارزش بسیاری است امام(ع) در با توصیف این نکته می‏فرماید: «فالحق اوسع الاشیاء فی التواصف و اضیقها فی التناصف؛ حق وسیعترین چیزی است که در مقام وصف و تعریف از آن داد سخن داده می‏شود اما درمقام عمل ضیق‏ترین چیزهاست».

 یعنی در مقام عمل کمتر به آن عمل می‏شود اما بهر حال اگر چه حقگرایی و عمل به آن دشوار و سخت است، اما دارای ثمرات بسیار گرانبهایی برای جامعه انسانی است.

امام (ع) در این زمینه می‏فرماید: «إِنَّ الْحَقَّ ثَقِیلٌ مَرِیءٌ وَإِنَّ الْبَاطِلَ خَفِیفٌ وَبِیءٌ؛ حق سنگین امام گوارا است و باطل سبک اما کشنده است، پس در عمل به حق باید ازخداوند مدد جست و صبر و شکیبایی پیشه کرد».

 همچنین آن حضرت به مالک اشتر می‏فرماید: «وَ الْحَقُّ کُلُّهُ ثَقِیلٌ، وَ قَدْ یُخَفِّفُهُ اللهُ عَلَی أَقْوَامٍ طَلَبُوا الْعَاقِبَةَ فَصَبَرُوا أَنْفُسَهُمْ، وَ وَثِقُوا بِصِدْقِ مَوْعُودِ اللهِ لَهُمْ؛ اگر چه حق گرایی و حق، تمام‏اش سنگین است اما خدا آن را بر مردمی آسان می‏کند که آخرت می‏طلبند و خود را به صبر و شکیبایی وامی‏دارند و به وعده‏های پروردگار اطمینان دارند».

آن حضرت در تبیین این نکته به حارث ابن حوت که در جریان جنگ جمل دچار تردید شده بود و حق را به درستی نمی‌توانست تشخیص دهد، فرمود: «یَا حَارِثُ، إِنَّکَ نَظَرْتَ تَحْتَکَ وَ لَمْ تَنْظُرْ فَوْقَکَ فَحِرْتَ إِنَّکَ لَمْ تَعْرِفِ الْحَقَّ فَتَعْرِفَ مَنْ أَبَاهُ؛ ای حارث تو زیر پای خودت را دیدی اما به پیرامونت نگاه نکردی سپس سرگردان شدی تو حق را نشناختی تا بدانی اهل حق چه کسانی هستند و باطل را نیز نشناختی تا باطل‏گرایان رابشناسی»./907/د101/ی

منبع: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی