ویژگی های گفتار نیکو در آیات و روایات

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حجت الاسلام علی محمد کاظمیان پور، سخنران حرم رضوی، عصر امروز در جمع زائران و مجاوران بارگاه ملکوتی ثامن الحجج(ع)، به بررسی و تبیین ویژگی هایی گفتار و کلام نیکو با توجه به آیات و روایات پرداخت.

حجت الاسلام کاظمیان پور با بیان این که سخن انسان باید محکم، مستند، به دور از شایعات و در عین حال ملایم باشد، گفت: در آیات و روایات ویژگی هایی برای گفتار و کلام نیکو عنوان شده که نخستین آن ها زیبا سخن گفتن است.

وی ادامه داد: سخن انسان در جامعه همانند فریاد او در میان کوه ها دارای انعکاس است، از این رو با هر لحن و کلامی که با دیگران صحبت کند آن ها هم با همان لحن با او صحبت می کنند، بنابراین برای این که دیگران با ما به نیکویی و زیبایی سخن بگویند در ابتدا ما باید با آن ها زیبا صحبت کنیم.

سخنران حرم رضوی با بیان این که همۀ ما دوست داریم تا دیگران به زیبایی با ما صحبت کنند، گفت: امام علی(ع) در روایتی به این میل و علاقۀ انسان اشاره و تأکید می کنند: «با مردم زیبا سخن بگویید تا دیگران با شما به زیبایی سخن بگویند.»

حجت الاسلام کاظمیان پور با تأکید بر این که خداوند در قرآن بر زیبا سخن گفتن با مردم تأکید می کنند، گفت: طبق آیات قرآن انسان باید با دشمنان و مخالفان خودش هم به زیبایی و ملامت صحبت کند و کلام ناشایست و نابجایی به زبان نیاورد؛ خداوند هنگامی که پیامبران را به مأموریت می فرستاد به آن ها تأکید می کرد تا از کلام و سخن زیبا استفاده کنند؛ نمونه این موضوع در قرآن کریم و در مورد حضرت موسی(ع) و هارون(ع) ذکر شده است، آن جایی که خداوند آن دو بزرگوار را به سوی فرعونی که ادعای خدایی کرده می فرستند و دستور می دهد با او به نرمی، ملایمت و زیبایی سخن بگویید.

وی در ادامه به روایاتی در رابطه با تأثیر سخن نیکو اشاره و ابراز کرد: امام علی(ع) سخن زیبا را به آب گوارایی که به جامعه شیرینی و حلاوت هدیه می کند تشبیه کردند و پیامبر(ص) نیز در روایتی خوش کلامی را در کنار سخاوت و صبر به عنوان سه کلیدی که سبب گشوده شدن درهای رحمت و نیکی خداوند به روی بنده اش می شود، معرفی کرده اند.

سخنران حرم رضوی با تآکید بر این که نصیحت ها به ویژه نصیحت های پدرانه باید مؤدبانه و با کلامی شیرین ابراز شود، گفت: گاه صحبت ها و نصیحت های ما بر دیگران تأثیر نمی گذارد زیرا این صحبت ها به جای اینکه زیبا و شیرین باشد گزنده است و باعث فراری دادن مخاطب می شود.

حجت الاسلام کاظمیان پور، رعایت اندازه کلام و سخن را به عنوان یکی دیگر از ویژگی های گفتار نیکو معرفی و تأکید کرد: پیامبر اکرم(ص) در روایتی به معرفی بهترین سخن پرداخته و می فرمایند: «بهترین سخن آن است که کوتاه اما آشکار باشد.»؛ همچنین در روایتی دیگر تأکید می کنند: «اگر به خدا و روز قیامت ایمان دارید باید سخنتان سخن خیر باشد؛ اگر سخنتان خیر و نیکو نیست پس سکوت برای شما بهتر از سخن گفتن است.»

وی با بیان این که مردم در مواجه با انسان های پرحرف احساس خوشایندی ندارند، اظهار کرد: زائران اماکن مقدس باید بیشتر به این ویژگی اهمیت بدهند و وقتشان را با پرگویی و یا سخنان عادی و بیهوده به بطالت نگذرانند؛ در این رابطه امام رضا(ع) توصیه می کنند: « در سفرهای زیارتی با دوستان و اطرافیانتان خوش اخلاق باشید و تا می توانید کم سخن بگویید و بیشتر زبانتان به ذکر و یاد خداوند جاری باشد.»

سخنران حرم رضوی به دو روایت از امیرمومنان(ع) در باب کم سخن گفتن اشاره و عنوان کرد: امام علی(ع) کلام و سخن را به دارو تشبیه می کنند که مقدار کم و مناسب آن باعث شفا و مقدار زیاد آن سبب هلاکت انسان می شود؛ همچنین در روایتی می فرمیاند: اگر می خواهید سالم و عیوبتان پنهان بماند، سخنانتان را کم کنید و بیشتر خاموش باشید چرا که انسان هایی پر حرف خطایشان زیاد می شود، آن گاه حیاء شان از بین می رود، سپس تقوایشان نابود می شود و در نهایت دل و ایمانشان از دست خواهد رفت.

حجت الاسلام کاظمیان پور از موقعیت شناسی به عنوان یکی دیگر از ویژگی های گفتار و سخن نیکو یاد کرد و افزود: انسان باید بداند در چه زمان و موقعیتی باید چه سخن و کلامی را عنوان کند؛ یکی از مهم ترین دلایلی که سخنان ما به ویژه در مهارت های ارتباطی با همسر و فرزندان تأثیری ندارد این است که زمان مناسبی را برای صحبت کردن انتخاب نمی کنیم./1308/پ202/ب4