چهارمین دور گفت‌وگوی دینی با شورای اسقفان سوئیس برگزار شد
به گزارش خبرگزاری رسا، چهارمین دور گفت‌وگوی دینی مرکز گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با شورای اسقفان سوئیس، با همکاری دانشگاه فریبورگ، تحت عنوان «نقش دین در جامعه ایران و سوئیس» برگزار شد.
در آیین افتتاحیه این دور از گفت‌وگوها که با سخنرانی ابوذر ابراهیمی‌ترکمان، رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و رییس چهارمین دور گفت‌وگوی دینی ایران و سوئیس و خانم استریت اپینه ریس، رییس دانشگاه فریبورگ آغاز شد، جمعی از اندیشمندان مسلمان و مسیحی ایران و سوئیس و همچنین محققان و پژوهشگران دو کشور حضور داشتند.
ابوذر ابراهیمی‌ترکمان در سخنرانی خود در آیین افتتاحیه که با عنوان «نقش دین در جامعه و عوامل بازدارنده» ارایه شد، ایفای نقش دین از منظر و دیدگاه قرآن را بررسی کرد.
تأکید قرآن بر ایمان و عمل صالح
وی در ابتدای سخنان خود گفت: همه ادیان بر ایمان و عمل صالح در کنار هم تأکید کرده‌اند؛ در قرآن کریم نیز ترکیب ایمان و عمل صالح برای 70 مرتبه در کنار هم ذکر شده است. در اغلب این آیات به مؤمنانی که عمل صالح انجام می‌دهند وعده‌های نیک داده شده‌است. ریشه واژه «ایمان» و مشتقات آن 723 مرتبه و مشتقات واژه «عمل» نیز 313 مرتبه در قرآن ذکر شده است. این نشان می‌دهد که دین اسلام بر مؤمن بودن و عمل صالح بسیار تأکید دارد.
وی افزود: در منطق قرآن کریم، فقط ترکیبی از مؤمن بودن و انجام عمل صالح است که انسان را به خداوند نزدیک می‌کند و سبب تکامل او می‌شود. روشن است که منظور از ایمان، صِرف معرفت نیست؛ چرا که معرفت هم با ایمان می‌سازد؛ هم با بی‌ایمانی و اساساً ملازمه‌ای بین معرفت داشتن و باور داشتن وجود ندارد. اما در مقابل، باید گفت که برای داشتن ایمان وجود نوعی و مرتبه‌ای از معرفت ضروری است، زیرا ایمان به چیزی که بدان معرفتی نداریم، معقول نیست. تصدیق یا همه ایمان است یا رکن رکین آن ایمان؛ و تصدیق بدون معرفت معنایی ندارد.
رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در ادامه گفت: همچنین ایمان مسبوق به اراده و اختیار انسان است و تا انتخاب‌گری در کار نباشد، ایمان شکل نمی‌گیرد و معنا نمی‌یابد. بنابراین مؤمن کسی است که آگاهانه حقیقتی را که شناخته و پسندیده برمی‌گزیند و به آن باورمند و ملتزم می‌شود. در نتیجه، می‌توان گفت که ایمان ترکیبی است از معرفت و التزام قلبی، و مکمل آن و گواه جدی و صادقانه بودن آن پایبندی عملی است؛ هرچند که بنا به تعالیم اسلامی ما باید به همان اظهار زبانی بسنده کنیم و حق نداریم درون افراد را بکاویم تا بفهمیم که ایمان آنها واقعی است یاخیر، اما ثواب و مراتب بهشت و رضوان الهی که از بهشت والاتر است، در گرو ترکیبی از ایمان وعمل صالح است.
وی تصریح کرد: به همین دلیل مؤمن گنهکار را نمی‌توان کافر به حساب آورد؛ زیرا مؤمن گنهکار ایمان دارد اما پایبندی عملی ندارد؛ اما کافر باطنی و واقعی از اساس باوری به خدا ندارد.
هدف از ایمان و عمل صالح تربیت انسان است
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه سخنان خود با بیان اینکه ایمان و عمل صالح تأثیر متقابل بر یکدیگر دارند، افز.د: هر چه ایمان قوی‌تر باشد، اعمال صالح بیش‌تری از فرد مؤمن سر می‌زند و عمل صالح نیز در افزایش ایمان فرد تأثیر دارد.
وی تأکید کرد: هدف اصلی از توصیه به ایمان و عمل صالح، تربیت یافتن انسان صالح است. به عبارت دیگر، هدف از ایمان به خداوند و انجام کارهای نیک آن است که انسان‌های صالح پدید آیند و از آنجا که جامعه متشکل از انسان‌هاست، در نهایت جامعه‌ای صالح تشکیل شود.
ابراهیمی‌ترکمان ادامه داد: سؤال اصلی این است که چرا امروز در جوامع بشری و حتی جوامع به ظاهر دینی چنین وضعیتی وجود ندارد؟ و چرا با اینکه امروزه دینداران از ابزارهای بیش‌تر و دقیق‌تری برای تبلیغ دین برخوردار شده‌اند؛ اما همچنان آن دسته از مشکلات جوامع بشری که می‌توانست با پایبندی به دین برطرف شود هنوز پابرجاست؟
توجه وافر به ظاهر دین و غفلت از باطن آن
وی ادامه داد: در پاسخ به این سؤال که می‌تواند نقش دین در جوامع را نیز تبیین کند بر سه علت مهم تأکید می‌کنم که نخستین آنها توجه وافر به ظاهر دین و غفلت از باطن آن است. برای توضیح باید گفت که در منطق قرآن کریم، غفلت از باطن دین به عنوان علت عدم توجه به پایبندی به دین و در نتیجه عدم ارتکاب اعمال صالح ذکر شده است. انسان در دنیا از همه چیز غفلت می‌کند جز خودش که همواره نسبت به خودش دایم‌الذکر است. به هر میزان که از یاد خود بکاهد و دوام ذکر را متوجه خداوند سازد، رفتارهای صالح از او سر خواهد زد. متأسفانه یکی از عوامل دین‌زدایی از جوامع همین است که انسان‌ها دین را تا مرحله انجام تشریفات تنزل داده‌اند و از باطن دین که همان تهذیب نفس و اخلاق و نیت پاک است غفلت صورت گرفته است.
وی افزود: از سوی دیگر انسان‌ها به جای «شدن» و «بودن» ترجیح می‌دهند که داشته باشند و متأسفانه توجه به داشتن، انسان‌ها را از طی مسیر منتهی به بودن بازداشته است. فضیلت‌های انسانی به جای آنکه در درون قلب انسان‌ها جای بگیرند، بر زبان‌ها می‌نشینند و با آنکه شیوه‌ها و ابزارهای تبلیغی بسیار متنوع و گسترده شده است؛ اما آثار عملی مثبت در افراد و جوامع، کم‌تر بروز یافته است. بنابر این انسان باید از طریق انجام شعائر و مناسک به عمق معنوی، اخلاقی و انسانی ظواهر و مظاهر دینی راه یابد.
جهالت مدرن
رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، جهالت مدرن را دومین عامل عدم پایبندی جوامع به دین عنوان کرد و گفت: دوری انسان از هویت حقیقی خود نیز از عوامل دیگر در رخ دادن وضعیت کنونی است. به نظر می‌رسد که بشر امروز در یک نوع جهل نوینی به سر می‌برد؛ در «جهل مدرن». منظورم از جهل، جهل در برابر علم نیست؛ بلکه جهل در برابر عقل است.
وی تأکید کرد: درست است که علم توانسته است انسان‌ها را به زندگی راحت‌تری سوق دهد و سرعت را به زندگی انسان هدیه کند؛ اما تکنولوژی در عین حال، او را از خودش دور کرده است و رفته‌رفته کیان خانواده را نیز به گسستگی سوق خواهد داد. گاه در یک خانواده و زیر یک سقف، انسان‌ها بسیار از هم دور هستند و زبان مشترک ندارند و به همین دلیل دوری از خود شکل می‌گیرد و انسان رفته‌رفته از خود دور شده و در هویت خود شک می‌کند.
ابراهیمی‌ترکمان ادامه داد: از همین رو در فرهنگ اسلامی تأکید شده است که هرکس خود را شناخت قطعاً خداوند را نیز خواهد شناخت؛ زیرا وقتی انسان خود را بشناسد و باور کند که وجود هبه‌ای الهی به اوست و سخت به وجود نیازمند است و تنها خداوند می‌تواند وجود را به او ببخشد، به سوی خداوند روی می‌آورد.
بت‌پرستی نوین
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در توضیح عامل سوم که وی آن را «بت‌پرستی نوین» نامیده است، گفت: گرچه دوران بت‌پرستی گذشته است و بیش‌تر انسان‌ها به خداپرستی روی آورده‌اند؛ اما باید به این نکته توجه کرد که در دوران جاهلیت هرکسی یک بت را می‌پرستید، اما امروزه انسان‌ها بت‌های مختلفی را می‌پرستند بی‌آنکه ظاهر مخصوصی داشته باشد و نام بت را بر خود گرفته باشد.
وی توضیح داد: در گذشته کسانی خدایان ساختگی از سنگ و چوب را پرستش می‌کردند، اما اکنون از سنگ و چوب، برای خود خدا نمی‌سازند؛ بلکه خدایان موهوم ساخته خود را می‌پرستند. به همین دلیل می‌توان گفت دوران چندخدایی نوین پدید آمده است که راه انسان را از توحید و یکتاپرستی منحرف کرده است و خدایانی را که خود برای خود ساخته‌اند، پرستش می‌کنند.
ابراهیمی‌ترکمان ادامه داد: برخی از انسان‌ها حتی تمایلات نفسانی خود را به عنوان خدا تلقی کرده و از آن تبعیت می‌کنند. این تبعیت تا جایی پیشرفته است که حتی از میان بردن هم‌نوع را نیز به پای عمل به تکلیف دینی می‌نویسند. قاتل و مقتول هر دو نام «خدا» را بر زبان جاری می‌کنند. این نشان می‌دهد که باور به خدایان به جای خدای واحد پدید آمده است و همین امر جوامع را به سمتی سوق می‌دهد که این شکاف بیش‌تر شود و اگر امروز رهبران ادیان به توحید بازنگردند و جوامع را به سمت یکتاپرستی هدایت نکنند، در آینده فجایع بیش‌تری رخ خواهد داد؛ زیرا انسانی که از خود دور شده و گرفتار جهل مدرن است، به یقین با سرعت بیش‌تری با تکیه بر تکنولوژی‌های پیشرفته به سمت ارتکاب اعمال غیرصالح پیش خواهد رفت.
سخنان رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی اینگونه پایان یافت: باید به دین و آموزه‌های دینی بازگشت تا ایمان و عمل صالح دوباره در جهان بشریت جان بگیرد. دوران دروی از دین، بشر را به جهل بیش‌تر سوق خواهد داد و او را بیش از آنچه که اکنون هست از عمل صالح دور خواهد ساخت.
لزوم تعامل و گفتگوی ادیان
خانم دکتر اپینه ریس، رییس دانشگاه فریبورگ ضمن ابراز خرسندی از میزبانی این دور از گفتگوها و اشاره به همکاری دانشگاه در زمینه گفتگوی دینی گفت: ما در دانشگاه مرکزی را به نام مرکز اسلام و جامعه راه اندازی کرده ایم تا تمرکز بر گفتگوی ادیان داشته باشد و گفتگوی دینی با مسلمانان را دنبال نماید.
وی افزود: تاکید ما در دانشگاه فریبورگ بر تعامل و گفتگوی ادیان است.در دانشگاه ما دومینیکن ها مسئول تامین اساتید دانشکده الهیات و فلسفه هستند و همچنین رییس دانشکده الهیات ما هم دومینیکن است.
رییس دانشگاه فرایبورگ ادامه داد: مطالعات تطبیقی در حوزه ادیان در دانشکده الهیات انجام و امروز دانشگاه ما از اصلی ترین دانشگاههای سویس و در دانشگاه الهیات کاتولیکی تدریس می شود.
در ادامه این دور از گفت‌وگوها، اسقف چارلز مورود، سخنران مسیحی نیز ضمن اشاره به موضوع دور چهارم گفتگوی دینی گفت: چند دهه قبل، دین نمی توانست نقشی در جامعه ایفا کند اما امروز می بینیم که دین در جامعه نقش اساسی دارد.
بنا بر اعلام این خبر، در این دور از گفت‌وگوها که روزهای 27 و 28 مهر در برن سوئیس و به ریاست ابوذر ابراهیمی‌ترکمان، ریس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار می‌شود، حجت‌الاسلام والمسلمین محمود محمدی‌عراقی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، عماد افروغ، استاد جامعه‌شناسی و حجت‌الاسلام والمسلمین محسن الویری، عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) و همچنین اندیشمندان مسیحی همچون آلاین دی رامی، اسقف شورای لوزان، ژنو و فرببورگ، چارلز موررود، عضو فرقه دامینیکن و اسقف شورای لوزان، ژنو و فریبورگ، اروین تانر تیزیانی، دبیرکل کنفرانس شورای اسقفان سوئیس، فرانسیس پیکاند، مشاور ارشد سیاستگذاری در وزارت خارجه سوئیس، رومن استاگر، کشیش و عضو گروه‌های تبشیری آفریقا، تیری شلینگ، کشیش منطقه ونس بوسیگنی، پیر بو زیدان، کشیش فرقه مارونی لبنان و فرهاد افشار، رییس سازمان فراگیر اسلامی، حضور داشتند./998/د102/س
منبع: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی