پاسخ به یک شبهه درباره وجود شیطان/ آثار استعاذه در سیر و سلوک

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله سیدمحمد امین خراسانی، استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، در جلسه درس اخلاق که با حضور طلاب و فضلا در قم برگزار شد، به تبیین آثار و خواص استعاذه در سیر و سلوک الهی پرداخت و گفت: یکی از خواص زبان این است که در محاورات با سخنان مستهجن آلوده می‌شود و برخی از الفاظ و کلمات که با سخن خداوند سنخیت ندارد، عادت کرده است؛ بنابراین لذتی از قرائت کلام و مناجات الهی برای انسان حاصل نمی­‌شود، همانند فردی که به بیماری مبتلا بوده و ذائقه خویش را از دست داده است طعم لذیذترین غذاها را نمی‌تواند درک کند.

آیت الله امین خراسانی بیان کرد: استعاذه به معنای پاک‌سازی زبان از آلودگی‌های برخی الفاظ است و زمانی که کلمات و مناجات الهی بر زبان جاری می‌شود، انسان احساس لذت کند.

وی با بیان این که هر مسأله‌ای که سبب لذت بردن فرد می‌شود محبوب انسان قرار می‌گیرد، گفت: بر اثر استعاذه زبان از آلودگی‌های پاک‌می‌شود، بنابراین انسان از قرائت قرآن لذت می‌برد و کلام خدا محبوب انسان قرار می‌گیرد و همواره دوست دارد آن را تکرار کند.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم در ادامه سخنانش بیان کرد:  انسان در استعاذه اعتراف به فقر ذاتی خویش می‌کند و اذعان دارد که سرتاسر وجودش نیاز به درگاه الهی دارد و این نیاز فقر ذاتی را از طریق پناهدگی به خداوند سبحان جبران می‌شود.

آیت الله امین بیان کرد: انسان  در استعاذه اذعان دارد که جلب تمام خیرات از طریق پناهده شدن به خداوند به دست می آید و استعاذه به الله بدین معنا است که انسان به غیر خداوند امید ندارد و تمام خیرها در زندگی از سوی خداوند می‌داند.

وی با بیان این که استعاذه به الله پناهدگی به سوی خداوند و گریز از شیطان است، گفت: استعاذه از سویی زمینه جلب خیرات و از سوی دیگر بستر برای دفع و مصونیت از شرور فراهم ‌می‌سازد.

آیت الله امین عنوان داشت: استعاذه اعتراف به این مسأله است که تنها کسی قادر است نیازهای انسان برطرف کند و شر‌های را از انسان برطرف کند، خداوند است.

وی در ادامه سخنانش به معنای و مفهوم وازه شیطان در لغت عربی پرداخت و گفت: شیطان از ماده «شطن، یشطن» در نظر گرفته شود، بدین معنا است که ذاتی که تهی از هرگونه خیر و سراسر وجود آن شر محض است،‌ شیطان به عنوان مظهر شرارات شناخته می‌شود.

آیت الله امین بیان کرد: شیطان از ماده «شاط، یشیط» باید به معنای شیء است که به اراده خویش از حق عبور کرده و به باطل روی آورده است و یا این که خداوند وی را از درگاه الهی رانده است؛ که در این ماده معنای نخست صحیح است.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم بیان کرد: یکی از اذکار ابتدایی اهل سیر و سلوک استعاذه به الله است و زمانی فرد با توجه به مفهوم ذکر استعاذه بیان کرد، به گونه تدریجی اثر خود را بر انسان خواهد گذاشت.

وی در بخش دیگر سخنانش به فلسفه وجودی شیطان پرداخت و گفت: شبهه‌ای در جامعه مطرح است که چرا خداوند شیطان را به وجود آورد در حالی که خد این علم را داشت که ماهیت شیطان خبیث و شرور است و چرا فرصت به او داده است که به گمراهی بندگان و بپردازد، وجود شیطان برخلاف حکمت و عدالت خداوند است.

آیت الله امین ابراز کرد: امام علی(ع) درخطبه‌ای از نهج البلاغه آورده است که شیطان 6 هزار سال در درگاه الهی عبادت کرده است و فرشتگان وی را از سنخ خویش می‌دانستند که برای تقدیس و عبادت خداوند آفریده شده است، اما زمانی که دستور الهی مبنی برتکریم انسان در قالب سجده مطرح شد که ماهیت واقعی شیطان نزد فرشتگان فاش شد.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم ابراز کرد: خداوند شیطان را برای اغوا و فریب انسان‌ها نیافریده است، بلکه شیطان بدین دلیل آفریده شده که نشانی از قدرت پروردگار باشد، اما شیطان با سوء اراده خویش نافرمانی و تمرد خداوند را کرد و از درگاه الهی رانده شد.

آیت الله امین با بیان این که خداوند پاداش افرادی که در دنیا طغیان می‌کنند را در همین دنیا می‌دهد، گفت: خداوند برای این که نتیجه عبادت 6 هزار ساله شیطان بی‌اجر و مزد نماند؛ به شیطان تا روز قیامت مهلت داد تا انسان‌ها را در محک آزمایش و فریبکاری قرار دهد./998/پ202/س