شرط احتمال تأثیر امر به معروف طبق اطلاقات، کلیت ندارد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در تبریز، آیت الله محسن مجتهد شبستری نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی در جلسه درس خارج امر به معروف و نهی از منکر با اشاره به شرط نخست وجوب امر به معروف و نهی از منکر، اظهار داشت: آمر به معروف و ناهی از منکر باید عالم به منکر و عارف به معروف باشد.

وی با بیان اینکه اطلاع از جزيبات و تفصیل ضرورت ندارد، ادامه داد: شرط دوم امر به معروف و نهی از منکر احتمال تأثیر در طرف مقابل است، اگر احتمال تأثیر باشد امر به معروف واجب است، این ادله نقی و عقلی دارد، فلسفه تشریع امر به معروف و نهی از منکر برای جلوگیری از اشاعه فحشا و انجام واجبات است، خداوند امر به معروف را برای مصالح جامعه تشریع کرده است.

امام جمعه تبریز با بیان اینکه زمانی که احتمال تأثیر نباشد این فلسفه امر به معروف از میان خواهد رفت، ادامه داد: بنابراین احتمال تأثیر یک شرط عقلایی است، از ادله نقلی این شرط امر به معروف و نهی از منکر روایت یحیی الطویل است که امر به معروف را در برابر حاکم جائر به جهت عدم تأثیر لازم نشمرده است.

وی افزود: این حدیث در وسایل الشیعه در جلد ۱۶ در باب احتمال تأثیر و به عنوان حدیث دوم آمده است، این روایت هم از نظر سندی شبه دارد و هم با برخی روایات در تعارض است، ابن یحیی که در سلسه سند است را رجالیون مجهول دانسته اند، این روایت با روایتی که بالاترین جهاد را بیان کلمه حق در برابر حاکم جائر معارض است.

عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به روایت داوود رقی از پیامبر اکرم (ص) « قال النبي صلى الله عليه وسلم: لا ينبغي لمؤمن أن يذل نفسه ، قالوا : وكيف يذل نفسه ؟ قال : يتعرض من البلاء ما لا يطيق»، گفت: در جایی که امر به معروف احتمال تأثیر نداشته باشد یک نوع اضلال نفس است جای تشکیک است و مشخص نیست از مصادیق این روایت باشد، مؤمن اضلال نفس نمی کند و متعرض چیزی نمی شود که قدرت آن را ندارد، برخی این را از ادله شرط دوم دانسته اند.

وی با بیان اینکه این روایات یک سلسله ادله غیر روشن است، گفت: اما این شرط از ادله عقلی است، این روایات را اگر به عنوان ادله نقلی اخذ نکنیم می توانیم به عنوان مؤید این شرط استفاده کنیم، ممکن است امر به معروف در شخص مخاطب مؤثر نباشد اما از جهات دیگر برکاتی را به دنبال داشته باشد و تأثیرات اجتماعی خود را داشته باشد.

رییس شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت (ع) با بیان اینکه برخی گفته اند که این مسأله تآثیر فردی نداشته است اما می تواند تأثیر جمعی داشته باشد، گفت: اگر علما سکوت کنند سبب تقویت ظالم و حتک حرمت اسلام خواهد شد، بیشتر آمران به معروف علما هستند.

وی ادامه داد: بر اساس آیه ۱۵۹ سوره بقره می توان گفت سکوت در برابر منکرات گاهی سبب کتمان ما انزل الله می شود، بنابراین باید نهی از منکر جمعی و فردی و از هر راهی این فریضه را انجام داد، بنابراین اگر در فرد خاصی مؤثر نشد ممکن است تأثیر اجتماعی داشته باشد، و حتی ممکن است سکوت سبب سوء ظن شود، مثلا علما در برابر ربا سکوت کنند و یا در سطح بین الملل در برابر جنایتها سخنی نگوید.

آیت الله مجتهد شبستری ابراز داشت: در اطلاقات امر به معروف و نهی از منکر شرط احتمال تآثیر وجود ندارد، اطلاقات شرطی در خصوص احتمال تآثیر را بیان نکرده است، احتمال تأثیر یک بدیهی عقلی است که در افراد این گونه است ولی در جامعه این شرط وجود ندارد.

وی خاطرنشان کرد: نکته دیگر آن است که در صورت زمینه سازی امر به معروف مؤثر خواهد بود بنابراین بر اساس وجوب مقدمه واجب آماده سازی زمینه امر به معروف و احتمال تأثیر آن لازم است، مانند جهاد که اماده کردن تجهیزات لازم است./۸۵۴/202/ب3