امر به معروف تخصصا از صدق قاعده لاضرر خارج است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در تبریز، آیت الله محسن مجتهد شبستری، نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی، در جلسه درس خارج فقه امر به معروف و نهی از منکر با اشاره به اینکه فقها یکی از شرایط این فریضه را نبود مفسده در عوارض آن دانسته اند، اظهار داشت: به این معنا که ضرر مالی، جانی برای خود یا اطرافیانش ضرری متوجه نشود.

وی با اشاره به دلیل «لا ضرر و لا ضرار فی الاسلام» در اثبات شرط چهارم وجوب امر به معروف، ابراز داشت: این قاعده در چند معنا تبیین شده است، معنای نخست که زیاد مورد اقبال و پذیرش نبوده است آن است که اگر به کسی ضرر زده شد ضامن بوده و باید جبران شود.

امام جمعه تبریز با اشاره به تبیین دوم این قاعده، گفت: وجه دوم نفی حکم به لسان نفی موضوع از باب لا شک لکثیر الشک باشد، معنای سوم آن است که حکم ضرری و یا حکم مستلزم ضرر در اسلام نداریم، مانند طهارت با آب در صورت عدم ضرر و طهارت با خاک زمانی که آب ضرر دارد، بنابراین در اینجا با موضوع کاری ندارد بلکه حکم نفی شده است.

وی با بیان اینکه وجه سوم قویتر است، افزود: اگر قائل به وجه سوم شویم دیگر کار سهل خواهد شد و نیاز به حکم ثانوی مانند کثیرالشک نداریم، این قاعده لاضرر با موضوعات ضرری از احکام کاری ندارد، خیلی از احکام اسلام یا ضرر مالی دارد و یا ضرر جانی دارد، طبیعت خمس و جهاد ضرر مالی و جانی است.

رییس شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع) با بیان اینکه امر به معروف و نهی از منکر که از مصادیق جهاد است و در روایات به آن تصریح شده است، گفت: بنابراین احکامی که موضوع و طبیعت آن ضرر است تخصصا از قاعده لاضرر خارج است و امر به معروف از این دسته است.

وی افزود: بنابراین در اسلام دو دسته احکام وجود دارد، یک سری از احکام در ماهیت و موضوع آن ضرر وجود ندارد مانند معامله غبنی است، در اینجا قاعده لاضرر جاری است، در دست دیگر از احکام موضوعات آن ضرری است، امر به معروف تخصصا از این قاعده خارج است، بنابراین قاعده لاضرر نمی تواند دلیل بر شرط چهارم باشد.

عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه در دین اسلام بسیاری از بزرگان در راه امر به معروف و نهی از منکر شهید شده اند، تصریح کرد: امام حسین(ع) در راه دین اسلام خود و خانواده خود را متوجه ضرر کرد، بنابراین این مصادیق چطور می تواند با قاعده لاضرر جمع شود، طبیعت این حکم ضرری است و قاعده لاضرر به این مسأله ارتباطی ندارد./۸۵۴/202/ب2