چه کسانی در معرفی ناقص تمدن اسلامی مقصرند

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر سید احمد رضا خضری، استاد تاریخ تمدن اسلامی دانشگاه تهران، در خصوص چگونگی آشنایی نسل جدید با فرهنگ و تمدن اسلامی گفت: آشنایی نسل جدید با تاریخ و تمدن ملل اسلامی یک ضرورت انکارناپذیر است و این ضرورت می‌تواند از ابعاد مختلف هویتی و حیثیتی مورد توجه قرارگیرد، هم به دلیل نقش آفرینی جدی که ایرانی‌ها در این زمینه داشته‌اند و هم برای اینکه جامعه ما و نسل جدید ما به یک خودباوری برسند و بدانند همان طور که در گذشته توانسته‌ایم تمدنی را آفریده و شکوفا بسازیم، اکنون نیز می‌توان این تاثیرگذاری را داشته باشیم.

وی افزود: اما برای اینکه بدانیم از چه ابزارها و وسایلی برای دست یابی بر این هدف بهره بگیریم، باید ابتدا بدانیم که نسل جدید توانمندی‌ها و توقّعات جدی دارد و بنابراین طبیعی است که از ابزارهایی که در دهه‌های گذشته برای آشنایی افراد با تاریخ و گذشته تاریخی‌شان استفاده می‌کردیم، نمی‌توانیم استفاده کنیم اینجاست که باید از همه ابزارهای مدرنی که می‌توانند در این زمینه به کمک کنند بهره گیریم.

مشاور ریاست دانشگاه تهران یکی از راههای بسیار مهم برای این امر را تدوین و تنظیم برنامه درسی در دانشگاه‌ها دانست و افزود: این کار البته ممکن است با توجه به برخی از نگاه‌های خاص یک نگاه افراطی به حساب بیاید اما بسیاری از ملل و کشورهای متمدن دنیای امروز برای اینکه بتوانند نسل جدید را با پشتوانه هویتی خود همراه سازند، چنین برنامه‌هایی را در دروس دانشگاهی در نظر می‌گیرند.

وی تصریح کرد: در کتاب‌های دوره متوسطه و دانشگاهی مثال‌هایی که در مورد تمدن داریم عمدتاً از مثال‌های تمدن غربی است در حالی که در زمینه علوم مختلف دانشمندان برجسته ایرانی و مسلمانی داشته‌ایم که دارای دیدگاه‌هایی قابل تأمل و مثال زدنی هستند.

خضری با اشاره به بهره گیری از فضای مجازی ادامه داد: فضای مجازی ظرفیت فوق العاده ای را فراهم آورده که باید از آن بهره برد هم چنان که از رسانه‌های جمعی نیز باید استفاده مطلوب برد که متاسفانه در دهه‌های گذشته از رسانه‌های جمعی به ویژه تلویزیون و مطبوعات برای معرفی درست تمدن ایرانی اسلامی به حد کفایت و ضرورت استفاده نکرده‌ایم.

 استاد دانشگاه تهران در پاسخ علت بی توجهی در مورد فرهنگ تمدن اسلامی گفت: ممکن است کوتاهی یا سهل انگاری و یا کم کاری صورت گرفته باشد اما هر چه هست ما وظیفه خود را نسبت به تمدن ایرانی و اسلامی آن طور که شایسته و بایسته است انجام نداده‌ایم و اکنون هم نباید به دنبال مقصر بود زیرا تمدن اسلامی یک سرمایه ملی و بشری و انسانی است و این سرمایه را باید درست نگاهداری کنیم و به دیگران بشناسانیم.

خضری با تاکید بر اینکه یکی از راه‌های مهم حفاظت از یک سرمایه، معرفی درست آن است افزود: در دوره‌های گذشته هرگاه از تمدن اسلامی سخن به میان می‌آمد، تصور می‌شد که بیان قشری گری و تعصبات است و در دوره فعلی نیز برای جبران، گاهی ناآگاهانه و توسط افراد ناآشنا وارد عرصه شدیم که معرفی ناقص و ناکارآمدی از این موضوع صورت گرفت.

وی ادامه داد: به همین علت زمانی که در دانشگاه‌ها از تمدن اسلامی سخن گفتیم و نتوانستیم به درستی از آن دفاع کنیم و یا مثلاً نتوانستیم فیلسوفان بزرگ خود و دیدگاه‌هایشان را تشریح کنیم و دانشجو دست ما را برای عرضه خالی دید و فلاسفه غرب را به رخ کشید، ما در این معرفی ناقص مقصر هستیم.

استاد تاریخ تمدن اسلامی دانشگاه تهران جریان علم یک جریان به هم پیوسته خواند و گفت: علم یک موضوع بشری است و منحصر به یک ملت و قوم مشخص نیست اما در یک دوره‌هایی همیشه افراد و اقوامی بوده‌اند که در این زمینه فعالیت بیشتری داشته‌اند. اما هیچ گاه در تاریخ بشر این گونه نبوده است که یک قومی برای همیشه در این زمینه نقش آفرینی کرده باشد و همیشه رتبه اول را به دست آورده باشد.

وی تشریح کرد: بعد از ظهور اسلام و در نتیجه تشویق‌های آموزه‌های این دین، مسلمانان تحت تأثیر این آموزه‌های جدید در عرصه علم و تمدن بشری نقش آفرینی کردند که با مراجعه به منابع و متون و آثار موجود تمدنی می‌توان فهمید که مسلمانان در یک دوره مهم از تاریخ بشر یعنی سده‌های چهارم، پنجم و ششم هجری یک عصر زرین در تاریخ و تمدن بشری به وجود آوردند و تمام میراث تمدنی بشر را از ایران، هند، چین، یونان و... گرفتند و با هم تلفیق کردند و ضمن حفظ این میراث آن را چندین گام به پیش برده و شکوفا کردند و مجدداً به بشریت و جهان تحویل دادند.

خضری در خاتمه اظهار داشت: بنابراین چون علم یک جریان به هم پیوسته است می‌توانیم بگوییم مسلمانان نقش بسزایی در تمدن بشری و بالندگی علم داشته‌اند و آن را به دنیای غرب انتقال دادند و دنیای غرب بی هیچ شک و شبهه تحت تأثیر این علوم توانست تمدن جدید خود را باز تولید کند و این تمدن هم به نوبه خود دوره‌ای دارد و تنها محصول غرب نیست و ای بسا روزی دیگر این کانون عظیم تمدنی توسط دیگران تداوم بیابد./998/د101/س