اندوه «رسانه» روی رینگ سیاست

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، حسن صادقی، تحلیگر مسائل سیاسی اجتماعی با طرح سؤالی مبنی بر این که «چرا رسانه های مردمی و آگاهی بخش برای اصحاب قدرت دردسرساز شده اند؟» بر کارکرد صحیح رسانه ها تأکید کرد.

۱. شاید بتوان در میان آثار و کتاب های اجتماعی استاد شهید مرتضی مطهری (ره)، مهم ترین آنها را «اسلام و مقتضیات زمان» دانست. پرداختن به این موضوع شاید سئوال اساسی عصر یعنی «نسبت میان دین و تجدد» باشد. ایشان در این شاهکار فقهی- کلامی تصویر خاصی از اسلام به دست می دهند. اسلام مجموعه ای از ارزش ها و دستورهای اساسی است که با فطرت آدمی بالاترین تناسب سعادت آفرین را دارد. همچنین اسلام تغییرات در زندگی جمعی انسان ها را انکار نمی کند و تحولات فنی و تکنولوژیک را تحریم نمی سازد. اما در عین حال برای برای ساختن چهارچوب جدید حیات برنامه ارائه می دهد. اسلام قواعدی برای پویایی های حیات جمعی ارائه می کند که می تواند زندگی فردی و اجتماعی انسان ها را به گونه ای سامان دهد که بهترین روش های مشروع را در پاسخ به نیازهای انسان ها فراهم آورد. به این ترتیب در عصر مدرن و پیدایی دولت های مدرن، اسلام کارکرد ابزارها و نهادهای جدید را برای تحقق ارزش های مهمی چون عدالت و آزادی به عنوان مصداق های روز قواعدی همچون امر به معروف و نهی از منکر می پذیرد. برای مثال چنین می توان گفت که اسلام همیشه عدالت را اصل می داند. یکی از نهادهای تحقق این ارزش را امر به معروف و نهی از منکر نسبت به عملکرد حاکمان و اصحاب قدرت و گروه های ذی نفوذ معرفی کرده است. این نهاد در گذشته بیشتر به صورت منابر یا دیگر ابزارهای سنتی کارکرد می یافته است اما در عصر مدرن می توان رسانه های جمعی را روش جدیدی برای این نهاد دانست.

۲. انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی ایران برآمده از اندیشه های استاد مطهری، مرحوم طالقانی، شهید بهشتی و بیش و پیش از همه امام خمینی(ره) است. اسلامی که این انقلاب ارائه کرد اسلامی آگاه نسبت به نیازهای زمان است. به این ترتیب شاهد تداوم نهادهای مدرن هستیم. یکی از آنها رسانه ها است. نظام اسلامی نه تنها رسانه ها را حذف نکرد که در تکثیر و تعمیق آنها کوشید. حتی امام راحل مدیریت کلان دو رسانه با سابقه و مهم (روزنامه های اطلاعات و کیهان) را در اختیار داشت. در نگاه امام اطلاع رسانی و آگاهی مردم به عنوان ولی نعمتان حقیقی نظام اسلامی یک حق عمومی است. قانون اساسی از آزادی رسانه ها حمایت کرد و کارکرد آن را برای ارتقای ارزش های اجتماعی تایید کرد. به این ترتیب عملاً رسانه ها یکی از ارکان نظام قرار گرفته اند.

۳. بعد از چهار دهه اکنون رسانه ها به عنوان رکن مهم نظام اجتماعی و سیاسی در نظام مردم سالاری دینی قوام یافته اند. رسانه ها با اطلاع رسانی وقایع و طرح موضوعات برآمده از افکار عمومی، مطالبات مردم را پیگیری می کنند. آنها با فساد به مقابله بر می خیزند و با تداوم طرح و برجسته سازی مشکلات اجتماعی، به تحقق عدالت کمک می کنند. امروز رسانه ها نقش مهمی در آزادی بیان ایفا می کنند. آنها ضمن فراهم کردن امکان طرح اندیشه ها، با به چالش کشیدن دولتمردان، تداوم ویژگی های لازم برای تصدی مناصب در آن ها را به آزمون می گذارند و به مردم گزارش می کنند. به این ترتیب رسانه ها مهم ترین مصداق امر به معروف و نهی از منکر که سئوال از مسئولان و تفحص از عملکرد آن ها را در پاسداری از ارزش های اساسی همچون عدالت اجتماعی، آزادی بیان، پاکدستی و مبارزه با فساد مالی، حفظ امانت مردم (انقلاب و نظام اسلامی) و ... می کوشند. تلاش برای ایفای چنین نقشی قطعا مرهون استقلال رسانه ها و خبرنگاران از یک سو و تداوم سلامت انگیزه آنها است. البته چنین رسانه ای که برآمده از فکر اسلامی است تفاوت هایی با رسانه های عصر خود نیز دارد. این رسانه مستقل، مردمی، شدیداً متعهد به آزادی های قانونی و نسبت به عدالت اجتماعی پیگیر است. این ویژگی ها قطعا با رسانه های برآمده از منافع احزاب و گروه های ذی نفوذ متفاوت است.

۴. تلاش احزاب و گروه های ذی نفوذ برای جلب و انحراف رسانه ها می تواند خطر مهمی در ایفای نقش این رکن نظام اسلامی داشته باشد. به نظر می رسد گرایش جدیدی که تمایل دارد با ادبیات ناشایست، تهدیدآمیز، هراس انگیز و تحقیرآمیز، انگیزه خبرنگاران را آماج حملات ناجوانمردانه قرار دهد در نهایت به انحراف از نقش رسانه ها در نظام اسلامی منجر خواهد شد. یک خبرنگار بی انگیزه نمی کوشد خواست مردم را بیابد. اگر بخواهیم به این سمت برویم که رسانه ها گرایشات حزبی داشته باشند، استقلال لازم برای پاسداشت منافع ملی را هدف قرار داده ایم. یک رسانه غیرمستقل نمی تواند صدای مردم را بازتاب دهد.

۵. برخی افراد که کارنامه درخشانی در انقلاب و دفاع مقدس و تلاش برای بقای نظام اسلامی داشته اند، امروزه سخنانی می گویند که تعجب برانگیز است. این بزرگواران روزی پرچم دار انقلاب و پاسداری از قانون اساسی و آزادی های مصرح در آن بوده اند. اینکه چرا شاهد این تغییر هستیم نیاز به بررسی جدی دارد اما نفس این تغییر با هر منشأیی که باشد غیرقابل پذیرش است. اینکه ما روزی به نام اصلاح و اعتدال از رسانه ها و آزادی آنها دفاع کنیم تا اهداف خود را پی بگیریم و وقتی که چهارپای مقصود از پل عبور کرد و به سرمنزل مراد نائل آمد، پل را خراب کنیم حکایت گر شیوه ناسالمی در سیاست است که شایسته نظام اسلامی ما نیست./۹۱۸/ی۷۰۳/س