رکود فعالیت‌های قرآنی با کاهش ۶۰درصدی اعتبارات در بودجه۹۷
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از قدس آنلاین، آنچه در لایحه پیشنهادی بودجه۹۷ که از سوی دولت به مجلس تحویل شده است همچون سنوات گذشته خودنمایی می‌کند، کاهش بودجه‌های قرآنی است که صدای جامعه شریف و نجیب قرآنی را به اعتراض بلند و دغدغه به حاشیه رانده شدن فعالیت‌های این ساحت مقدس را پررنگ‌تر کرده است.
از این رو، به منظور بررسی عوامل و پیامدهای این کاهش اعتبار، با دو تن از کارشناسان گفت وگو کرده‌ایم که مشروح آن به حضورتان تقدیم می‌شود:
نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، درباره پیامدهای کاهش هر ساله بودجه‌های قرآنی در لایحه بودجه تقدیمی دولت به مجلس، اظهار کرد: مسلّم است، این روند رو به کاهش بودجه‌های قرآنی، نوعی ناامنی در حوزه برنامه ریزی و فعالیت‌های قرآنی در کشور ایجاد می‌کند که میزان عمق یافتنِ این مشکلات غیرقابل پیش بینی است.
حجت الاسلام والمسلمین نصرا... پژمانفر ادامه داد: با توجه به آنکه جمهوری اسلامی در حوزه فعالیت‌های قرآنی بویژه در منطقه در معرض برخی اتهامات قرار دارد، ضروری است برنامه ریزی مدون در حوزه قرآن داشته باشیم و بتوانیم بر اساس افق کاملاً روشن اهداف خود را تحلیل کنیم.
وی تصریح کرد: یکی از این برنامه‌ها تربیت ۱۰میلیون حافظ قرآن است که رهبر معظم انقلاب نسبت به آن تأکید دارند؛ همچنین است در حوزه تفسیر، قرائت، انس با قرآن و... که برای رسیدن به این نقاط طبیعتاً نمی‌توان اتفاقی پیش رفت، بلکه نیاز است، همه دستگاه‌ها اعم از آموزش و پرورش، آموزش عالی و نیز همه ظرفیت‌های مردمی- دولتی بسیج شوند تا بتوان افق‌ها را محقق کرد، اما وقتی بدون کارشناسی، اعتبارات قرآنی را کاهش می‌دهیم، تحقق این اهداف دور از ذهن و دسترس می‌شود.
تخصیص نیافتن بودجه‌ها مانع برنامه ریزی قابل دفاع می‌شود
رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس با اشاره به پیش بینی‌های انجام شده در حوزه اعتبارات قرآنی، بیان کرد: پیش بینی این بود که می‌توان در افقی ۱۰ساله، سالی هزار میلیارد تومان در ساحت قرآن سرمایه گذاری کرد، اما دولت همه ردیف‌های قرآنی را در کل جداول حذف و به طور متمرکز ۲۰۰میلیارد تومان را در شورای توسعه فرهنگ قرآنی پیش بینی کرد تا این شورا هم بر توزیع بودجه و هم برعملکرد دستگاه‌ها در هزینه کردِ آن نظارت کند، اما متأسفانه سال اول و دوم، بودجه‌ها تخصیص نیافت و در سال سوم هم نزدیک به ۱۲میلیارد تومان پرداخت شد و در سال جاری هم تا کنون هنوز ریالی در این حوزه تخصیص نیافته است! با این وضعیت، طبیعتاً هیچ نوع برنامه ریزیِ قابل دفاعی در این حوزه شکل نمی‌گیرد و نمی‌توان کاری را پیش بُرد.
وی درباره عوامل مؤثر بر روند رو به کاهش اعتبارات قرآنی، ابراز کرد: این رفتار بر آن دلالت دارد که اساساً مباحث فرهنگی و فعالیت‌های قرآنی هیچ گونه اولویتی برای دولت ندارد که اگر اولویت داشت بی‌گمان رعایت می‌کرد؛ اما متأسفانه بودجه‌ای تخصیص نیافت؛ مگر حدود ۱۰میلیارد تومان در سال۹۵ و همین بودجه تخصیص نیافته هم در لایحه بودجه سال۹۶ از ۲۰۰میلیارد به ۱۰۰میلیارد تومان کاهش یافت و در لایحه بودجه سال۹۷ آن ۱۰۰میلیارد به ۴۰میلیارد تومان کاهش یافته است و این یعنی کاهش ۶۰درصدی اعتبارات قرآنی!
هیچ منطقی بر کاهش بودجه‌های قرآنی حاکم نیست
پژمانفر افزود: سؤال این است که کارشناسان بر چه اساس بودجه‌ای که ابتدا ۲۰۰میلیارد تومان برآورد کردند به ۱۰۰ میلیارد و اکنون به ۴۰میلیارد تومان کاهش داده‌اند؟ کدام منطق کارشناسی اینجا صادق است؟ متأسفانه، هیچ منطقی حاکم نیست، بلکه بی اهمیتی بحث‌های قرآنی برای دولت مطرح است.
به گفته وی، طبیعتاً اهداف پیش بینی شده را از این طریق نمی‌توان محقق کرد، چون وقتی مسیری را ریل گذاری و مقصدی مشخص را پیش بینی می‌کنیم، اما برنامه ریزی و بودجه مورد نیاز آن را به برنامه‌ای دیگر اختصاص می‌دهیم، از اهداف فاصله گرفته و فعالیت‌های قرآنی ما مبتلا به ضعف و زوال می‌شوند.
مجلس به اثرگذاری تلاش هایش در دولت امیدوار نیست
رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس درباره برنامه این کمیسیون برای اصلاح روند رو به کاهش اعتبارات قرآنی، تأکید کرد: تلاش ما بر آن است که جلوی این روند را بگیریم، اما خیلی به این تلاش امیدوار نیستیم، زیرا دولت هم در سیاست‌های اعلامی و هم در سیاست‌های اعمالیِ خود معتقد است، اگر مجلس در ردیف‌ها و اعداد پیش بینی شده دولت تغییر ایجاد کند، اولویت اصلی دولت همان اعداد پیش بینی شده است، برای مثال اگر ۴۰میلیارد را به یکصد میلیارد افزایش دهیم، دولت بصراحت اعلام کرده اولویت آن همان ۴۰میلیاردِ لایحه پیشنهادی است و در عمل هم نشان داده‌اند تغییرات اعمال شده در مجلس هیچ نوع اتفاق عملیاتی را به دنبال ندارد؛ بنابراین نمایندگان انگیزه بالایی در تغییر این مهم ندارند.
وی خاطرنشان کرد: افزون بر این، چون بودجه ناظر بر درآمد و هزینه است، اگر بخواهیم تغییری در بودجه‌های قرآنی اعمال کنیم، باید ابتدا درآمدزایی و سپس آن درآمد را در موضوعاتِ مدنظر هزینه کنیم؛ امروز درآمدهایی مانند مالیات یا نفت که جامعه را به چالش‌های جدی کشیده، نشان می‌دهد دولتمردان اساساً راهی برای افزایش درآمد که در فعالیت‌های قرآنی هزینه شود، نگذاشته‌اند و ما هر سال با کسری درآمد مواجهیم، زیرا درآمدها در حوزه‌های غیرواقعی دیده شده‌اند.
بودجه‌های تخصیصی با مأموریت‌ها تناسب ندارد
رئیس سازمان دارالقرآن الکریم نیز با اشاره به پیامدهای کاهش بودجه‌های قرآنی، گفت: باید توجه داشت، بودجه‌های قرآنی دو بخش است؛ یکی بودجه‌های دستگاه‌ها که کاهش نیافته و حتی افزایش هم داشته است، برای مثال بودجه قرآنیِ وزارت ارشاد از ۳۰میلیارد سال گذشته به ۴۰میلیارد تومان و بودجه قرآنی سازمان تبلیغات از ۵/۱۰ میلیارد سال ۹۶ به ۱۳میلیارد در لایحه پیشنهادی سال ۹۷ افزایش یافته است.
مهدی قره شیخلو ادامه داد: اما در این تخصیص‌ها عدالت وجود ندارد، زیرا یک دستگاه ۴۰میلیارد بودجه دارد و دستگاهی دیگر ۱۲میلیارد؛ در حالی که اگر قرار است بودجه عملیاتی باشد، باید متناسب با مأموریت‌ها و رسالت‌ها و شرایطِ دستگاه‌ها اختصاص یابد، بنابراین ایراد این بودجه، نبود عدالت و کارشناسی صحیح در تخصیص است.
وی درباره پیامدهای ناهماهنگی در تطبیق بودجه‌های دستگاهی با مأموریت‌های محوله، تأکید کرد: بودجه‌ها باید به تناسب وظایف و مأموریت‌ها اختصاص یابند، برای مثال سازمان دارالقرآن الکریم از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی و به دستور رئیس جمهور، مأمور برگزاری آزمون اعطای مدرک تخصصی به حافظ قرآن مجید است، اما پس از گذشت چند سال هنوز نتوانسته‌ایم این را در لایحه بودجه جزو وظایفمان بگنجانیم و به دولت بقبولانیم اعتبار لازم برای این مأموریت را تأمین کند؛ چون این آزمون‌ها در سراسر کشور و در چند مرحله برگزار می‌شود و به بودجه نیاز دارد.
وی ادامه داد: همچنین است فعالیت دبیرخانه صدور مجوز مؤسسات قرآنی با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی که طی روند مراحل گوناگون بررسی صدور مجوز، نظارت بر آن‌ها و... اعتبار می‌خواهد، البته همراه با نظارت دقیق تا کوتاهی نشود و در صورت بروز نقص برخورد شده و در رفع علت برآییم، بنا بر این به نظر می‌رسد در تخصیص بودجه‌های قرآنی به دستگاه‌ها، باید در دولت و مجلس کارشناسی دقیق تری انجام شود که متأسفانه امروز از آن بی بهره هستیم.
تنگناهای اعتباری سبب بر زمین ماندن برخی فعالیت‌ها می‌شود
به گفته قره شیخلو، هم کاهش بودجه‌ها و هم تخصیص نامتناسب آن‌ها با مأموریت‌های دستگاهی، سبب می‌شود فعالیت‌های قرآنی در تنگنا قرار بگیرند و دستگاه‌ها مجبور شوند از بودجه یک جا بزنند و در جای دیگر هزینه کنند!
قره شیخلو با بیان اینکه کاهش بودجه مربوط به شورای توسعه فرهنگ قرآنی است، تصریح کرد: این بودجه از ۵-۶ سال پیش تصویب شد، اما متأسفانه هر سال سیر نزولی دارد، چنان که در لایحه پیشنهادی دولت برای بودجه سال آینده، ۶۰درصد کاهش یافته است.
نماینده سازمان تبلیغات اسلامی در شورای توسعه فرهنگ قرآنی ابراز کرد: بخشی از این کاستی پیامد مضیقه‌های دولت است که در پی آن بودجه شورای توسعه فرهنگ قرآنی را به اولویت‌های درجه دوم تبدیل می‌کند، چنان که در سال جاری هنوز بودجه ۱۰۰میلیارد تومانی شورای توسعه فرهنگ قرآنی تخصیص نیافته است؛ همچنین، ممکن است بخشی از این کاستی به کارکرد دستگاه‌ها و نهادهای فعال قرآنی باز گردد، یعنی به دلیل هزینه کردِ ناصحیح و بجای این بودجه در برخی بخش‌ها و عدم گرفتن بازخورد مدنظر. دلیل اصلی را باید از سازمان مدیریت جویا شد.
پیامدهای خالی کردن پشت فعالیت‌های قرآنی
وی تأکید کرد: اما ایراد اصلی این روند رو به کاهشِ اعتبارات قرآنی، این است که دستگاه‌ها به پشتگرمیِ بودجه هایی که در ابتدا اختصاص یافته‌اند به میادین گوناگون ورود کرده و تا حدی هم پیش می‌روند، اما بعد کمبود بودجه سبب تعطیلی این فعالیت‌ها می‌شود. برای مثال، در سال ۹۰ بودجه شورای توسعه فرهنگ قرآنی چندصدمیلیاردی بود و اکنون به ۴۰میلیارد کاهش یافته که تازه معلوم نیست همان هم پرداخت شود یا نه که تبعات دارد و بسیاری از فعالیت‌ها را دچار مشکل می‌کند. از این رو کارشناسان سازمان برنامه و بودجه باید توجه کنند یا از ابتدا ردیف بودجه‌ای مشخص نشود یا اگر می‌شود آن را تقویت کنند، نه آنکه هر سال کاهش دهند.
قره شیخلو با بیان اینکه توسعه فعالیت‌های قرآنی تأکید مقام معظم رهبری و نیز رئیس جمهور است، گفت: کار صحیح در این عرصه به امکانات نیاز دارد و دولت باید امکانات حداقلی را تأمین کند؛ وقتی دولت به حوزه‌های گوناگون فرهنگی، ورزشی و... بودجه‌های موردنیاز را اختصاص می‌دهد، باید اعتبارات قرآنی را نیز تأمین کند. به عبارت بهتر، اگر قرآن را بالاتر از این حوزه‌ها نمی‌بینند، دست کم هم عرض آن‌ها در نظر بگیرند، اما اکنون سهم قرآن در مقایسه با دیگر حوزه‌ها بسیار ناچیز است.
وی درباره تأثیر بودجه تخصیص یافته به شورای توسعه فرهنگ قرآنی در روند رو به جلوی فعالیت ها، یادآور شد: در چند سال اخیر بودجه‌ای که از سوی شورا توزیع شده به دستگاه‌ها کمک کرده بویژه در سال هایی که این بودجه چشمگیر بوده ما شاهد رشد جهشی در برنامه‌های قرآنی بوده‌ایم؛ از این رو، این نوسان و کاهش بودجه‌ای، برنامه‌ها را در معرض آسیب قرار می‌دهد و این گونه نمی‌توان برنامه بلندمدت داشت، چون نگران نوسان‌ها هستیم. امید داریم در مجلس و حین بررسی لایحه بودجه این مشکلات مرتفع شود وگرنه با تصویب مجلس، جامعه قرآنی را در پی خواهد داشت./۹۶۹//۱۰۲/خ