تفاوت رویکرد غربی و اسلامی به مسأله سلامت معنوی

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، باقر لاریجانی معاون آموزشی وزارت بهداشت در ششمین "همایش ملی سلامت معنوی اسلامی" که امروز در سالن همایش‌های غدیر قم برگزار شد، با اشاره به تعاریف مختلف سلامت معنوی اظهار داشت: در تعاریف سلامت معنوی، مباحث مختلفی وجود دارد و این تعاریف  و رویکردها از سطحی به عمیق در نوسان است.

وی با بیان این که بین تعریف سلامت و بیماری، تفاوت‌های زیادی وجود دارد، گفت: سلامت دارای مفاهیم اجتماعی و فردی است.

معاون آموزشی وزارت بهداشت با ارائه تعریفی کلی از سلامت معنوی بیان کرد: هر انسانی‌ به لحاظ جسمی، ظاهری و تستی می‌تواند نرمال باشد و در عین حال از سلامت برخوردار نباشد، چراکه ممکن است به لحاظ روحی بیماری داشته باشد.

وی با تأکید بر ارائه تعریف صحیح از سلامت معنوی گفت: نوشته‌های مهمی از فرهنگ‌های مهم ارمغان گرفته و باورها، ارزش‌ها، احساس رضایت‌مندی و آرامش سلامت معنوی گفته می‌شود، اما مهم این است که معنویت به چه چیزی گفته می‌شود.

وی اضافه کرد: اگر به معنویت توجه شود، سه نگرش‌های سکولار، معنویت غربی و تلقی اسلامی در معنویت وجود دارد و به نظر بایستی به این سه رویکرد و نگاه توجه شود.

لاریجانی تأکید کرد: در معنویت سکولار مؤلفه‌هایی مانند، آرامش، شادی و رضایت باطل دارای جایگاه است و تنها راجع به امید و آرامش و شادی توجه شده و جایی برای تعبد وجود ندارد.

وی ادامه داد: در این میان یک خصوصیت وجود دارد و آن هم حذف رابطه میان ماورا و انسان است که به عنوان اصل مورد توجه این گرایش وجود دارد و جایی برای رابطه میان انسان و ماورا وجود ندارد، از این رو اعتقاد به فرجام و عاقبت جهان، تفاوت و مرز بین نگاه به سلامت معنوی در رویکرد اسلامی و سکولاریزم است.

وی بیان کرد: در تلقی مسیحیت، توجه میان انسان و ماورا وجود دارد، البته یک نگاه تاریخ گرایانه به مسیح و زندگی او نیز وجود دارد، خیلی از آنها هم مذهبی بوده و ارتباط مذهب با معنویت همچون شفابخشی مورد قبول است، به نظر اگر در رابطه با مسیحیت توجه شود، ایمان در مسیحیت یک گرایش است و خیلی قابل تفسیر نیست.

معاون آموزشی وزارت بهداشت اظهار داشت: در معنویت اسلامی از مباحث ارتباط با خدا، تقرب الهی، خلیفه الله بودن، انسان کامل و نفس مطمئنه بحث مبسوطی وجود دارد.

وی با اشاره به مؤلفه‌‌های سلامت معنوی مطرح کرد: به نظر در بحث سلامت معنوی چند عامل مؤثر را می‌توان جستجو کرد، نخست عامل معنوی است؛ سلامت معنوی می‌تواند تهذیب جمعی داشته و روابط بین فردی را تنظیم کند، همچنین تأثیرات محیطی هم می‌تواند داشته باشد.

لاریجانی گفت: ابعاد سلامت معنوی فردی می‌تواند به زندگی ما جهت داده و مؤلفه‌هایی مانند نگاه ما به عالم و محیط زیست را تصحیح کند، اما این بعد سلامت معنوی بحثی است که مرتبط با مسأله تقوا و اعتماد به خداوند و خشنودی خداوند است.

وی اظهار داشت: در جایگاه دین در سلامت معنوی، سلامت معنوی سکولار، تباین وجود دارد، یعنی دین را مغایر با سلامت معنوی ترجمه می‌کنند، به صورتی که اگر اعتقاد به خداوند داشته و دین داشته باشید دچار نقصی در سلامت معنوی سکولار هستید.

معاون آموزشی وزارت بهداشت بیان کرد: این رابطه در سلامت معنوی مسیحی، عموم خصوص من وجه است، یعنی ارتباطی وجود دارد، اما نه ارتباط تام، اما در سلامت معنوی با دیدگاه اسلامی، به نظر عموم و خصوص مطلق است، یعنی از حیث سلامت به منابع دینی مرتبط باشد، به شرطی که تعارضی با مبانی دینی، وجود نداشته باشد.

وی با اشاره به فرصت‌هایی که دیدگاه سلامت معنوی ایجاد می‌کند، بیان کرد: در معنویت باید روشی با ویژگی جامع‌نگری انسان اتخاذ کرد تا انسان از کالا نگری و ابزار نگری خلاصی پیدا کند.

لاریجانی اضافه کرد: نکته دوم توجه به احیای معنای زندگی است، اگر ما این نگاه را در بحث‌های سلامت معنوی پیدا کردیم، مجال عمومی در عالم پزشکی را پیدا می‌کنیم، چراکه قایل هستیم که معنویت و سلامت یک مفهوم عام است.

این استاد دانشگاه با اشاره به چالش مباحث سلامت معنوی بیان کرد: چالش این بحث این است که پزشکان فکر کنند انسان کاملی بوده و دیگران را می‌خواهند اصلاح کنند، در حالی که خود پزشکان نیازمند سلامت معنوی هستند و این کار همه پزشکان است.

وی ادامه داد: ما در سلامت معنوی باید مداخله یا ملاحظه کنیم، این یک سؤال بنیادین است که پزشکان باید سنجه‌ای داشته باشند که چند درجه سلامت معنوی دارد یا در رویکرد مداخله معنوی در سپهر معنوی سیاست‌گذاران سلامت می‌توانند حوزه برنامه ریزی و سازمانی داشته باشند که به تحقق مؤلفه‌های معنویت در نظام بهداشت و درمان منجر شود.

معاون آموزشی وزارت بهداشت اضافه کرد: نکته بعدی طبی سازی معنویت است، مراد از طبی سازی ورود پزشکی به حوزه هابیست که اساس پزشکی نبوده‌اند، است، خلاصه این که طبی کردن برخی امور می‌تواند سرانجام مناسبی نداشته باشد.

وی با بیان این که مراد از معنا در سلامت معنوی، توجه به موضوعاتی همچون اثر دارونما و نیروی شفا و ناهوشیار است، گفت: در پزشکی روان، با توجه به نقش نظام معنایی افراد در بهبود، درمان و سلامت افراد، به جای واژه اثر داونما از واژه پاسخ داونما استفاده می‌شود.

لاریجانی در پایان تأکید کرد: در دنیا به این بحث توجه ویژه‌ای می‌شود و فرصت مغتنمی وجود دارد که توجه انسان به ملکوت و عالم جلب شود./876/پ202/س

گزیده ای از خبر را در کلیپ صوتی زیر بشنوید