مسجدی که پایگاه تربیت نخبگان انقلاب بود

به گزارش خبرگزاري رسا، در جریان مبارزات انقلاب اسلامی تبیین مبانی انقلاب و اسلام ناب محمدی در دستور کار روحانیون و تئوری‌پردازان انقلاب اسلامی بود، افرادی که گاه برای توده‌های مردم سخنرانی می‌کردند و یا گاه نخبگان را مخاطب سخنرانی خود قرار می‌دادند تا آنان در سطح جامعه به تبلیغ بپردازند. در این میان مساجد بستر برگزاری این جلسات بودند که به طور مثال شهید مطهری در مساجد الجواد(ع)، مرحوم طالقانی در مساجد هدایت و ... برای توده‌های مردم سخنرانی می‌کردند و آیت‌الله سیدمحمدرضا علوی تهرانی نیز در مسجد حضرت امیر (ع) به تبیین مبانی ناب اسلام برای نخبگان می‌پرداخت.

در این گزارش بنا داریم از تلاش‌های مسجد حضرت امیر (ع) برای انقلاب اسلامی بگوییم.

مسجد امیر(ع) واقع در خیابان کارگرشمالی

مسجد حضرت امیر(ع) در سال ۱۳۴۷ بنا شد و از همان ابتدا آیت‌الله سیدمحمدرضا علوی تهرانی از جانب مرحوم آیت‌الله العظمی سیداحمد خوانساری که آن زمان مرجع تقلید و امام جماعت مسجد سیدعزیزالله بازار تهران بودند برای امامت جماعت این مسجد، راهی امیرآباد می‌شوند. آیت‌الله علوی در آن زمان امامت جماعت مسجد علوی در چهارراه سیروس تهران را نیز برعهده داشت که با ورود به این مسجد برنامه‌های متنوعی را در حوزه تبلیغ معارف دین اجرایی می‌کند.

تصویری از آیت‌الله علوی تهرانی در کنار قاب عکس پدر

محمدمهدی دبیری، نوه آیت‌الله علوی که همواره از کودکی با ایشان بوده است در این خصوص می‌گوید: «خانواده آیت‌الله علوی تهرانی حدود ۲۵۰ سال سابقه تعلیم و تبلیغ در تهران داشتند. پدر ایشان مرحوم آیت‌الله سیدمحمدباقر علوی تهرانی همراه با حضرات آیات بهبهانی، شعرانی و آشتیانی از عالمان برجسته تهران بودند. به‌واسطه جایگاه اجتماعی ایشان برای تعطیلی روز شهادت امام صادق (ع) که رئیس مذهب جعفری بودند به دربار محمدرضا شاه پیام می‌دهد تا در این روز کشور تعطیل باشد و این امر انجام می‌شود. آیت‌الله علوی تهرانی در زمان حضور در این مسجد، ساختمان کناری آن را به عنوان مکتب حضرت امیر (ع) فعال می‌کند و به برگزاری کلاس‌های تبلیغی در حوزه اسلام‌شناسی بنیادی می‌پردازد. دانشجویان و افراد تحصیل‌کرده بسیاری در آن دوره در کلاس حاضر می‌شدند تا بتوانند معارف دین را به‌صورت استدلالی یاد بگیرند. رسالتی که امروز بنیاد فارِس المؤمنین (ع) آن ادامه می دهد.»

جلسه سخنرانی آیت‌الله علوی تهرانی در ظهر ماه رمضان

آیت الله علوی تهرانی از سال ۱۳۴۸ تا سال ۱۳۷۵ به عنوان امام جماعت مسجد حضرت امیر (ع) فعالیت داشت. او از علمای مشهور و تراز اول تهران محسوب می‌شد بطوری که در زمان فوتش تمامی مراجع عظام تقلید وقت پیام تسلیت صادر کردند و آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی برای اقامه نماز بر پیکر ایشان به تهران آمدند. پیکر ایشان پس از نماز، باحضور گسترده و انبوه مردم تشییع شد و در جوار ضریح حضرت عبدالعظیم (ع) به خاک سپرده شد. دبیری می‌گوید: «ایشان از شاگردان برجسته درس حضرات آیات بروجردی، محقق داماد، حجت، امام خمینی(ره)، گلپایگانی و علامه طباطبایی بود. ایشان در زمان تحصیل در دانشکده معقول و منقول در تهران، با آیت‌الله سیدموسی صدر معروف به امام موسی صدر، آیت‌الله شهید بهشتی و دکتر مهدی محقق رفاقتی صمیمی داشت و در زمان تحصیل در قم با بسیاری علماء و مراجع حال حاضر و همچنین حاج‌آقا مصطفی خمینی (ره) نیز رفیق و مأنوس بود.»

تصویری از آیت‌الله علوی تهرانی در کنار آیت الله مرعشی نجفی

در زمان مبارزات انقلاب اسلامی بسیاری از افراد مبلغ انقلاب بودند و در جلسات مختلف برای توده‌های مردم سخنرانی می‌کردند که سوابق زندان بسیاری را نیز برای این افراد داریم اما بسیاری نیز به عنوان معلم انقلاب در پساپرده مباحث نخبگانی و روشنگری مطرح می‌کردند تا مبلغانی تربیت شوند و آنان بتوانند توده‌ها را تحت تأثیر قرار دهند. مانند آیت‌الله جواد آملی، آیت‌الله علوی تهرانی و جمعی دیگر از بزرگان، دبیری در این خصوص می‌گوید: «در دهه پنجاه در مکتب حضرت امیر (ع) برای عموم خصوصاً دانشجویان، دوره‌هایی جهت آشنایی با مکاتب مختلف برگزار می‌شد. آن زمان کمونیست‌ها، مارکسیست‌ها و برخی از گروه‌ها که شاخص لیبرالیستی داشتند و حتی گروه‌هایی که شاخص اسلام‌گرایی داشتند، در جامعه به فعالیت مشغول بودند. آیت‌الله علوی تهرانی در دهه ۵۰، بصیرت‌افزایی‌اش در مواجهه با این مکاتب، تبیین ماهیت اسلام ناب محمدی بود تا نشان دهد، دین اسلام شخصی نیست و ابعاد جهانی دارد. مکتب همچون دانشگاهی آزاد بود و دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشگاهی به‌صورت رایگان در این کلاس‌ها حضور پیدا می‌کردند.»

تصویری از آیت‌الله علوی تهرانی در کنار آیت الله العظمی گلپایگانی

دهه ۵۰ دهه دفاع از چارچوب مکتب اسلام و تبیین معارف دین مدنظر بود. همانگونه که امثال آیت‌الله مکارم شیرازی در آن زمان نشریه مکتب اسلام را چاپ می‌کرد تا نظرات دیگران را نقد کند، زیرا در آن دوره می‌گفتند دین افیون توده است، نیاز به روشنگری براساس عقل مردم بود تا بدانند چرا باید دین وجود داشته باشد. نوه آیت‌الله علوی تهرانی می‌گوید: «ایشان می‌گفتند امیرالمؤمنین (ع) چهار طیف از یاران را همراه داشتند. یکی مالک اشتر بود که شمشمیر می‌زد. یکی میثم تمار که مبلّغ نگرش حضرت در جامعه بود و از ایشان دفاع می‌کرد. یکی عمار که امین و مسئول و به تعبیر امروزی مسئول دفتر بود و دیگری کمیل بود که مناجات شب جمعه حضرت را نقل کرده است. شاید اگر فردی آن روز، ارزش گذاری می‌کرد می ‌گفت کمیل که کاری نکرده است، در حالی‌که کار او امروزه و بعد از ۱۴۰۰ سال، مناجات محفل متدینین و خداجویان شده است.»

تصویری از آیت‌الله علوی تهرانی در حال اقامه نماز

بعد از انقلاب اسلامی نیز مسجد حضرت امیر (ع) رویکرد تربیت نخبگانی خود را ادامه داد و در اوائل انقلاب از سخنرانی بزرگانی همچون آیت‌الله جوادی آملی، آیت‌الله سبحانی بهره برد. مکتب محل حضور چهره‌های علمی مانند، دکتر جلیل تجلیل، دکتر مهدی محقق، دکتر کاردان و ... بود که چهره‌های ماندگار دانشگاه تهران بود. در دوران پیروزی انقلاب اسلامی که مساجد به‌عنوان کمیته‌های انقلاب مسئولیت نظم مناطق مختلف را برعهده داشتند، در منطقه ۶ به عنوان کمیته منطقه فعال بود.

دبیری می‌گوید: «در جریان مبارزات انقلاب، اسلحه‌های بسیاری در خانه‌ها وجود داشت و حتی در زمان تسخیر پادگان‌ها در همین منطقه امیرآباد، فردی تانک از پادگان جمشیدیه برداشته بود. یکی از عواملی که موجب ترورهای اول انقلاب بود، وفور این اسلحه‌ها بود که بعدها جمع آوری شد. مساجد به عنوان مسئولین کمیته‌ها انتخاب شدند زیرا مردم به آن‌ها اعتماد داشتند.»

تصویری از آیت‌الله علوی تهرانی در حال سخنرانی

بعد از این برهه، کشور درگیر جنگ تحمیلی با عراق شد و مساجد به سرعت روند پشتیبانی از جبهه‌ها و اعزام نیرو را برعهده گرفتند. نوه آیت‌الله علوی تهرانی در این خصوص می‌گوید: «مثل سایر مساجد، مردم در مسجد حضرت امیر (ع) حضور پیدا می‌کردند و آموزش نظامی اعم از کار با اسلحه، نظام جمع، رفتار نظامی و تبعیت از قوانین را یاد می‌گرفتند و سپس به جبهه اعزام می‌‌شدند. از سوی دیگر مسجد برای تأمین تدارکات نیز تلاش بسیاری داشت. به این جهت که این مسجد در این منطقه مورد اعتماد مردم بود همواره کمک‌های بسیاری را راهی جبهه‌ها می‌کرد. امروز نیز همین وضعیت در زمان وقوع بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله برقرار است و کمک‌های مردمی به سمت مناطق آسیب‌دیده اعزام می‌شود. در دوران جنگ که منطقه امیرآباد هم از هدف موشک‌های رژیم بعث در امان نمانده بود، باتوجه به فونداسیون بتنی بنای مسجد، آیت‌الله علوی تهرانی این مسجد را به پناهگاه مردم تبدیل کردند تا مردم در زمان وضعیت قرمز یا حتی شبها به مسجد پناه بیاورند.»

بعد از فوت آیت‌الله علوی تهرانی، فرزندش حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدباقر علوی تهرانی که در زمان رحلت پدر در قم مشغول به تحصیل بود، به دستور برخی مراجع و علمای قم به تهران عزیمت کرد تا رسالت پدر را در مسجد حضرت امیر (ع) ادامه دهد. همچون آیت‌الله العظمی بهجت (ره) که در پیام تسلیت خود این مطلب را تأکید کردند. فعالیت ایشان امروز در قالب بنیاد فارِس المؤمنین (ع) است که به عنوان بازوی اجرایی و تأمین محتوا به‌عنوان حامی در کنار مسجد حضرت امیر (ع) در حال تلاش برای تبلیغ و تعلیم مبانی دین است.

/1360/