شورای عالی حوزه و گام دوم انقلاب

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، اکنون ربع قرن از تأسیس شورای عالی (جدید) حوزه‌های علمیه می‌گذرد. نهادی با پشتوانه علمی و خبرگانی که مستظهر به تاریخ تابناک حوزه‌های علمی و دینی است؛ به ویژه نزدیک به یک قرن سابقه حوزه علمیه قم که گویا دست خدا و عنایت ناحیه مقدسه بر آن بوده که رغم انف شیاطین جنی و انسی، سنگ بنایی تاریخ‌ساز را در عش آل احمد، بنیان گذارد.

آغاز نهضت اسلامی و پیروزی آن به دست وحید عصر و فرید دهر، حضرت روح الله الموسوی الخمینی، از جوار فیض آثار حرم حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها و مدرسه فیضیه، نشان از تحولاتی سترگ دارد که صدای زلزال آن را دشمنان در استخوان‌های خرد شده خود حس کرده‌اند؛ هرچند ما در سفینه امان نشسته‌ایم و گرداب‌های حائل را سرگردان می‌بینیم و بیم موج نداریم!

تجدید فعالیّت اعضای محترم شورای عالی در دوره هشتم (با احتساب شورای سابق) فرصتی است که این نهاد عالی حوزوی با عنایتی مجدد به اهداف، وظایف و اختیارات کلان خود و توجه به بیانه گام دوم انقلاب، تغییرات و تحولات متناسبی را در حوزه رقم بزند.

در مقدمه اساسنامه شورای عالی حوزه‌های علمیه می‌خوانیم: «با توجه به شرايطی که عصر و زمان، مخصوصاً بعد از پيروزی انقلاب پيدا کرده و نيازها و ضرورت‌های فراوانی که در جهات مختلف احساس می‌شود، لازم بود حرکت تازه‌ای در حوزه‌های علميه، مخصوصاً حوزه علميه قم، به وجود آيد و روح تازه‌ای در کالبد آن، دميده شود».

همچنین شورای عالی از نظر تشکیلاتی زیر نظر مقام معظم رهبری و دیگر مراجع عظام تقلید دامت برکاتهم، فعالیت می‌کند. از این رو نصب و عزل اعضای شورای عالی، به پيشنهاد جامعه محترم مدرسين، و تصويب مقام معظم رهبری و مرجع يا مراجع عظام حوزه علميه قم انجام می‌شود. پذيرش استعفای اعضا هم به عهده همین حضرات است. تشخيص مرجع يا مراجع مذکور، از طريق اشتهار در ميان مؤمنين و تقليد عامه مردم است و علاوه بر اشتهار، بايد مؤيد نظام جمهوری اسلامی و ولی‌فقيه باشند و تشخيص اين دو شرط، با جامعه مدرسين است.

اهداف فعالیت‌های شورای عالی بدین شرح است:

الف) ايجاد شرايط لازم برای پرورش فقهای بزرگ و مفسران و متکلمان و فلاسفه و خطبای اسلامی و محققان، در رشته‌های مختلف علوم دينی و تربيت کادر مورد نياز حوزه و نظام؛

ب) ارتقای کيفی و کمی امور گزينشی، تحقيقی، تبليغی، اخلاقی، سياسی و معيشتی حوزه‌های علميه؛

ج) حفظ استقلال حوزه در تمام جهات، طبق توصيه‌های امام امت(قدس سره) و مقام معظم رهبری و مراجع عظام؛

د) تواناسازی هر چه بيشتر حوزه‌ها، در پاسخگويی به نيازهای فرهنگی جوامع بشري؛

ه) فراهم‌آوردن زمينه‌های مطلوب، جهت استفاده از حوزويان؛

و) برنامه‌ريزی در جهت مقابله همه‌جانبه با تهاجم بر ضد اسلام و مکتب اهل بيت، از سوی دشمنان و منحرفان؛

ز) تهيه و تصويب برنامه‌های لازم، در جهت تحکيم و تقويت مبانی انقلاب و نظام اسلامی.

همچنین شورای عالی وظایف و اختیارات گسترده‌ای دارد: برنامه ریزی در امور تحصیلی، جذب و گزینش و نظارت و مشاوره، اخلاقی، تبلیغی، معیشتی و سایر موارد از جمله تعیین مدیر حوزه علمیه.

همه این اختیارات، مسؤولیت سنگین این شورای عالی را یادآوری می‌کند و لحظات و ایامی که نباید از دست برود.

سرفصل‌های بیانیه گام دوم انقلاب نیز بدین شرح است:

• علم و پژوهش
• معنویت و اخلاق
• اقتصاد
• عدالت و مبارزه با فساد
• استقلال و آزادی
• عزت ملی، روابط خارجی و مرزبندی با دشمن
• سبک زندگی

برای هماهنگی و تحولات متناسب حوزه برای گام دوم انقلاب، که در آن به جوان‌گرایی، پافشاری شده است نیکو است چند امر، بیش از دیگر مسائل در صدر توجه قرار گیرد:

الف: یادآوری این نکته از اساسنامه:

«شورای عالی، از مجمع نمايندگان و فضلا و طلاب، در تهيه و ارائه طرح‌ها و برنامه‌های خود، استفاده می‌کند».

ب: بازخوانی این مطلب از حضرت امام(ره) که فرمودند:

«نظر من همان است که قبلاً کِراراً گفته‌ام: من با این تشریفات مخالفم، و برای حوزۀ‏‎ ‎‏علمیه مضر می‌دانم. اساس اسلام و تحصیل است که با این نحو زیاده روی‌ها منافی است». (1) « من تذکراتی دارم که باید به شما آقایان عرض کنم. ما باید آینده را در نظر بگیریم و‏‎ ‎‏این گونه فکر نکنیم که وضع فعلی‌مان بگذرد، آینده هر چه باشد، باشد. ما مکلفیم تا‏‎ ‎‏علاوه بر اینکه وضع فعلی را حفظ کنیم، نگهبان آینده نظام و اسلام باشیم. ما باید پایه‏‎ ‎‏گذار خوب آینده باشیم. از موضوعاتی که باید در فکر آینده اش باشیم، وضع روحانیت‏‎ ‎‏است، وضع درسی روحانیت است. در مورد وضع درسی آنچه پرسیدم، گفته‌اند خوب‏‎ ‎‏است. البته خوب داریم تا خوب، یک موقعی خوب است که صاحب جواهر و شیخ‏‎ ‎‏مرتضی تربیت می‌شود، و یک موقعی خوب است که ماها به وجود می‌آییم، بین این دو‏‎ ‎‏خیلی فاصله است. برای اینکه افرادی مثل صاحب جواهر تربیت شود باید دسته بسیاری‏‎ ‎‏مُمَحَّض بر تحصیل شوند، خود را مهیا کنند تا فقه را به صورت قدیم تحصیل نمایند.‏

‏‏مسأله دیگر، مسأله تشریفات حوزه‌های روحانیت است که دارد زیاد می‌شود. وقتی‏‎ ‎‏تشریفات زیاد شد، محتوا کنار می‌رود. وقتی ساختمان‌ها و ماشین‌ها و دم و دستگاه‌ها زیاد‏‎ ‎‏شود، موجب می‌شود بنیه فقهی اسلام صدمه ببیند، یعنی با این بساط‌ها نمی شود شیخ‏‎ ‎‏مرتضی و صاحب جواهر تحویل جامعه داد. این موجب نگرانی است و واقعاً نمی دانم با‏‎ ‎‏این وضع چه کنم. این تشریفات اسباب آن می‌شود که روحانیت شکست بخورد. زندگی‏‎ ‎‏صاحب جواهر را با زندگی روحانیون امروز که بسنجیم، خوب می‌فهمیم که چه ضربه‌ای‏ ‎‏به دست خودمان به خودمان می‌زنیم». (2)

به دیگر سخن، برنامه‌ریزی، مدیریت و نظارت با نگاه به بیانیه گام دوم، جوان‌گرایی با هدف چابک‌سازی و تزریق نیروی جهادی و نیز پرهیز از تجملات و تشریفات دست و پاگیر اداری که خود میراث رسوب شده از سبک زندگی غربی به اسم نظم است، می‌تواند حوزه را تعالی بخشیده و نظام جمهوری اسلامی را مدد کند.

و در پایان: « بدانید که اگر بی‌توجهی به شعارهای انقلاب و غفلت از جریان انقلابی در برهه‌هایی از تاریخ چهل ساله نمی‌بود که متأسفانه بود و خسارت‌بار هم بود، بی‌شک دستاوردهای انقلاب از این بسی بیشتر و کشور در مسیر رسیدن به آرمان‌های بزرگ، بسی جلوتر بود و بسیاری از مشکلات کنونی وجود نمی‌داشت». (3)

(1) صحیفه امام، جلد ۲۰، صفحات ۲۷۷ و ۲۷۸
(2) صحیفه امام جلد 19 صفحه 42
(3) بخشی از بیانیه گام دوم انقلاب

حامد عبدالهی

/ی701/ف