از مبارزه با طاغوت تا مقابله با ولایت فقیه

از کتب مختلف ایشان چنین بر می‌­آید که ایشان بحث حکومت اسلامی را در ذهن خود می‌­پرورانده و به دنبال کمک برای ایجاد یک حکومت الهی بوده است و همان‌طور که در کتاب دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الاسلامیه خود از جانب آیت الله بروجردی نقل کرده است که حکومت یک فقیه جامع الشرایط در دوران غیبت از قطعیات خاصه و عامه است، خود نیز در کتاب­های مربوط به جامعه اسلامی­ اش، این باور موج می‌زند و حکومت چنین فقیهی را لازم می­داند. ایشان در جهت اعتلای حکومت اسلامی به ابعاد مختلف یک حکومت اسلامی پرداخته و نحوه­ مدیریت جامعه را از نظر اسلام مورد بررسی قرار داده است. او حتی در این جهت، مواردی را از جمله نحوۀ اداره زندان در حکومت اسلامی و نحوۀ تامین هزینه­‌های زندان و زندانی را مورد بررسی کامل قرار داده است.

ایشان حتی در کتب خود بر مبنای فقهی‌­ای که شهید صدر با عنوان منطقه العفو یا منطقه الفراغ مطرح کرده است، صحه می‌گذارد و تایید می­کند و این بدان معناست که اسلام دارای دو نوع حکم است. دسته اول احکامی است که در شرع ثابت می­باشد و قابل تغییر نیست و دسته دوم، احکامی است که بنابر اقتضای زمان تغییر می­‌کند که بیشترین مصداق آن در اجراییات است؛ بنابراین نسبت به دسته دوم گفته می­شود که حتی زمانی که امیر المومنین علیه السلام و یا نبی مکرم اسلام به عنوان رهبر جامعه اسلامی حکمی را صادر نموده است برای، ولی فقیه در زمان غیبت لازم الاجرا نیست و تعبد در آن معنا ندارد و این امور بر اساس امور عقلایی و اصل حکمت، در زمان­های مختلف بر اساس صلاحدید، ولی فقیه، تعیین می‌گردد.

بنابرین ایشان در کتب خود، ولی فقیه را جانشین امام می­داند و تاکید می­کند که حتی اموری که مربوط به امور حاکمیتی ائمه است، ولی فقیه در آن­ها نیز همانند ائمه، اجازه حکم­رانی دارد و شارع مقدس نیز بر امور حاکمیتی­ اش صحه می­گذارد و تاییدش می‌کند.

اما سوال اساسی اینجاست که چه اتفاقی افتاد که شخصی همانند آقای منتظری با آن سابقۀ سیاسی، علمی و تعصب شرعی نسبت به حکومت، ولی فقیه، با امام راحل که اوائل انقلاب، ایشان را مصداق کامل برای ولایت فقیه می­دانست، به مخالفت برخاست و بعد از امام خمینی نیز شمشیر مخالفت را از نیام درآورد و مخالفت علنی را سرلوحه کار خود قرار داد؟

اگر بخواهیم شخصیت ایشان را با مبانی فقهی تحلیل کنیم باید بگوییم که ایشان در هر دو جهت حکم و موضوع نسبت به حکومت اسلامی دچار اشتباه شد و همین امر سبب انحراف ایشان گردید که به این دو امر می­‌پردازیم.

ایشان در احکامی که نسبت به حکومت اسلامی می­دادند، دچار یک تضاد شده ­اند که این یکی از عوامل مهم در انحراف ایشان است. همانطور که بیان گشت ایشان از طرفی برای، ولی فقیه در بسیاری از امور همانند اجراییات قائل به منطقه الفراغ شده است و می­گوید که فقیه بنابر مصلحت می‌تواند برای امور اجرایی سیاست گذاری کند، اما از طرف دیگر در بسیاری از مسائل حکومت از جمله شیوه اداره زندان­ها و... به صورت کاملا جزئی وارد ارائه فتوا شده و حکم به حرمت و وجوب داده است بنابرین زمانی که انقلاب به پیروزی رسید، فتاوای امام در اجراییات در برخی امور مخالف فتوای ایشان بود بنابراین بر اساس برخی از اخباری که به ایشان می‌رسید، آرام آرام اسباب مخالفت را فراهم آورد و خود ایشان تا آخر نتوانستند بین منطقه الفراغی که برای، ولی فقیه قائل بودند و فتاوای خود در آن امور جمع کنند.

یکی دیگر از مشکلات اساسی ایشان تشخیص موضوعات در ارائه فتوا بود. ایشان به دلیل اینکه به افرادی فاقد صلاحیت، اعتماد کردند و آن افراد نیز از ساده بودن ایشان استفاده کردند، مدام اخبار دروغی را نسبت به انقلاب به ایشان منتقل میکردند که ایشان به دلیل اعتماد به آن افراد تردید در دروغ گویی این افراد نکردند بلکه با همین اخباری که مربوط به موضوعات بود، به خطا افتادند و انقلاب را متهم به افعال خلاف شرع کردند و همین امر سبب مخالفت گسترده‌تر ایشان نسبت به انقلاب شد و در نتیجه ایشان را به ورطه سقوط کشاند.  

بنابراین باید نسبت به این امر دقت داشته باشیم که فهم فقه و اصول تمام اسلام نیست و به عنوان یک علت تامه، موجب صلاحیت برای رهبری یک جامعه نمی‌باشد و مصداق عینی آن آقای منتظری است که باید نصب العین ما قرار بگیرد.

علیرضا سیاحت هویدا