از حقوقی که کفاف زندگی را نمی دهد تا لزوم اصلاح ساختاری که نخبه پرور نیست

به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، خبرگزاری رسا، سلسله نشست هایی را با هدف ارائه الگوی صحیح مطالبه گری و نقد در فضای حوزه و روحانیت با عنوان «صریح و بی پرده با مسؤولین حوزوی» تدارک دیده است که در اولین گام آن حجت الاسلام والمسلمین سیدعلی عماد رئیس مرکز نخبگان و استعدادهای برتر حوزه های علمیه در نشستی صمیمی و شفاف پای درد دل و دیدگاه های جمعی از نخبگان نشست و به سؤالات آنان پاسخ گفت.

خبرگزاری رسا به دنبال معرفی الگوی صحیح شفافیت است

حجت الاسلام والمسلمین محمدمهدی محققی در این نشست به عنوان میزبان به همه حضار خیر مقدم گفت و در شرح چرایی چنین اقدامی در خبرگزاری رسا گفت: خبرگزاری رسا در راستای مطالبه گری رهنمودهای رهبر معظم انقلاب، به یاری خدای متعال سلسله نشست هایی را با عنوان «صریح و بی پرده با مسؤولین حوزوی» برگزار خواهد کرد که این جلسه، سرآغاز آن است.

توصیه بزرگان دین به ارائه گزارش مسئولان از عملکرد و برنامه ها در حوزه کاری و جامعه اسلامی است؛ در روایتی از حضرت امیرالمومنین علیه السلام آمده «اَلا وَ اِنَّ لَکُم عِندِی اَن لَا اَحتَجِبَنَّ دُونَکُم سِرّاً اِلّا فی حَرب» یعنی حق شما بر من چنین است که هیچ مطلبی از امور مربوط به عموم مردم را غیر از اسرار جنگی (شامل موارد مربوط به امنیت و امور پنهانی حاکمیتی) مخفی نکنم.

برخی بداخلاقی ها خصوصا در فضای مجازی به بهانه مطالبه گری یا شفافیت صورت می گیرد؛ البته گاه به بهانه شفاف سازی یا مطالبه گری فعال، فضا غبارآلود می شود. بنابراین رعایت قانون مطبوعات، فقه و اخلاق در این زمینه لازم است؛ از همین رو خبرگزاری رسا به دنبال الگویی از مطالبه گری است تا مسؤولان حوزوی در راستای تحقق حوزه انقلابی گزارش برنامه ای و عملکردی خود را ارائه کنند و اولین نشست با این هدف امروز در حال برگزاری است. 

انواع شفافیت

شفافیت در اطلاعات در مرکز امور نخبگان و استعدادهای درخشان حوزه در حال انجام است و همین سامانه ای که در آن اطلاع رسانی صورت گرفته و ارتباط وثیقی که با رسانه ها در ارائه گزارش اقدامات و جلسات تدبیر اندیشی دارید مغتنم است.

شفافیت در مشارکت یعنی مسؤولان نظرات عموم را در حوزه مسؤولیتی خود جویا شوند و آنها را در برنامه ها همراه سازند که در این زمینه ظرفیت خوبی را در حوزه های علمیه شاهد هستیم؛ لازم است در زمینه شفافیت در پاسخگویی نیز مسؤولان و کنشگران بیش از پیش عمل کنند چرا که رسانه های دشمن به دنبال سوء استفاده از موقعیت های جنجال ساز با هدف تبدیل فرصت ها به تهدید هستند.

همان گونه که در اندیشه امامین انقلاب و مراجع عظام آمده، توجه به نخبگان اهمیت بالایی دارد و جامعه ای که به نخبگان خود اعتماد کند پیشرفت می کند.

کارآمدسازی نخبگان در راستای حل معضلات نظام از جمله فرمایشات مقام معظم رهبری بوده و این عرصه نیز دارای کاستی هایی است که لازم است برای رفع آن آسیب ها برنامه ریزی شود؛ سیاستگذاری، قانونگذاری در این خصوص به خوبی انجام شده است و امیدواریم در حوزه تنظیم گری و اجرا گام های خوبی توسط مدیران عالی حوزوی برداشته شود.

خبرگزاری رسا ضمن اعلام آمادگی برای همکاری در تحقق برنامه های مدیریت حوزه های علمیه در امور خود را بی نیاز از نقدها، نظرات و ارشادهای مدیران، اعلام و نخبگان حوزوی نمی داند.

ارائه اولیه حجت الاسلام والمسلمین عماد:

از خبرگزاری رسا به جهت فراهم کردن زمینه این جلسه کمال تشکر را دارم؛ اکثریت ورودی های حوزه های علمیه از سرآمدان استعدادی به شمار نمی روند؛ واقعیت ها و بررسی ها نشان می دهد رشد علمی و آینده نگری و خصلت های روحی و روانی در شکل گیری استعدادهای برتر تأثیر چشمگیری دارد.

یک دانشجو ارشد روانشناسی دانشگاه اصفهان پژوهشی انجام داده تا بررسی کند ضریب هوش هیجانی میان دانشجویان دانشگاه و طلاب حوزوی چقدر است؟ هوش هیجانی تأثیر بالایی در مدیریت دارد از همین رو پژوهش مهمی است که با مد نظر قرار دادن چند حوزه و دانشگاه صورت گرفت و نتیجه پایان نامه حوزه او این بود که ضریب هوش هیجانی در میان طلاب حوزه های علمیه به میزان معناداری بیشتر از هوش هیجانی در دانشجویان دانشگاه است؛ یکی از مدارسی که در این پژوهش مورد ارزیابی قرار گرفت در مقطع سطح یک بوده که طلاب کم سن و سال تری هستند.

مأموریت های مرکز امور نخبگان حوزه

امروز استعداد های برخاسته از انگیزه و نگاه طلابی که با همه گرفتاری ها برای سربازی حضرت حجت(عج) آمده اند، فرصتی فراهم کرده که نمی توان نادیده گرفت؛ حوزه های علمیه داعیه هایی دارد که متأسفانه نه تنها در جهان معاصر مورد پسند نیست، بلکه گاهی مورد بغض نیز واقع می شود و متأسفانه برخی رسانه ها هم در این زمینه سوءاستفاده کرده و فضا را غبارآلود می کنند.

ما در این مرکز ۴ مأموریت ویژه داریم که یکی از آنها «زمینه سازی جذب استعداد های خوب و برتر از نظام آموزش عمومی و آموزش عالی به سمت حوزه های علمیه» است که منحصر به مرکز نخبگان نیست و بنا بوده در این زمینه با بقیه نهاد ها مشارکت کنیم.

«شناسایی استعداد های برتر حوزه های علمیه» و «توانمندسازی و حمایت از استعدادهای برتر» از دیگر مأموریت های مرکز امور نخبگان و استعدادهای برتر حوزه های علمیه است؛ همچنین «زمینه سازی برای بهره گیری حوزه، جامعه و نظام از ظرفیت نخبگان و استعداد های برتر» نیز مأموریت دیگر ما محسوب می شود.

جامعه هدف مرکز نخبگان حوزه 

استعداد های برتر، برگزیدگان از میان اساتید و مدیران، نخبگان فرهنگی، تهذیبی و تربیتی حوزه های علمیه و مفاخر حوزه های علمیه جامعه ای هستند که در هدف حمایت و مأموریت ما هستند و باید با آن ها ارتباط برقرار کنیم.

استعداد برتر کسی است که ظرفیت ذهنی، فکری، اخلاقی و تدبیرگری لازم را دارد که به لحاظ یافته ها به سمت نخبگی حرکت کند؛ نخبه یعنی شخصیتی تکامل یافته که در زمینه کارآفرینی، ادب، هنر و مدیریت کارآمد باشد؛ استعداد برتر سقف سنی وجود دارد و عده ای هستند که از مرز چهل سالگی عبور می کنند اما از شخصیت تأثیرگذار بالفعل در عرصه ملی فاصله دارند.

مفاخر حوزه های علمیه چهره های قریب به مرجعیت اند که از سطح نخبگی فراتر هستند؛ مراجع عظام نیز از مقوله نخبگی فراتر هستند و باید پدری حوزه ها را داشته باشند؛ در مواردی از اهداف و مأموریت ها موفق بودیم و در مواردی باید گفت موفق نبودیم، از این رو باید ضمن توجه به موفقیت ها به جبران کاستی ها پرداخت؛ باید در حوزه علمیه در همه زمینه ها به خصوص مسائل نخبگانی حرف واحدی وجود داشته باشد، چرا که اگر صدای واحد در سازمان و اندیشه موجود بود، حوزه محترم تر است.

حجت الاسلام موسوی مطلق: سوت زنی از داخل حوزه شروع نشود سوت زن ها به حوزه می آیند

حجت الاسلام سیدعباس موسوی مطلق یکی از نخبگان تبلیغی و از وعاظ کشوری در این نشست گفت: اصل جلسه قابل ستایش و تقدیر هست و امیدواریم بشود بهره ای از این جلسه برای غائبین نیز حاصل شود؛ عدالت خواهی که در بین فرهیختگان جامعه و فرهیخته نماها مطرح شده هم می تواند تهدید باشد هم قابلیت فرصت را دارد؛ از همین رو اگر در درون حوزه زودتر سوت زنی ها را شروع نکنیم سوت زن ها خواهند آمد.

شفافیت در حوزه به معنای واقعی اصلا نیست و اگر کسی به امری ورود پیدا کند، نهاد های مربوطه حال او را جا می آورند؛ عامه مردم سؤال زیاد دارند به خصوص در مورد بودجه که سؤالات زیادی مطرح شد و بهتر است خبرگزاری های حوزوی اول از همه ورود کنند.

 

برخی افراد به اسم عدالتخواهی آبروی مسؤولین را برده اند

برخی افراد از هم لباسی های خودمان به اسم عدالتخواهی آبروی بسیاری از مسؤولین را بردند و به ذهن مردم القا کردند که فساد به طور سیستمی در جریان است؛ در کنار این افراد باید الگوهای صحیح معرفی شود چون در نظام اسلامی به خصوص در درون حوزه بزرگانی هستند که گرد فساد هم به قبایشان نخورده و می توان معرفی کرد.

حوزه در معرفی بزرگان خود کوتاهی کرده به این صورت وقتی بزرگی به رحمت خدا می رود اگر آثاری داشته باشد کمی در اذهان باقی می ماند در غیر این صورت به طور کلی از یاد ها می روند؛ بسیاری از شخصیت های حوزوی گمنام هستند و در گوشه و کنار زندگی کرده و لازم است این الگوها و مفاخر را معرفی کنیم؛ وقتی به جوانان می گوییم به هر دستی دست ندهید باید بزرگان و افراد درست را معرفی کرد؛ خیلی از این ها تاریخ های شفاهی ما بودند که تتمه آن ها نیز هم در حال تمام شدن است.

باید برای مرجعیت انقلابی اقدامی کرد

در مرجعیت یک اراده از ناحیه خداوند متعال داریم و حریم ما نیست که ورود کنیم بلکه گاهی اراده خداوند سبب می شود بزرگی مثل امام، آیت الله بروجردی، آسید ابوالحسن اصفهانی مرجع شود اما تدابیری هم خود حوزه و بزرگان باید بیاندیشند چرا که در خصوص مرجعیت سر یک پیچ قرار داریم؛ جریان خنثی نسبت به انقلاب و جریان ضدانقلاب رساله های خود را مهیا کردند و فقط منتظر و مترصد فرصت هستند.

خدمت برخی بزرگان رسیدم و پرسیدم فکری برای مرجعیت جریان انقلاب هست که پاسخی ندیدم در حالی که جریان مقابل به دنبال سوء استفاده از این موقعیت است و همچنین رسانه های معاند فهمیدند چه باید کنند.

مرحوم فلسفی در طرح مرجعیت امام خمینی و آیت الله بروجردی نقش داشت

لازم است کسانی در حوزه انقلاب باشند که در فتنه ها ساکت نباشند و انقلاب برایشان مهم باشد؛ چرا شخصیت ها و رسانه ها نمی آیند روی انقلابی ها کار کنند چون بعد ها اگر این افراد مطرح شدند جریان مقابل می گوید تا الآن کجا بودند از همین رو لازم است نخبگان حوزه در سطوح مختلف وارد شوند؛ مرحوم فلسفی به صراحت می گوید که در تعیین مرجعیت امام و آیت الله بروجردی نقش داشت؛ آقای انصاریان نیز در طرح مرجعیت آیت الله فاضل لنکرانی نقش داشت؛ در تاریخ ما سلسله عواملی که باعث شده یک بزرگی مرجع شود بسیار قابل بررسی است.

حجت الاسلام سموعی: گزینش نخبگان دائما باید ادامه داشته باشد

نخبه بعدی که در این نشست به صحبت پرداخت، به نظر می رسد جوان ترین فرد حاضر در جلسه باشد که سال سوم درس خارج را می گذراند؛ حجت الاسلام محمدحسن سموعی دانش پژوه مؤسسه امام خمینی و مدرسه رشد گفت: گزینش طلاب نخبه باید ادامه پیدا کند چرا که عده ای گرایش علمی خاص را انتخاب کردند و باید در همان راستا شناخته شده و عده ای دیگر به علت معیشت از فضای علمی دور شده اما مورد حمایت مالی نخبگان هم هستند؛ لازم است این گزینش نخبگان ادامه داشته باشد تا کسانی که افق علمی برای خود در نظر می گیرند حمایت علمی و مالی بیشتری صورت بگیرد.

در باب مسأله محوری باید در خصوص مسائل نظام، مطالعه ای صورت بگیرد و من که در حال پژوهش هستم چندان با مسائل نظام روبرو نشدم؛ این مسأله از حمایت های مالی مهم تر است؛ آگاهی بخشی و مسأله محوری باید در فضاهای علمی رودررو صحبت شود.

در مقام گلایه باید گفت بسیاری از نخبگانی که جذب شدند نمی دانند که سطح و بنیادهای حمایتی نخبگانی چیست؟ به این صورت که یک نهاد برای نخبگان در مرکز خدمات دارد و یک نهاد دیگر در اختیار حضرت عالی و یکی هم ذیل دفتر حضرت آقا است؛ این فضاها برای ما غیر شفاف است که طلبه های نخبه نمی داند که مسائلش را پیش چه کسی ببرد.

جزیره ای عمل کردن نهادهای حمایت از نخبگان

در ادامه نیز حجت الاسلام علی اسلامی فر با ۸ سال سابقه تدریس مدارس و ۶ سال در سطوح عالی تدریس به سخنرانی پرداخت؛ وی که سطح ۴ را با نمره ۱۹.۵ گذرانده است، با اشاره به چند نهاد حمایتی در خصوص نخبگان گفت: به خبرگزاری رسا در خصوص تشکیل چنین جلسه ای تبریک می گویم؛ جزیره ای عمل کردن چند نهاد برای حمایت از نخبگان دغدغه طلاب شده است و نفهمیدیم این مراکز چه مطلبی را پیگیری می کنند.

در خصوص وظایف ابهاماتی داریم چون «شناسایی استعداد های برتر» به عنوان وظیفه مرکز نخبگان نام برده شد در واقع شناساندن است یعنی نخبه باید خود را به شما معرفی کند؛ اگر شناسایی است مرکز باید به دنبال نخبگان برود و نه اینکه در یک سایتی نخبه ای اقدام به معرفی خودش کند که همان سایت هم مشکلاتی هست؛ سامانه ای جامع نداریم تا ارزیابی جامع انجام دهد چون مدارک زیادی برای معرفی طلبه به عنوان نخبه لازم است که همه این ها با یک سامانه جامع قابل حل است.

اگر سامانه ای باشد که اطلاعات طلاب را ثبت کند و طلبه ای شرایط شما را دارا باشد به شما پیام می دهد مرکز نخبگان به دنبال شناسی می رود.

طلاب نخبه برای مجامع نظام اسلامی معرفی نمی شوند

آقای عماد به بهره گیری نظام از ظرفیت نخبگان به عنوان یکی از وظایف مرکز نخبگان اشاره کردند؛ سؤال است که چه اندازه نخبگان حوزوی در حال شناساندن به ارکان هستند؟ بسیاری از مجامع به طلاب نخبه نیاز دارند اما شناسانده نمی شوند و ارگان های متولی فقط حمایت مالی می کنند و همین حمایت نیز با تهدید است که مثلا مرکز خدمات می گوید اگر فلان مدرک را نیاوری حمایت قطع می شود فلان جا به همین ترتیب.

مسأله دیگر نیز بحث ظرفیت تدریس نخبگان است که تدریس در قم بسیار مشکل است؛ شاگردانی بسیار نخبه دارم و می توانند متولی تدریس شوند اما استفاده نمی شوند؛ اساتیدی که مورد تأیید شما است نخبه ها را شناسایی کنند و ظرفیتی ایجاد شود که مدارس نیز با معرفی نخبگانشان از شما برای طلاب نخبه خود مدرس بگیرند؛ البته بنده فقط پیشنهاد می دهم و شاید چنین چیزهایی باشد که من خبر نداشته باشم.

سربازی مشکل بزرگی است

طلبه نخبه ما درگیر سربازی می شود و خود من با 40 سال سن مشکل خدمت سربازی را دارم و اگر قرار باشد نخبه ای جایی استخدام شود مبحث سربازی مشکل ساز بزرگی است؛ در دانشگاه ها مشکل سربازی را با پژوهش حل می کنند اما این مشکل همچنان برای طلاب وجود دارد؛ در بحث اجرا و شناسایی نخبگان به پایان نامه ها و پژوهش ها اعتنایی نمی شود بلکه فقط نمرات امتحان شفاهی ملاک است و پایان نامه ای که سه سال زحمت داشته است کنار گذاشته می شود؛ مباحث طرح شده شاید از جهالت بنده باشد اما طرح اینها ایرادی ندارد.

حجت الاسلام شیرمهد: هدایت نخبه مهم تر حمایت است

حجت الاسلام روح الله شیرمهد مدیر مقطع درس خارج مدرسه فقهی آل یاسین گفت: هدایت یک نخبه بسیار مهم تر از حمایت آن است و بسیاری از مشکلات از این جهت است که یک نخبه هدایت نمی شود تا اولویت ها را تشخیص دهد؛ چیزهایی که در میدان نخبگان دیده شده در هدایت یک طلبه بسیار ضعیف هستند و مدارس ما طلاب را انقلابی تربیت نمی کنند؛ طلاب انقلابی جذب مدارسی می شوند که در جاهای حساس نظام اهل سکوت هستند و طلابی که وارد این مدارس می شوند منفعل و اهل سکوت می شوند.

این رویه سبب می شود طلبه درسخوان نخبه در کف میدان انقلاب و جهادی دیده نمی شود و باید مواظبت شود طلاب کجا بروند؛ به قول آیت الله شب زنده دار حوزه سازمانی شده است که هر کس یک نهالی می برد و اگر این هدایت صورت گیرد نهال های حوزوی در خود حوزه تنومند می شوند.

شبکه ای برای نخبگان ایجاد نکردیم و باید نخبگان را خدمت بزرگان ببریم و خواهش داریم از بزرگان حوزوی و انقلابی که وقت خود را برای نخبگان خالی کنند؛ گاهی انسان می‌بیند ۱۰ نفر به درسی دعوت شده اند که اکثرا نسبتی با نظام اسلامی و «فردا چه می‌شود» ندارند؛ باید شبکه سازی کنیم و ظرفیت‌های بزرگی که در این قصه هستند را به میدان بیاوریم و طلاب ما در کنار بزرگان تربیت شوند.

باید مرجع در امور نخبگان واحد باشد

در حوزه آمار و اطلاعات خود را به خوبی حراست نمی کنیم و گاهی مثلا شخصی خیر می آید و زود طلاب نخبه را به او معرفی می کنیم؛ نخبه فروشی نکنیم و نخبه های انقلابی را به هر نهادی هدیه نکنیم چون گاه دیده می شود کسی یا نهادی که تازه می خواهد رشد کند نخبه ها را به او هدیه می کنیم؛ علت این امر ناشی از موازی کاری های زیاد است و اگر مرجع واحدی برای نخبگان باشد می تواند کمک کار باشد.

آیت الله شب‌زنده‌دار از رهبری نقل می کرد: «دوست دارم برای شوراهای استانی مصوباتی دارند نهادی مثل شورای نگهبان باشد تا خلاف شرع را در مصوبات تشخیص دهد اما برای این امر نیرو نداریم» حوزه می تواند مدل سازی کند برای مثال بخش حقوقی شورای نگهبان نخبگان حقوقدان ها را جذب کردند و الزامات کار را یاد می دهند چرا در بخش فقاهتی شورای نگهبان چنین اتفاقی روی نمی دهد و کسانی که وقت ثمردهی دارند بروند در این شبیه سازی ها یاد بگیرند.

حجت الاسلام غلامی: ساختار حوزه نخبه پرور نیست

حجت الاسلام حامد غلامی دیگر نخبه دعوت شده که سال ها سابقه تدریس و حضور در معاونت آموزش را داشته است صحبت خود را با سؤال شروع کرد: آیا نخبه ها کسانی هستند که ساختار آن ها را تربیت کرده یا شخصا به این درجه رسیدند؟ درد بزرگی است که ساختار دخلی در تربیت آن ها نداشته است و دغدغه اصلی مرکز نخبگان باید اصلاح ساختار باشد تا نخبه از طریق ساختار تربیت شود؛ در مأموریت اولی که برای مرکز نخبگان «زمینه سازی جذب استعداد برتر برای حوزه» ذکر شد اما سؤال است کجای حوزه؟ از امام جماعت یک روستا تا رهبری نظام به حوزویان احتیاج دارد و حوزه باید برای تأمین این کادر برنامه ریزی کند.

آیا طلبه ای که در روستا تحول ایجاد کرده نخبه نیست؟

طیف گسترده ای از احتیاجات داریم؛ طلبه ای در روستایی کار می کند و هیچ جوره در تعریف نخبگی نمی گنجد اما با انجام وظیفه خود منشأ خیر است و از نظر من واقعا نخبه است؛ وقتی هم از دایره نخبگی خارجش می کنیم دست خودمان در حنا می رود؛ وقتی طلبه با هوش بالا را نخبه بدانیم، سراغ تبلیغ مناطق محروم و استقرار در روستا ها نمی رود.

همین امور دست به دست هم داده و شاهد خروج تعداد بسیار زیادی از طلاب از حوزه هستیم که گاه به دانشگاه می روند و گاه نیز لباس را هم کنار می گذارند؛ سیستم آموزشی ما نخبه پران است یا نخبه پرور؟ طلاب با استعداد های خوب ناامید می شوند و سیستم اذیت می کند که نمی گذارند درس بخوانند و رد شوند و دچار اختلاف اداری می شوند.

تسهیل گری امر نخبگان یعنی سریع تر بتوانند به قله علمی که می خواهند برسند و اگر موانع سیستم آموزشی را حل کنیم مسائل دیگر راحت تر حل می شوند.

باید زمینه های رشد همه جانبه طلاب را فراهم کرد

معمولا نخبه ها در یک عرصه و بُعد رشد می کنند و نسبت به عرصه های دیگر جاهل و فاصله دار هستند؛ باید زمینه های رشد همه جانبه طلاب را فراهم کنیم و وقتی خودم مسؤولیت داشتم طلاب را برای بازدید از یک مرکز نظامی بردم که تلاش ما این بود طلبه را از حالت رشد کاریکاتوری در بیاوریم.

اهمیت توجه به نخبگان در نگاه رهبری

حجت الاسلام حسین فخر روحانی با روخوانی عبارات رهبر انقلاب در خصوص نخبگان گفت: «بروید نخبگان را در حوزه علمیه شناسایی کنید طبقه بندی کنید و حسابی هم به آن ها برسید اگر نرسید از دست شما خواهند رفت حوزه را نخبگان بالا می برند و دیگران با نخبگان بالا می برند و تربیت نخبگان مانند سردار تربیت کردن است» در جایی دیگر رهبر فرموده است: «مغزهایی در این حوزه‌ی علمیه هستند که اگر هرکدام از مراکز تحقیقاتی دنیا این آدمها را در آن رشته‌ی خودشان تربیت کرده بودند، امروز نابغه‌هایی داشتند؛ این هم یکی از بدبختیهای ماست! امروز ذهنهایی در حوزه‌ی علمیه هستند که اگر در فلان مؤسسه‌ی تحقیقاتی دنیا در فن ریاضیات یا فیزیک یا علوم طبیعی یا نجوم مشغول بودند، امروز در دنیا مثل خورشیدی میدرخشیدند»

بیانات رهبر انقلاب را از سال ۶۸ تا ۹۸ بررسی کردیم که رهبری هر دو سال یک بار نسبت به حمایت و بهره گیری از نخبگان حوزوی تأکید داشتند اما متأسفانه بر روی زمین مانده است؛ فعالیت آقای عماد و همکارانشان ستودنی است و چون روحیه بزرگواران را می شناسم که زمین بایر بیابانی را تحویل گرفته و آبادانی آن را به عهده گرفتند و توقع داریم که نسبت به دغدغه های رهبری اهتمام جدی داشته باشند.

جذب 6 میلیاردی از طرف خیرین برای نخبگان

استفاده از ظرفیت نخبگان و میدان دادن بیشتر به جوانان بسیار اهمیت دارد و وقتی که با طلاب نخبه در اردوها و مرکز نخبگان آشنا شدم می دیدم که خیلی ظرفیت های بالایی دارند و به جهت ظرفیتی که در ارتباط با خیرین داشتم تلاش کردم مشکلات این بزرگواران را از طریق خیرین حل کنم؛ ظرفیت بالایی نیز بین خیرین برای حمایت وجود دارد؛ از درون همین فعالیت ها مجموعه ای مردم نهاد را تحت عنوان «مجمع حامیان نخبگان علوم اسلامی و انسانی» تشکیل دادیم که ۹۰% هدف او حمایت از نخبگان حوزوی است.

در این یک سالی که فعالیت کردیم بیش از ۶۰ میلیارد برای این امر جذب داشتیم که کمک معیشتی  و آثار علمی نخبگان را حمایت کردیم و در این جا باید محترمانه از شما گلایه کنم، با گذشت یک سال و چند ماه از نامه ما متأسفانه فرصت نشده یک جلسه خدمت شما برسیم و شرح دهیم و استفاده کنیم؛ غالب مسائل طرح شد و یکی از گلایه های اصلی نهادهای فراوانی که وظیفه حمایت را دارند اما شما به عنوان پرچم دار باید هماهنگی بیشتری را به وجود بیاورید.

حجت الاسلام پیشاهنگ: چرا به نخبگان هنری رسانه ای اهمیت داده نمی شود؟

حجت الاسلام محمدحسین پیشاهنگ فعال رسانه ای و مدیر تلوزیون اینترنتی پاسخ در ادامه این گفت و گو با تشکر از خبرگزاری رسا گفت: یکی از دغدغه های مهم رهبری امور نخبگان است و در صحبت های بزرگان هم مثل آقای اعرافی که گفته بود امیدها به سمت نخبگان است نشان می دهد قضیه بسیار پر اهمیت است.

در فرمایشات آقای عماد زمینه سازی تأکید شده بود؛ سال‌ها زمینه سازی می کنیم و اتفاقی نیافتاده است؛ در بحث اولیه باید پرسید اصلا تعریف شما از نخبه چیست و باید گفت تعریف آن ناظر به کارویژه های روحانیت نیست؛ در نوشته ها هنر، صنعت و غیره نیز به عنوان نخبگی آمده اما چرا در حد همین نوشته ها باقی مانده است و باید پرسید چقدر از جامعه نخبگان شما از جمع هنرمندان و رسانه ای ها است؟ شهریه هنرمندان و رسانه ای‌های حوزه تا همین ۱۵ سال پیش قطع می‌شد.

شهریه طلاب هنرمند قطع شد

الان بزرگان حوزه پز می دهند رسانه مهم است و باید کار کرد و... ؛ بعضی از همین ها بودند که شهریه هنرمندان حوزوی را قطع کردند امروز به نتیجه دیگری رسیدند؛ البته الآن شهریه ها را قطع نمی کنند اما چرا نخبه هایشان شناسایی نمی شوند.

نخبگی فقط به نمره ۱۹ فقه و اصول است؟ قدم اول که شناسایی نخبه است مسیری غلط را طی می کند؛ کارویژه روحانیت هدایت مردم است و کسی که بهتر می تواند هدایت کند باید نخبه باشد؛ تألیف قلوب در محیط اجتماعی پیرامون و مدیریت جامعه کار روحانیت یعنی نائب امام عصر است حال وظیفه امام رهبری و هدایت جامعه است و وظیفه روحانی هدایت یک روستا است مثلا؛ وظیفه روحانیت مدیریت بوده که اصلا توجه نکردیم و آیا برای نخبگان دوره های مدیریت اجتماعی گذاشته شده است؟ چند نفر از مراجع با نمره ۱۹مرجع  شده اند که ملاک نخبگی نمره باشد؛ چقدر طلبه فاضل درس خوانده کتاب نوشته نتوانستند مرجع بشوند؟ کسی که مرجع شده است قدرت مدیریت اجتماعی داشته و نقطه قله نخبگی از هوش اجتماعی عبور می کند و باید پرسید این امر در گزینش های شما کجا است؟

جایگاه حوزه در روزگار امروز حمایت از نظام اسلامی و ورود به خدمت در نظام اسلامی است؛ رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس آقای آقاتهرانی محکم گفت که خبر قطعی داریم خیلی از دستگاه ها یک روحانی را راه نمی دهند؛ باید پیگیری کنید و به ثمر برسانید.

حجت الاسلام بحرینی: نه جایگاه روحانیت تعریف دارد نه روحانی نخبه

حجت الاسلام جعفر بحرینی نخبه بعدی بود که در این نشست به سخنرانی پرداخت؛ وی گفت: حضرت امیر بعد از ضربت خوردن در وصیت خود به نظم توصیه می کنند که در معنای منظور گفته اند که مراد نظم اجتماعی و ساختاری است.

به نظر می رسد تعریف درستی از نخبگان نداریم و این ناشی از این است که تعریفی از جایگاه روحانیت در جامعه اصلا نداریم؛ بعد از انقلاب قطعا کارهای خوبی شده است اما با وجودی که ۴۰ سال گذشته است باید گفت برایندی که می بینیم مطلوب نیست؛ شاید اقدامات زیادی شده باشد اما هنوز روحانیت به جایگاه خود نرسیده که از نظر من سه ریشه دارد؛ علوم غربی به کشور سرازیر شد و برای یک نمونه بودجه دانشگاه تهران ۴ هزار میلیارد بوده سیل ۹۸ مملکت را برد و کاری از دانشگاه برنیامد؛ حوزه را هم مثل دانشگاه بیچاره می‌کنیم به خاطر این‌که مبانی غلط سکولار ترویج شده است و بعضی عزیزان اقدامات شکلی و فرمی انجام می‌دهند که فایده‌ای ندارد.

تعریف حوزه انقلابی مشخص نیست 

حوزه انقلابی مورد غفلت است و اصلا تعریفی ندارد و در نخبه حوزوی حوزه انقلابی تعریف شده نیست؛ مرحوم استاد فرج نژاد ساعت‌ها پشت در اتاق‌ها می ایستاد تا ‌بچه‌ها را به اردو برود و بعد از رحلتش همه ابراز علاقه کردند اما چه فایده؟

چیزی که باید انجام بگیرد بازبینی دقیق و نقادانه و منصفانه نسبت به چیزی که اتفاق افتاده است؛ آقای اعرافی بسیاری از اصلاحات شکلی را انجام داده اند اما خروجی آن چیست؟ کسانی که پول و رسانه دارند خودشان را به مرجعیت می رسانند از طرفی بچه های انقلابی که دغدغه انقلاب را دارند دیده نمی شوند؛ یکی از دوستان انقلابی ما از طرف یک نهاد حوزوی ، پروژه ای داشت در خصوص حوزه انقلابی ، آنقدر با او بد برخورد کردند که رها کرد!

هویتی راجع به نخبه انقلابی و طلبه انقلابی در حوزه و جامعه دیده نمی شود و اگر روحانیون سلبریتی در جامعه دیده می شوند پژواک نارسایی ما است.

حجت الاسلام رجبی: حقوق اساتید زندگی آن ها را تأمین نمی کند

حجت الاسلام روح الله رجبی استاد مدرسه علمیه معصومیه در این نشست گفت: حوزه علمیه ما اداری شده و کارها شکل پیدا کرده اما عمق پیدا نکرده است؛ در جلسات بسیار شنیده می شود حوزه ما شبیه دانشگاه شده است اما حقیقتا دانشگاه های خوب ما این گونه نیستند؛ اگر استاد دانشگاه استاد تمام باشد باید برای دانشجو ها وقت بگذارد و آن ها نیز از او علم می آموزند و فعالیت می کنند که باید ۸ ساعت در هفته تدریس کند و دانشگاه زندگی او را تأمین می کند.

استاد ما در حوزه برای یک ساعت تدریس ۲۰ هزار تومان دریافت می کند که حداقل یک ساعت مطالعه نیز لازم دارد و در حال حاضر کسی برای تمیز کردن منزل می آید ساعتی ۲۴ هزار تومان هزینه می گیرد؛ وقتی وضعیت حمایت از استاد چنین است نمی توان توقع داشت اساتید ما دامن پهن کنند و آدم بار بیاورند.

نخبگی در حوزه با استادی و شاگردی حاصل می شود

کلونی نخبگانی حوزه علمیه دور اساتید شکل می گیرد و از قدیم رابطه استاد شاگردی بوده است؛ باید اساتید انقلابی از نخبه را پرورش دهند و مرکز حمایت کند؛ پول به استاد بدهیم که از زندگی طلبه هم حمایت کند؛ کلونی های نخبگانی که حوزه دارد و جو علمی در آن جاری است و با محوریت استاد می چرخد، مغفول مانده است.

 عزیزان حمایت مالی می کنند و خجالت می کشم بگویم ماهانه ۲۰۰ هزار تومان است در حالی که استادی داشتیم ماهی یک میلیون از ناحیه خیرین به بنده می داد یعنی بیش از ۵ برابر مرکز نخبگان به ما کمک می کرد؛ طرح استاد راهنما را اجرایی کردند که بعد از یک جلسه دیگر پیگیری نشده بود و بهتر بود به جای تحمیل یک استاد از طلبه پرسیده می شد بهترین استاد تو کیست و از استاد انقلابی و تراز حمایت می شد.

دست اندرکاران برای رفع مشکلات خود را به آتش نمی زنند

مشکل اصلی ما این است که بزرگواران خود را برای حل مشکلات به آب و آتش نمی زنند؛ نباید طلبه نخبه مجبور باشد برای حل مسائل مالی زندگی خارج از قم وقت بگذارد و این مورد درک مدیران حوزه نیست چون اکثرا عضو هیأت علمی دانشگاه ها بوده و حقوق بالا می گیرند، خبر ندارند و مشکلات اساتید و طلاب را نمی فهمند.

درد و دل های رئیس مرکز نخبگان حوزه های علمیه آغاز شد

در ادامه این نشست حجت الاسلام والمسلمین عماد با استقبال از مباحث طرح شده گفت: هر کس که نقد بیشتری کرد انگیزه بیشتری برای من ایجاد کرد؛ اول باید زمین بازی و بخش باید باز کنم که مورد اشاره بود تا متوجه شویم تعدد مراکز و بخش ها چگونه پیش آمده است؟ مسؤولیت معاونت پژوهش حوزه را داشتم و باید مطرح کنم که چه شد وارد مرکز نخبگان شده ام؛ در حوزه ظرفیت خودانتقادی بالا است و من نقد فراوان دارم به حدی که بعضی دوستان گفتند من اپوزیسیون هستم.

در حوزه با یک واقعیتی مواجه شدم؛ باور همه ما این است که راهبری نهاد های علمی توسط قله های آن ها صورت می گیرد و بخش سرآمدان در حوزه های علمیه چه وضعیتی دارند، برای من دغدغه شد و در این فضا دغدغه های رهبری هم مهم بود.

مرکز نخبگان چگونه شکل گرفت؟

نمی خواهم چفیه بندازم و شعار بدهم اما باید بگوید هر کسی که یک نظام طبقه بندی در سند جامع علمی کشور و سند جامع علمی حوزه علمیه دارد و هر کس که یک نظام طبقه بندی از سند مهندسی فرهنگی دارد و در آن جا گفته شده نگاشت حوزه کجاست؛ هر کس که کفایه وار سند ابلاغی مقام معظم رهبری در عرصه علم و فناوری و الآن بگوید که چند فصل و بند دارد؟ من سعی کردم همه اینها را حفظ بشوم و می دانم چه دارد و چه فصل هایی دارد.

یکی از دغدغه های همیشگی من در معاونت پژوهش شناسایی استعداد پژوهشی و رشد دادن آن ها بود که چگونه از آن استفاده کنیم از همین رو یک کانون به عنوان پرورش استعداد پژوهشی در معاونت پژوهش راه انداختیم؛ این امر خیلی جالب شد و وقتی مدیران حوزه یعنی آیت الله حسینی بوشهری آمد و وضعیت را دید واقعا اشک از چشمش آمد و گفت چرا شناسایی استعداد ها فقط پژوهش باشد بلکه در تبلیغ و مدیریت هم باید باشد؛ پس برویم این شناسایی را گسترش بدهیم و همین شد که تعطیل شود؛ بعد از سفر مقام معظم رهبری به قم و مباحث اکیدی که مطرح کردند در خارج از وظائف خودم نوشتم مبحث نخبگان احتیاج به یک سازمان دارد؛ آن زمان در شورای ممیزی علوم معاونت علمی ریاست جمهوری بودم که مطرح کردم به یک نهاد راهبر و کلان در امر نخبگان حوزه علمیه احتیاج داریم؛ زمان آیت الله مقتدایی طرحی نوشتم که خود آقای مقتدایی طرح را به شورای عالی برد و همانجا تصمیم گرفته شد شورایی شش نفره به عنوان هیأت امنای موقت تعیین شود و این امر به گردن خود من افتاد.

مأموریت همه حوزه های علمیه واحد است اما سازمان ها تعدد دارد

از پاره پاره شدن حوزه های علمیه به شدت ناراحت هستم چون سرمایه و توان ما را می برد و در آخر نیز آبروی ما را می برد؛ مگر چند هدف و مأموریت برای حوزه های علمیه در کشور داریم؛ مگر مأموریت حوزه سه چیز نیست؟ مگر نمی گوییم درک و فهم دین مب مبتنی بر مبانی، روزآمد و به هنگام؛ وظیفه دیگر حوزه مگر نشر دین به شکل حکیمانه و بلیغانه نیست؟ همه ما می گوییم؛ وظیفه حوزه دفاع از اقامه ارزش ها و هنجار های دینی است؛ شکل دهی به نظام و جامعه و مردم اسلامی است؛ حوزه خواهران، برادران، خراسان، قم، اصفهان، کرمان و همه همین را می گویند اما چند سازمان داریم؟

چندتا سازمان داریم؟ چقدر سازمان داریم و شورای راهبری و دبیرخانه ها و سازمان های تکراری با چه هزینه های بزرگی داریم؛ با مراجعه به بیرون چه آبرویی از حوزه می برد؟ مرتبط ترین آدم در سیستم مدیریتی حوزه با نهادهای علمی کشور بودم و از شورای عالی انقلاب فرهنگی تا خیلی از جاها حضور داشتم؛ یک روز در معاونت علمی ریاست جمهوری گفتند هر روز یکی از حوزه می آید که یکی از خراسان، یکی از اصفهان یکی از قم آمده و این مصیبتی است که منم درد دارم.

حوزه باید موقوفات خود را مدیریت کند

مگر چقد نیرو داریم که پنج سند راهبردی آینده نگاری در افق حوزه بنویسیم؛ امام زمان، امام دوازدهم، حضرت قائم و حضرت ولی عصر یکی است و حوزه های امام زمان هم یکی است؛ یک سند بنویسیم و نگاشت نهادی داشته باشیم که مرکز کرمان و خراسان یا خواهران فلان کار را انجام دهد.

باید مردانه بایستیم و از بن خودمان را نقد کنیم؛ چند بار به آقای اعرافی گفته ام که بار را از دوش من بردارد؛ اگر من باورم این است که حوزه علمیه یکپارچه باشد و موقوفات خود را مدیریت کند دولت به تکدی حوزه باید بیاید؛ ما حوزویان یتیمان ثروت مندی هستیم که مجبوریم گدایی کنیم از کسانی که پول ما دست آن ها است؛ چرا دارایی خودمان را نگیریم؟ این همه موقوفات در عرصه دینی و حوزه های علمیه است و مناسب ترین نهاد برای تولیت آن حوزه های علمیه است که باید برویم حل کنیم.

تعدد در حوزه توان روحانیت را می گیرد

یک جامعه نخبگانی حوزه علمیه داریم و ساختاری که برای شورای عالی مطرح کردم فراتر از مراکز مدیریتی بود که در آن مراکز قم، خراسان و اصفهان و همچنین، خواهران، جامعه الزهرا و جامعه المصطفی دیده شده بود؛ برای این که یک حرف واحد از جامعه نخبگانی حوزه های علمیه در مواجهه با نظام به وجود آید و هر مرکز مدیریت و نهاد به اقتضای بوم خودش وظیفه داشته باشد؛ در هر مرکز مدیریتی برای تمشیت یک دستگاه درون مرکزی تشکیل شود که صف واسط ما بشود؛ در حوزه خواهران اداره کل امور نخبگان شد و در جامعه الزهرا، اصفهان و خراسان نهادی با عنوان دفتر امور نخبگان تشکیل شد.

حوزه خراسان شق عصا کرد و گفت وقتی ما مستقل هستیم چرا زیر نظر جایی بیاییم که در قم تشکیل شده است؛ اگر ساختار را غلط می دانید حرف بزنید اما چرا جدا می شوید؛ خداروشکر سازمان های دیگر مانده اند.

رویه من این بوده که هر نهادی یا اتفاقی که در حوزه تأسیس کردم سعی کردم همه نهاد ها سهم داشته باشند و خواهران و برادران یا اصفهان و قم را جدا نکردم؛ جشنواره علامه حلی، جشنواره نشریات حوزوی، شورای اعطای مجوز های علمی که مال همه حوزه های علمیه بود؛ ممیزی علوم را در همه حوزه های علمیه انجام دادیم و مرکز نخبگان هم که در حال انجام است برای همه حوزه های علمیه است؛ خداوند ید واحده را می پسندد.

وقتی بحث شد ما چه کاره هستیم و چه باید انجام دهیم، گفتیم چند کار باید انجام دهیم؛ سیاستگذاری ما به کمک هیأت امنا که همه مسؤولین نهاد های حوزوی هستند صورت می گیرد به این نحو که در آن جا شاخص ها را معین می کنیم و اجرا را به خود مراکز واگذار می کنیم؛ برای حمایت نیز به بیرون نیازمند هستیم و بخشی از حمایت ها را از بنیاد ملی نخبگان و مرکز خدمات می گیریم.

در حوزه فهم دقیق از سازمان وجود ندارد

اگر از حوزه صدای واحد در سازمان و اندیشه شنیده شود حوزه محترم تر است تا اینکه مشاور معاونت علمی می گوید حوزه تعدد دارد؛ این اشکالاتی که به سازمان گرفتید برای این است که فهم دقیق و روشن از سازمان نداریم اما می دانیم این جهان پیشرفته با رویکرد های غیر اخلاقی از ظرفیت سازمان دهی استفاده کرده است و دنیا را در تسخیر خود گرفته است؛ البته سازمان باید بروز، فعال و پر نشاط باشد.

سازمان نه کفر ابلیس است نه بت است و نباید افراطی و تفریطی به آن نگاه کنیم اما سازمان داشتن بسیار مهم است؛ و متأسفانه در حوزه فهم سازمان نداریم؛ یک وقت سازمان را آنقدر شکل می دهیم که دست و پاگیر می شود و بعد رها می کنیم؛ مدیریت اخ و تف حوزه است؛ مباحث اصول را چندین دوره درس می دهیم که در انتهای بحث هم «لا ثمره لها» می گوییم و در نهایت فقط می گوییم ثمره اش رشد ذهن است پس ارزشمند است اما مدیریت ارزشی ندارد.

در حوزه مبلغان هستند که ارتباط کاملی با جامعه دارند

طرح شناسایی استعداد‌های مدیریتی را در چند جلسه هیأت امنا بردم نتوانسم تا شش ماه پیش موافقت بگیرم؛ چندین جا گفتم مهم‌ترین ضلع منشور جامعه نخبگانی مبلغان حوزه‌های علمیه هستند و ده‌ها دلیل دارد؛ مدرس ما فقط با طلاب تماس دارد، اما مبلغین حوزه با همه جامعه ارتباط دارند و حرف آن برد دیگر که در آن جا محتوا و هنرمندی‌های رسانه‌ای نیاز داریم؛ در عرصه پژوهش فقط یک قالب داریم، اما ۲۷ عرصه در استعداد برتر نخبه تبلیغی و فرهنگی داریم؛ ناظر به حرف‌های حجت الاسلام پیشاهنگ بگویم چه قدر باید زور زده باشم که در بخش‌های دیگر نخبگان را شناسایی کنم.

اطلاعات ثبتی از مبلغین وجود ندارد

اجازه شناسایی را گرفتم اما مشکل دیگری ایجاد می شود که هیچ اطلاعاتی ثبتی از مبلغین وجود ندارد تا من بفهمم نخبه تبلیغی کیست؟ معاونت تبلیغ و امور فرهنگی هیچ اطلاعات ثبتی از فعالیت های فرهنگی و هنری ندارد که به من بگوید چه کسی فعال فرهنگی و رسانه است؛ همیشه دغدغه ثبت پژوهش های طلبه ها را داریم که هنوز هم ثبت نمی شود.

اطلاعات اخلاقی، پژوهشی و تبلیغی تقریبا هیچ جا ثبت نمی شود؛ از معاونت تبلیغ خواسته ام که به مبلغین ارسال شده نمره بدهید تا طلاب نخبه را شناسایی کنیم.

بحث که به اینجا رسید حجت الاسلام موسوی مطلق گفت: مقصر این اتفاقات که این جمع نیستند؛ گوش شنوای صحبت های شما آقای اعرافی است.

حجت الاسلام عماد در ادامه بحث خود گفت: نسبت به کلان حوزه باید فکر شود که این کشتی با چه مخاطراتی روبرو است؛ در شناسایی چند راه بیشتر نداریم که وقایع ثبتی ما فقط ارزشیابی تحصیلی است؛ در تبلیغ وقایع ثبتی نیست و در پژوهش خیلی کم است و اگر استاد و مدیر واحد آموزشی کسی را واجد می داند می تواد به ما معرفی کنند.

بودجه مرکز نخبگان چه قدر است؟

بسیاری از کار‌ها پول می‌خواهد که باید بگویم مرکز امور نخبگان حوزه علمیه چنین اعتباراتی را در اختیار ندارد و فقط ۴ نفر نیرو دارد؛ در سازمان حوزه‌های علمیه هنوز یک سامانه‌ای ویژه و جامع راه اندازی نشده است.

یکی از نخبگان حاضر گفت این سازمان را تعطیل کنیم و با خیرین و سمن‌ها می‌توان همه این مهم را حاصل کرد و بیش از این‌ها حمایت جلب کرد؛ حجت الاسلام عماد پاسخ داد بعضی امور حاکمیتی است و ما نمی‌توانم با یک سمن نقشه حاکمیتی بریزیم.

در پایان این نشست حجت الاسلام والمسلمین عماد با ذکر خاطره ای از آیت الله مؤمن گفت: آیت الله مؤمن به من گفت «سالی که امام خمینی من را عضو شورای نگهبان کرد ۴۹ سال سن داشتم امروز ۴۹ ساله‌های زیادی در حوزه وجود دارند که از آن روز من قوی‌تر هستند».

علی نژاد