معنویت از ارکان سند الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت است

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، حجت الاسلام دکتر مسعود آذربایجانی در نشست تخصصی «معنویت در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» که در خبرگزاری رسا برگزار شد، ابراز داشت: معنویت از سه طریق می تواند در حکمرانی اثرگذار باشد؛ اولین آن تأثیر معنویت در ساختار است که می توان به نهادهای معنوی در کنار نهادهای اقتصادی جایگاه اختصاصی قرار داد.طریق دوم انتخاب حاکمان است که می تواند یکی از معیارهای آن شاخص های معنوی باشد؛ طریق سوم که می توان مهم ترین نیز باشد در محتوای حکمرانی و حاکمیت است به این معنا که نرم افزاری که ساختار را تعیین کرده و مورد استفاده حاکمان برای مدیریت قرار می گیرد، طبق معنویت باشد.

وی در ادامه معنویت را عامل مؤثر در حکمرانی مطلوب معرفی کرد و ابراز داشت: اگر در نرم افزار اصلی به معنویت توجه شود می توان گفت معنویت اثربخش بوده و ما را به سمت حکمرانی خوبی پیش ببرد؛ معنویتی که مورد نظر پدیدآورندگان سند الگوی اسلامی و ایرانی پیشرفت بوده «فراروی ارادی وجودی انسان از آن جهت که انسان بتواند از مادیت فراتر برود»!! تعریف شده است؛ تعبیر فراروی یا استعلاء یک نوع صیرورت ارتقایی است که باید بر اساس تلاش انسان ها باشد نه بر اساس رویایی که موقت برای انسان به وجود می آید؛ یک امر ارادی می تواند پایدار باشد؛ به فراروی احتیاج است که بتواند انسان را از مادیت فراتر ببرد.

با بیان اینکه کسانی که تمام محاسباتشان بر اساس منافع خودشان است نمی توانند تجربه معنوی داشته باشند و نمی توانند مشغول خدمت رسانی به جامعه بر اساس ارزش های معنوی باشند، اذعان داشت: در نگاه حاکمیتی باید در بعد اجتماعی بسترهای فراروی فراهم شود تا انسان ها بسترهای لازم را برای کسب معنویت داشته باشند؛ در بعد اقتصادی اقتصاد ما بدون جهتگیری نیست بلکه باید معنوی باشد از این رو باید اقتصاد بدون ربا برای ما جدی باشد؛ در بعد سیاسی هم دیگر نمی توان گفت هدف وسیله را توجیه می کند.

وی با اشاره به معنویت های سکولار و معنویت های غیرتوحیدی اظهار داشت: معنویت بدون خداوند را قبول نداریم بلکه کانون حرکت ما باید توحید باشد؛ چهارچوب نظری از معنویت باید ارائه شود و طبق آن هرگونه فراروی از مادیت باید رنگ خدایی داشته باشد؛ معنویت دارای باطن گرایی باید باشد و در ظواهر متوقف نشود؛ نگاه عام و عمیقی را باید به معنویت داشته باشیم نه اینکه صرفا به یک شعائر تمسک کنیم و بسترهای عمیق حرکت به باطن را رها کنیم.

حجت الاسلام آذربایجانی معنویت اسلامی و نگاهی که در معنویت دنبال می شود را فراگیر و جامع بوده معرفی کرد و اظهار داشت: معنویت اسلامی در نقطه مقابل معنویت سکولار تک ساحتی قرار می گیرد زیرا می تواند در ابعاد مختلف سیاسی و اجتماعی ظهور و بروز داشته باشد. گرایش و کنش انسان باید موجب طهارت انسان و ظهور اسماء الهی در جامعه بشود؛ هر چه احساس کنیم که رحمن و رحیم در جامعه سریان داشته باشد معنویت سریان دارد.

وی در ادامه با بیان اینکه معنویت اسلامی با تجلی در گرایش، بینش و نگرش حرکتی به سوی زیبااندیشی و مثبت نگری است، اضافه کرد: امیدواری در رویدادها و ناملایماتی که در عرصه های زندگی به وجود می آید اثر معنویت است؛ اصلا نگاه های ناامیدانه و یاس آور در معنویت ما راه ندارد. لازمه تأثیر معنویت در اجتماع عمل جهادی، همدلی و همدردی با مردم است و هر چه خدمت بی منت در جامعه بیشتر شود معنویت رسوخ بیشتری دارد و مظاهر معنویت عمیق تر و فراگیر تر است.

استاد گروه روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، معنویت در انسان ها را ملازم با تجربه های معنوی دانست و افزود: تجربه های معنوی در حقیقت امور عالم غیب و اسماء الهی تجربه های نزدیک دارند که در مشاهد مشرفه و دعاهای جمعی تجربه های معنوی دیده می شود اما محدود به این نمی شود؛ وقتی کسی کار می کند و به ارباب رجوع پاسخ مناسب می دهد تجربه معنوی برای او به وجود می آید؛ فردی که در میدان جنگ برای خدا می جنگد تجربه معنوی پیدا می کند مانند شهید چمران و شهید سلیمانی که حالات معنوی زبانزدی داشتند.

وی که عضو ستاد الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بوده اظهار داشت: کارهای نهایی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در حال انجام است و امیدوار هستیم ابلاغ آن در سال جاری صورت گیرد؛ سه رکن اصلی این سند علم، فکر و معنویت است و باید در همه عرصه های زندگی جاری شود. معنویت آن قدر اهمیت داشته است که رکن معنویت در ساختار آن پیش بینی شده و اندیشکده ای نیز برای این امر اختصاص داده شده است. آخرین توافق ها با مجمع تشخیص مصلحت برای رفع اصلاحات نهایی انجام شده است.

حجت الاسلام آذربایجانی با بیان مقدمه ای در سند که ضرورت آن را نشان می دهد، اظهار داشت: 7 مبنا به عنوان فونداسیون ذکر شده است؛ مبانی عملی سند نیز ما را به سمت تدبیر ها می برد و در ادامه آرمان ها، رسالت سند، افق و تدبیر ها آمده است. دین اسلام راهنمای  انسان به سمت حیات طیبه است؛ معنویت و عدالت زیربنای رهنمود های تمدنی اسلام آمده است. در مبانی خداشناسی به اسماء مختلف خداوند اشاره شده است.

وی در ادامه با تأکید بر اینکه زیست معنوی به عنوان حق در سند جدی گرفته شده است، اظهار داشت: تحولات اجتماعی تحت تأثیر ارادی انسان ها و عوامل معنوی و جمعیتی انسان است؛ زبان و ادبیات فارسی گنجینه ای غنی و برخوردار از معنیت و عرفان به عنوان بخش معنوی ذکر شده است؛ معنویت امری خرافی، بی پایه و سطحی نیست و در سند تأکید شده رشد معنوی با عدالت همراه است. رشد متوزان معنویت و پیشرفت مادی باید جدی گرفته شود.

حجت الاسلام آذربایجانی سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را بالاترین سند در میان اسناد بالادستی بعد از قانون اسلامی معرفی کرد و ابراز داشت: در آرمان این سند یکی از آرمان ها شناخت حقائق ایمان به غیب و سلامت روحی و جسمی است که سلامت روحی مقدم شده است؛ گسترش فرهنگ توحیدی و معادباورانه و پاسداری از فرهنگ عاشورا و انتظار دو شاخص مهم معنویت اسلامی است. فرهنگ عاشورا و انتظار هر دو پویایی و با نشاط بودن جامعه را دنبال می کند که از شاخص های معنویت اسلامی است.

وی با بیان اینکه مسجد بالاتر از اینکه یک پایگاه اجتماعی باشد پایگاه معنویت است، ادامه داد: معیارهای پیشرفت معنوی گرایش به ارزش های معنوی همراه با التزام به شریعت است؛ معلمی که درس می دهد و مکانیکی که کار می کند اگر پایبند به کار خود باشند نشانه معنویت است؛ انسان دارای حق زیست معنوی است که برای دستیابی وی به کمال لازم است کسی مانع گذاری نکند؛ همانطور که حق آزادی بیان و حق مسکن قائل هستیم به حق زیست معنوی نیز قائل هستیم. پیشرفت معنوی سریان دارد و فقط توی مسجد و عبادت و نیایش نیست.

استاد گروه روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، با بیان اینکه سیاست ما هر چه عقلانی تر شود نشانه پیشرفت معنوی است، در راه حل های الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت برای تحقق اظهار داشت: این سند تفاوت جدی با دیگر اسناد بالادستی دارد زیرا در مرحله ایجاد آن تعداد زیادی از اندیشمندان را درگیر کرده است و این قشر وسیع از اساتید حوزه سند را به گفتگو گذاشتند و مورد نقد قرار گرفته است. با سازمان ها باید تماس و ملاقات ایجاد شود که خود آن ها روی کار بیایند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: تا سند به عنوان یک سند مردمی مطرح نشود و مردم احساس نکنند که می توانند با آن ارتباط برقرار کنند و رفاه و سعادت و معنویت برای آن ها به ارمغان بیاورد، سند محقق نخواهد شد.