آسیبهای نگاه امنیتی نادرست به رسانه
اشاره: از جمله مباحثی که طی سال گذشته تاکنون به مسألهای مناقشهبرانگیز در میان پارهای از نخبگان و اندیشمندان تبدیل شده و حجم درخور توجهی از گفتگوها و تأملات عرصهی عمومی را به خود اختصاص داده، نسبت میان دولت اسلامی و فرهنگ اسلامی، یا به صورت دقیقتر، «تکالیف دولت اسلامی نسبت به فرهنگ اسلامی» است، به عبارت دیگر، مسأله آن است که آیا دولت اسلامی مسئولیت و رسالتی در مورد فرهنگ اسلامی بر عهده دارد یا پرداختن به آن از قلمرو وظایف دولت اسلامی خارج است و تنها نهادهای مردمی یا حوزههای علمیه در این باره مسئولند؟ برخی بر این باورند که دولت اسلامی نباید در فرهنگ و نیز در فرهنگ دینی مداخله کند، بلکه باید پهنه و عرصه را برای فعالیتهای «مردمی» و «غیر دولتی» فراهم کند و حداکثر، برقراری «آزادی» و «امنیت» را جزء وظایف خود در این زمینه بشمارد. این عده معتقدند که دیانت مردم و استقرار ارزشهای فرهنگی اسلام در جامعه بر عهدهی حوزههای علمیه و روحانیت است و نه دولت.
در همین راستا خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، گفتوگویی با حجت الاسلام حسین نطنزی تهیه کننده و مستند ساز رسانه ملی داشته که در ادامه خواهد آمد:
رسا ـ نگاه به حوزه فرهنگ و هنر در دولتها چگونه باید باشد؟
کشور ما درگیر یک نگاه امنیتی نادرست است و این نگاه امنیتی نادرست بر تمام فعالیتهای کشور سایه افکنده است؛ به صورتی که در برخی مواقع فعالیتهای رسانهای و فرهنگی، تحت تاثیر تصمیمهای امنیتی قرار میگیرد؛ در بسیاری از اتفاق هایی که درکشور ما به وجود میآید نیروهای امنیتی موجب میشوند در خبررسانی و روایت اول همیشه تاخیر داشته باشیم و دشمنان سعی میکنند روایت اول را دست بگیرند.
این کارها باعث میشود که همیشه نگاه به فرهنگ و هنر نگاه دست چندمی باشد؛ در حال حاضر رسانه و هنر در شان جمهوری اسلامی ایران نیست به دلیل اینکه هنر و فرهنگ اهمیت و اولویت ندارد، هنر و فرهنگ، زمینه ساز فرهنگ و تمدن یک کشور است، تمدن یک ملت و یک کشور با رسانه و فرهنگ ساخته میشود.
زمانیکه مباحث هنری، رسانهای و فرهنگی به چندمین مسائل کشور تبدیل شود در حوزههای مختلف با مشکل مواجه خواهیم شد؛ به طور مثال در جشنواره فجر امسال فیلم تمساح خونی برنده جایزه شد، جشنواره فجری که با نگاه و اندیشه خاصی به راه افتاده به جایی رسیده که این فیلم، فیلم برگزیده جشنواره شد، جشنواره فیلم فجر با این اهداف راه اندازی نشده بود که چنین فیلم های برنده شود، قرار بود صدای انقلاب اسلامی ایران از طریق رسانه سینما و تلویزیون به گوش جهانیان برسد.
زمانیکه حضرت آقا مستقیماً برای جوانان و دانشگاهیان آمریکا نامه مینویسد معلوم میشود بعضی از سیستمهای داخل جمهوری اسلامی ناکار آمدند که ولی فقیه مجبور شدند مستقیماً وارد عمل شوند و نامه نگاری با جوانهای آمریکایی داشته باشند؛ متاسفانه ما نه از طرف سینما، نه از طرف کتاب و نشریات و نه از طرف رسانه در هیچ کدام از جهت ارتباط گیری موفق نبودیم.
هنر و رسانه ما به واسطه انتخاب مدیران غلط و عدم پشتوانه علمی مدیرانی که سواد رسانه ندارند پیشرفت نداشته است، زیرا کسی که سواد رسانه ای دارد تحت نظر کسی قرار گرفته که به دلیل نصب سیاسی، غلطترین تصمیمات در رسانه را میگیرد، متاسفانه ما همه سالها روبرو بودیم با این اتفاقات و این مسائله ای است که اکنون دچارش هستیم.
دولتها متاسفانه از این نظر در ضعف هستند؛ مثلاً دولت شهید رئیسی انصافاً از رسانه خوب نتوانست استفاده کند و چند مرتبه حضرت آقا تاکید کردند که دولت از ابزار تبلیغات و ابزار رسانه بیشتر استفاده کند؛ متاسفانه آن استفادهای که بایستی از رسانه و فرهنگ بشود در موجهای اجتماعی انفاق نیفتاده و در جریان فتنهها و اتفاقاتی که برای کشور اتفاق افتاد مانند جریان عفاف و حجاب لازم بود به پیوست فرهنگی توجه شود و با این کار خیلی میتوانستند اثرگذارتر وارد عمل شوند، کارهای فراجا نیاز به پشتوانه و پیوست فرهنگی دارد.
زمانیکه بنزین گران شد حداقل ۶ ماه قبل اذهان مردم آماده شد برای این اتفاق، هر جا پیوست رسانهای مانند پیوست رسانهای تشییع پیکرهای مطهر شهدای خدمت وجود داشت و رسانه به وسط میدان آمد غوغایی در سطح ایران برپا شد؛ این خبرها در عین حالی که در جهان سانسور خیلی سختی داشت ولی باز مردم جهان در جریان قرار گرفتند.
اگر رئیس جمهور آینده بتواند از امکانات رسانهای و فرهنگی به خوبی استفاده کند و در انتقال پیام هنری، رسانهای و فرهنگی موفق عمل کند، حرف جدید و دقیق انقلاب اسلامی را برای دنیایی که به سمت زوال و نابودی میرود ارائه میدهد؛ اگر بتوانیم درست تبلیغ کنیم و صدای جمهوری اسلامی را به جهانیان برسانیم، اتفاقات خوشایندی اتفاق خواهد افتاد.
فیلمهایی که در بخش نمایش خانگی پخش میشود واقعا گریه انسان را در میآورد و زن و بچه جرات نمیکنند که نگاه کنند، چرا در کشور اسلامی این اتفاقات میافتد و مسئله فرهنگی مسئله دست چندمی محسوب میشود و کسانی که هیچ سوادی رسانه ای ندارند متولی فرهنگ و رسانه شدند و اینکه کالای فرهنگی با چه ویژگیهایی ساخته شود مورد توجه قرار نمیگیرد.
رسا ـ دغدغههای رهبر معظم انقلاب در زمینه فرهنگ ایرانی اسلامی چگونه میتواند در دولت آینده محقق شود؟
حضرت آقا همیشه حداقل ۵۰ سال از جامعه جلوتر بوده است و متاسفانه، چون فاصله زیادی است از درک بسیاری از مسائل ایشان عاجز هستیم و برخی از دوستان نمیدانند آقا آن چیزی را که بیان میفرمایند بر اساس مطالعات، زمینههای قرآنی است و متاسفانه در عملکردها به نظرات آقا به شایستگی عمل نمیشود.
رهبر معظم انقلاب فرمودند که رسانه مانند عصای موسی است و عصای موسی را به جای چوب دستی استفاده نکنید و دقیقاً امروز از فرهنگ و رسانه برای اهداف جمهوری اسلامی به عنوان چوب دستی استفاده میشود، امروز قلوب جهانیان به سمت ایران اسلامی، غزه، اسلام و قرآن نزدیک شده ولی رسانههای خارجی نمیگذارند که صدای ما به جهانیان برسد و باعث میشود که ما نتوانیم تبلیغ زیادی از انقلاب اسلامی انجام دهیم و از این عصای حضرت موسی به بهترین شکل استفاده کنیم.
اکنون جهان تشنه اندیشه انقلاب اسلامی است و همه اتفاقات جهان در سبد جمهوری اسلامی است و این جنگ با عظمتی که بین جبهه مقاومت اسلامی به رهبری جمهوری اسلامی به راه افتاده با تمام جبهه استکبار است، حکمرانی جمهوری اسلامی جهان استکبار را به وحشت انداخته است؛ نگاه، اندیشه و افقی که رهبر معظم انقلاب ترسیم کردند این است که باید از تفکر غرب طلبکار باشیم نه بدهکار و یکی از اشکال طلبکاری این بود که شهید رئیسی در سازمان ملل عکس حاج قاسم را دست گرفتند.
با زبان هنر و رسانه نتوانستیم کاری فاخر برای حاج قاسم درست کنیم، مدت هاست به بعضی از دوستان اصرار میکنم که در مورد عماد مغنیه کار رسانهای تولید شود، اکنون هالیوود برای عماد مغنیه فیلم تولید میکند، اما در انقلاب اسلامی که تحت تاثیر تفکر حضرت امام (ره) و حضرت آقا است کاری ساخته نمیشود.
سازمان فارابی و وزارت ارشاد از فیلمهای سطحی ضد انقلابی حمایت میکند، فیلمهای که خانواده و اهداف جمهوری اسلامی را هدف قرار داده است، نگاه حضرت آقا نگاهی بسیار عمیق و بلند است که متاسفانه به آن افق نزدیک نیستیم و اگر ما نتوانیم حداقل در این ریلی که حضرت آقا گذاشتند حرکت کنیم، قطعا ضربه خواهیم خورد.
خون شهدا انقلاب اسلامی را پیش برده است و عملکرد رسانهها صفر است و ما نتوانسته ایم نگاه و اندیشههای رهبر معظم انقلاب را محقق کنیم مخصوصا برای تشنگانی که الان منتظر پیام ما هستند؛ ما این امکان را نداشتیم که پیامهای خود را به زبانهای مختلف دنیا ارسال کنیم و دنیا این پیامها را بشنود و درک کند.
خانم مرضیه هاشمی در یک جلسهای گفت تقاضایی از عزیزان دارم که دفتر اندیشمندان مسلمان آمریکایی و انگلیسی کتابهای خارجی را به واژههای روز ترجمه کنند این واژههایی که امروز استفاده میکنید واژههای سالهای قبل است و مخاطب امروز تحمل این واژهها را ندارد؛ ما در همه ابعاد با حضرت آقا فاصله زیادی داریم و امکان اینکه کسانی نظرات و اندیشههای حضرت آقا را بتوانند ترجمه و تکثیر کنند وجود ندارد و آنقدر سرعت تولید واژه و فرهنگ حضرت آقا بالاست و ایشان توان ایجاد فرهنگهای جدید را دارند که ما تا بخواهیم بخشی را تبدیل به نمایش، روایت و کلیپ کنیم، حضرت آقا ده قدم جلوتر هستند.
واقعاً این مسئله نیاز است که متفکرین جامعه اسلامی، هنرمندان و اندیشمندان در این زمینه تلاش کنند تا از اینکه فضای هنر و رسانه تبدیل به مسائل دست چندمی شود نجات پیدا کنیم و بتوانیم وزرا و کسانی در این زمینه داشته باشیم که بتوانند مولد و اثرگذار باشند و بتوانند عملیات داشته باشند.
متاسفانه الان در حال حاضر ما کلاً در حوزه پدافند عمل میکنیم یعنی ما در حوزه هنر هم متاسفانه پدافندی هستیم و در جایی میبینیم دشمن زده و میخواهیم جواب دهیم، در جایی که امکان عملیات داریم باید عملیات کنیم، این اتفاقات خیلی زیاد است و باید با دشمن مواجهه کنیم.