«زیستگاه فراجمعیتی» شاید آخرین راه نجات یوزپلنگ‌ها
کاهش چشمگیر زاد و ولد یوزپلنگ آسیایی در ذخیره‌گاه زیست‌کره توران در شرق استان سمنان به عنوان تنها زیستگاه جهانی این گونه ارزشمند در آستانه انقراض قرار داده است.
یوزپلنگ‌ها به عنوان سریع‌ترین گونه جانوری بر روی کره خاکی با خطوط سیاه روی صورت، خال‌های سیاه پررنگ روی پوستشان و با قدرت بینایی قوی که روزگاری در گسترده وسیعی زیست داشتند، اکنون ایران و بخش‌هایی از استان سمنان را خانه امن خود یافته‌اند و از همین رو، از این گونه ارزشمند با عنوان «یوزپلنگ ایرانی» نیز یاد می‌شود.
طبق بررسی‌ها ۲۳ یوزپلنگ شناسایی‌شده در ذخیره‌گاه توران به عنوان تنها زیستگاه زادآور این گونه ارزشمند در جهان وجود دارد که از این تعداد ۶ فرد در مجموعه تکثیر و ۱۷ فرد در طبیعت زیست می‌کنند.
از مجموع ۱۷ فرد یوزپلنگ شناسایی‌شده در طبیعت زیستگاه توران در شهرستان‌های شاهرود و میامی استان سمنان، هفت یوزپلنگ بالغ شامل ۲ نر و چهار ماده بالغ هستند و هیوا جنسیت نامشخص دارد. ۱۰ یوزپلنگ نیز توله و نابالغ محسوب می‌شوند.
حصارکشی الکتریکی و ایجاد شرایط نیمه‌طبیعی در زیستگاه توران
مدیرکل حفاظت محیط زیست سمنان روز چهارشنبه بیان کرد: «طرح زیستگاه فراجمعیتی» برای کمک به بقای یوزپلنگ ایرانی در شرایط نیمه‌طبیعی با هدف ایجاد محیطی امن در طبیعت به منظور جفت‌گیری و زادآوری یوزها در دست پیگیری است.
سعید یوسف‌پور افزود: نگهداری یوزپلنگ در شرایط نیمه‌طبیعی در قالب طرح زیستگاه فراجمعیتی به عنوان راهبردی برای حفظ بقای این گونه ارزشمند این طور است که وسعت ۱۰ تا ۵۰ هزار هکتار از محدوده قلمرو یوزها در طبیعت حصارکشیِ الکتریکی می‌شود و عوامل تهدیدکننده حیات و رقبای زیستی یوزها امکان ورود به این محدوده را ندارند.
به گفته وی، با نزدیک شدن جانوران مزاحمِ حیات یوزپلنگ مانند سگ‌های گله، سگ‌های ولگرد، کفتار و گرگ، حصار الکتریکی با ایجاد جریان ضعیف برق و القای شوک خفیف حیوان مزاحم را دور می‌کند و به یوزپلنگ نیز اجازه خروج از محدوده امن را نمی‌دهد.
«زیستگاه فراجمعیتی» نمونه‌ای موفق در حفاظت از گوزن زرد ایرانی
وی بیان کرد: طرح زیستگاه فراجمعیتی برای پیشگیری از انقراض گوزن زرد ایرانی با موفقیت اجرا شد و از این تجربه ارزشمند می‌توان برای احیای یوزپلنگ آسیایی هم استفاده کرد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست سمنان گفت: ۲۳ سال پیش ۲۰۰ فرد یوزپلنگ در طبیعت وجود داشت و اکنون فقط ۲۳ فرد شناسایی‌شده از این گونه ارزشمند در طبیعت زیست می‌کنند.
وی اضافه کرد: یوزپلنگ به هر دلیلی از جمله حضور سگ و گله‌ها و کم شدن طعمه به دلیل از بین رفتن تغذیه آنها با حضور شترها، نتوانست در دل طبیعت دوام بیاورد و جمعیت آن در زیستگاه توران در شرق استان سمنان رفته‌رفته کاهش یافت و در دیگر مناطق کشور منقرض شد.
طبیعت فاقد امکانات برای بقای یوزهاست
یوسف‌پور با بیان اینکه طبیعت امکانات کافی برای حفظ بقای یوزپلنگ‌ها ندارد، ادامه داد: در مورد طرح تکثیر یوز در اسارت نیز با توجه به تجربه زایمان یوزپلنگ «ایران» و تلف شدن سه توله‌اش، همچنان شاید نتوان گفت طرحی موفق یا ناموفق بوده است.
وی اظهار کرد: یوزپلنگ از لحاظ شیوه زندگی و ساختار بدنی، گونه‌ای منحصر به فرد است و می‌توان با اجرای طرح «زیستگاه فراجمعتی» از انقراض این گونه ارزشمند در ایران جلوگیری کرد.
هندوستان پیشتاز طرح زیستگاه فراجمعیتی
مدیرکل حفاظت محیط زیست سمنان گفت: هندوستان روزگاری زادگاه یوزپلنگ بود و اکنون با اجرای طرح «زیستگاه فراجمعیتی» و انتقال یوزپلنگ از آفریقای جنوبی، به دنبال احیای این گونه ارزشمند است.
هرگاه جمعیت گونه‌ایی از ۵۰ راس یا قلاده کمتر شود، «گونه در خطر و آستانه انقراض» تلقی می‌شود و اکنون مجموع یوزپلنگ‌ها در سایت تکثیر و شناسایی‌شده در طبیعت ۲۳ قلاده و در آستانه انقراض است و به دلیل اهمیت این گونه از واحد شمارش «فرد» برای سرشماری جمعیت آنها استفاده می‌شود.
منطقه توران یا خارتوران در شرق استان سمنان در شهرستان‌های شاهرود و میامی، یکی از سه منطقه حفاظت‌شده ایران با مساحت یک میلیون و ۴۷۰ هزار هکتار، خاستگاه زیست یوزپلنگ ایرانی به شمار می‌رود.
منبع: مشرق نیوز
ارسال نظرات