حادثه بندر شهید رجایی، نمونه‌ای از آزمون الهی برای خانواده‌ها

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین ناصر رفیعی در مراسم بزرگداشت جان‌باختگان حادثه تلخ بندر شهید رجایی که شامگاه دوشنبه پس از اقامه نماز مغرب و عشا در شبستان امام خمینی(ره) حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) برگزار شد، تأکید کرد: از ابتدای انقلاب اسلامی تا امروز کشور ما با حوادث متعددی مواجه بوده که علت آن‌ها گوناگون است برخی طبیعی، برخی ناشی از خطا یا گناه و برخی نیز ابزار رشد و ترفیع روحی انسان‌ها. آنچه اهمیت بیشتری دارد واکنش ما پس از وقوع حادثه است.

وی با تأکید بر نفی نگاه جبرگرایانه و همچنین پرهیز از بی‌تفاوتی در برابر مسئولیت‌ها، گفت: ما نه به جبر اعتقاد داریم و نه دست روی دست گذاشتن در برابر قصور و سهل‌انگاری‌ها را مجاز می‌دانیم. هرگونه کوتاهی باید شناسایی، بررسی و اصلاح شود تا از تکرار حوادث جلوگیری گردد.

انتقاد از استمرار حوادث علیرغم تدابیر ایمنی

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به آمار تلخ تصادفات جاده‌ای در تعطیلات نوروز امسال افزود: با وجود تدابیر گسترده پلیس از جمله حضور میدانی مأموران، اعمال جریمه‌ها و تعیین شعارهای بازدارنده باز هم صدها نفر جان خود را در جاده‌ها از دست دادند. حادثه بندر شهید رجایی نیز در همین سال و با شباهت‌هایی به حوادثی همچون پلاسکو  جان گروهی از هم‌وطنان را گرفت.

وی با بیان اینکه برخی حوادث با وجود همه مراقبت‌ها رخ می‌دهند، تأکید کرد: آنچه اهمیت دارد نوع مواجهه‌ی انسان مؤمن با این وقایع است. مؤمن بر سه اصل بنیادین صبر، شکر و رضا تکیه می‌کند تا بحران‌ها را مدیریت کند.

حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی با اشاره به مواضع رهبر معظم انقلاب در مواجهه با حوادث تلخ، تصریح کرد: همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب در واکنش به شهادت سید حسن نصرالله و نیز در قبال حوادث جان‌سوز بر آن تأکید داشت، ما داغ‌داریم اما منفعل نیستیم.

آیه‌ای از قرآن، راهبردی برای مواجهه با فقدان‌ها

وی در پایان، با استناد به آیه‌ای از قرآن کریم خاطرنشان کرد: باید به جای تمرکز صرف بر فقدان‌ها به داشته‌ها توجه کنیم و از آن‌ها بهره‌گیری کنیم. خداوند در قرآن می‌فرماید: «لِكَيْلَا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَكُمْ»؛ یعنی غصه‌ی آنچه از دست رفته را نخورید.

حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی با اشاره به حوادث تلخ سال‌های گذشته گفت: در این سال‌ها با رویدادهای متعددی مواجه بوده‌ایم که هرچند علل آن‌ها متفاوت بود اما همگی دردناک و تأثیرگذار بوده‌اند.

وی افزود: از جمله این حوادث می‌توان به زلزله‌ها، حادثه پلاسکو، آتش‌سوزی کشتی در دریا، سقوط بالگرد ریاست جمهوری و حادثه معدن طبس اشاره کرد. حادثه بندر شهید رجایی در سال ۱۴۰۴ نیز یکی دیگر از این رویدادهای غم‌بار است که منجر به جان‌باختن و سوختن جمعی از هم‌وطنان شد.

وظیفه ما در قبال این حوادث چیست؟

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) در ادامه تأکید کرد: آنچه اهمیت دارد نوع برخورد و وظیفه ما در برابر این رخدادهاست. علت وقوع این حوادث هرچه که باشد - اعم از خطای انسانی، عوامل طبیعی یا آثار اعمال انسان‌ها به تعبیر قرآن - نباید از مسئولیت خود غافل شویم.

وی با استناد به آیه ۱۳۷ سوره آل عمران، به سنت‌های الهی در وقوع حوادث اشاره کرد و گفت: خداوند در این آیه می‌فرماید که وقایع گذشته عبرتی برای آیندگان‌اند و این امور جزو سنت‌های تغییرناپذیر الهی‌اند. شهید آیت‌الله صدر نیز در کتابی با عنوان سنت‌های الهی در قرآن به این موضوع پرداخته و از سنت‌هایی چون هدایت، امتحان و ابتلا یاد کرده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی با دعوت به تأمل در تاریخ و عبرت‌آموزی از سنن الهی در حوادث، تأکید کرد: برای درک بهتر و مواجهه صحیح با رویدادهای تلخ باید به گذشته بنگریم و از آن درس بگیریم.

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به سنت‌های الهی، سنت امتحان و ابتلا را یکی از سنت‌های مهم الهی خواند و با اشاره به نمونه‌هایی از تاریخ انبیا مانند ماجرای حضرت ابراهیم(ع) و حضرت موسی(ع) گفت: این وقایع مصادیق روشنی از سنت ابتلا در مسیر بندگی خداوند هستند. 

وی اضافه کرد: قرآن کریم نیز واژه‌هایی چون «فتنه»، «ابتلا»، «بلا» و «تمییز» را به‌کار برده که همگی بیانگر آزمون‌های الهی‌اند.

امتحان، سنتی فراگیر برای همه انسان‌ها

حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی با بیان آیاتی از قرآن کریم اظهار داشت: خداوند فرموده است: «أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ» بر اساس این آیات قرآن نه‌تنها انسان‌های عادی، بلکه پیامبران و مؤمنان نیز مورد امتحان قرار می‌گیرند.

وی در ادامه با اشاره به آیه «وَ نَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً» بیان کرد: قرآن می‌گوید آزمون‌ها تنها در سختی‌ها نیست، بلکه گاه با نعمت‌ها و رفاه نیز صورت می‌گیرند. حضرت امیرالمؤمنین(ع) نیز در تفسیر این آیه فرموده‌اند که "خیر" به معنای نعمت و "شر" به معنای گرفتاری است.

حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی با اشاره به دو شخصیت قرآنی گفت: حضرت ایوب(ع) با فقر و بیماری آزموده شد در حالی‌که حضرت سلیمان(ع) با ثروت و قدرت. با این حال خداوند درباره هر دو می‌فرماید: «نِعْمَ الْعَبْدُ»؛ چراکه در برابر آزمون الهی صبر و عبودیت را حفظ کردند.

حادثه بندر شهید رجایی، نمونه‌ای از آزمون الهی برای خانواده‌ها

وی حادثه تلخ بندر شهید رجایی را نیز نمونه‌ای از امتحان سخت برای خانواده‌های جان‌باختگان دانست و افزود: همان‌طور که وقایعی مانند کربلا یا جنگ‌ها وسیله امتحان مؤمنان بودند چنین حوادثی نیز می‌توانند وسیله‌ای برای آزمون صبر و ایمان انسان‌ها باشند.

حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی با استناد به آیات پایانی سوره بقره خاطرنشان کرد: مؤمنان از خدا می‌خواهند که بار سنگین‌تر از طاقت‌شان بر آنان تحمیل نشود. امتحان جزئی از سنت زندگی است اما می‌توان از خدا خواست که در این مسیر ما را حفظ و یاری کند.

وی در ادامه به حکایتی از شهید ثانی اشاره کرد که پس از از دست دادن فرزندش، کتابی با عنوان «مسکن الفؤاد عند فقد الاحبة و الاولاد» نوشت تا با گردآوری آیات و روایات صبر، خود و دیگران را در برابر داغ‌های بزرگ آرام سازد.

حجت‌الاسلام والمسلمین ناصر رفیعی با اشاره به آیه ۱۳۷ سوره آل عمران «قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ سُنَنٌ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ» گفت: این آیه به ما یادآوری می‌کند که سنت‌هایی در گذشته وجود داشته و ما باید با سفر در زمین، از سرنوشت پیشینیان عبرت بگیریم.

وی افزود: یکی از این سنت‌های پایدار و تغییرناپذیر، سنت امتحان و ابتلاست.

حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی در ادامه به نکته‌ای لطیف از امام سجاد(ع) اشاره کرد و گفت: ایشان در مجلس یزید با استناد به آیه «مَا أَصَابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ» فرمودند: این آیه درباره اهل‌بیت(ع) نیست، بلکه مصیبت‌های وارده بر اه بیت(ع) آزمونی الهی و از پیش مقدر شده است، نه نتیجه گناه.

وی با اشاره به نمونه‌هایی چون انفجار بندر شهید رجایی، سقوط بالگرد رئیس‌جمهور و زلزله بم، تصریح کرد: در بسیاری از این حوادث می‌شد با رعایت ایمنی بررسی دقیق شرایط و ساخت سازه‌های مقاوم از تلفات و خسارات کاست.

حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی افزود: روایتی از امام صادق(ع) نشان می‌دهد که حتی اهل‌بیت(ع) نیز پیش از وقوع مصیبت، برای پیشگیری تلاش می‌کردند.

وی در ادامه سخنان خود، به وظیفه انسان پس از وقوع حادثه اشاره کرد و گفت: آنچه اکنون اهمیت دارد نحوه مدیریت روحی و معنوی پس از حادثه است.

استاد حوزه و دانشگاه افزود: در روایات اسلامی سه توصیه کلیدی برای این شرایط بیان شده که عبارت‌اند از: 1. تسلیم در برابر قضا و قدر الهی، 2. طلب آرامش قلبی از خداوند با صبر و دعا و 3. یاد مرگ و قیامت به عنوان تذکر برای بازگشت به مسیر درست زندگی.

وی تأکید کرد: این سه اصل می‌توانند مسیر روشن و پایداری برای کنار آمدن با فقدان، تسکین آلام و تقویت ایمان در شرایط دشوار فراهم کنند.

حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی تصریح کرد: صبر، شکر و رضایت سه راهکار مهم در مواجهه با سختی‌ها هستند

وی در ادامه سخنرانی خود با اشاره به واقعیت‌های پنهان در پس زندگی ظاهری افراد، تأکید کرد: نباید فریب ظاهر زندگی دیگران در فضای مجازی را خورد. بسیاری از تصاویری که از رفاه و تجمل منتشر می‌شود در پس خود دردها و گرفتاری‌های ناپیدایی دارند.

سه ویژگی مؤمن واقعی چیست؟

استاد حوزه و دانشگاه در ادامه با بیان حدیثی از پیامبر اکرم(ص) به سه ویژگی مؤمنان واقعی اشاره کرد و اظهار داشت: صبر در بلا و مصیبت، شکر در نعمت‌ها و رضایت به تقدیر الهی سه ویژگی اساسی در برابر سختی‌ها است

حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی با یادآوری ایستادگی امام حسین(ع) در عاشورا، صبر را یکی از نشانه‌های والای ایمان دانست و گفت: در برابر امتحانات سخت زندگی، از جمله حوادثی چون انفجار در بندر شهید رجایی یا شهادت رئیس‌جمهور، صبر پیشه می‌کنیم و بی‌تابی نشان نمی‌دهیم.  

وی تأکید کرد: ایمان واقعی آن است که انسان در برابر هرچه پیش آید - چه خوشایند و چه ناخوشایند - دل به حکمت الهی بسپارد و از قضا و قدر الهی رضایت داشته باشد.

راهکاری برای کاهش فشارهای روحی

حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی گفت: سه ویژگی - صبر، شکر و رضا - در کنار هم مانند یک مثلث عمل می‌کنند که می‌توانند پایه‌های آرامش درونی، پایداری در برابر مشکلات و رضایت از زندگی را تقویت کنند.

وی افزود: اگر این سه اصل در زندگی انسان نهادینه شود بسیاری از بحران‌های روحی قابل مدیریت خواهد بود.