حجت‌الاسلام حسن بیگی تبیین کرد؛
اصول و شاخص‌های اساسی در سبک حکمرانی رهبر معظم انقلاب
استاد حوزه و دانشگاه در بررسی شیوه حکمرانی رهبر معظم انقلاب بر اصول بنیادینی همچون عدالت‌محوری، مردمداری و استقلال ملی تأکید کرد و گفت: نظام حکمرانی تحت هدایت رهبر معظم انقلاب کارکردهای عمیقی در ارتقای فهم سیاسی و اجتماعی مردم به همراه دارد.
اشاره: شیوه حکمرانی رهبر معظم انقلاب بر پایه مبانی اسلام شیعه و نظریه ولایت فقیه شکل گرفته است؛ عدالت‌محوری، مردمداری و استقلال ملی از اصول اساسی آن محسوب می‌شود. این سبک حکمرانی با تمرکز بر وحدت داخلی، اقتصاد مقاومتی، علم‌محوری و امنیت ملی، الگویی جامع و مقاوم را در مواجهه با چالش‌های داخلی و خارجی ارائه می‌دهد. بررسی این تجربه حکمرانی موجب ارتقای بصیرت سیاسی و اجتماعی مردم و نخبگان شده، اعتماد عمومی را به نظام تقویت کرده و نقش رهبری را در حفظ انسجام و پایداری کشور برجسته می‌سازد. ویژگی‌های نظام تحت رهبری ایشان مانند تمرکز قدرت همراه با پاسخگویی، عقلانیت دینی و ساده‌زیستی، آن را از سایر مدل‌های حکمرانی متمایز می‌کند و به عنوان الگویی راهبردی برای تحقق تمدن نوین اسلامی قابل معرفی است.
در همین زمینه، خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، گفت‌وگویی با حجت الاسلام محمدرضا حسن بیگی استاد حوزه علمیه و دانشگاه انجام داده که مشروح آن در ادامه تقدیم خوانندگان گرامی می شود:
رسا ـ برای بررسی شیوه حکمرانی رهبر معظم انقلاب کدام اصول، معیارها و ابعاد اساسی باید مورد توجه قرار گیرد؟
وقتی به سبک حکمرانی رهبر معظم انقلاب نگاه می‌کنیم چند اصل مهم به طور واضح دیده می‌شود. اولین نکته تکیه جدی بر مبانی اسلامی و فقه شیعه است؛ به‌گونه‌ای که تصمیمات و سیاست‌های ایشان عمدتاً برگرفته از دستورات قرآن، سنت پیامبر(ص) و اهل بیت علیهم‌السلام و نظریه ولایت فقیه است. بسیار کم پیش می‌آید دستوری صادر شود که ریشه قرآنی و روایی نداشته باشد.
دومین اصل، محور قرار دادن ولایت فقیه است. ایشان خود را به عنوان ولی فقیه مسئول حفظ و هدایت نظام اسلامی بر اساس مصالح عمومی می‌دانند و به این وظیفه متعهد هستند. سومین اصل عدالت‌محوری است؛ اجرای عدالت در همه سطوح حاکمیت برای ایشان اهمیت ویژه دارد و مقابله با ظلم و تبعیض از دغدغه‌های اصلی است.
از معیارهای مهم حکمرانی ایشان می‌توان به مردمداری اشاره کرد؛ یعنی توجه مستمر به خواسته‌های مشروع مردم و ارتباط نزدیک با اقشار مختلف جامعه. همچنین استقلال و عزت ملی چه در عرصه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی برای ایشان بسیار حائز اهمیت است. مقاومت در برابر فشارهای خارجی و حفظ استقلال کشور از اصول اساسی است.
علم‌محوری و توجه به پیشرفت علمی نیز از ویژگی‌های برجسته حکمرانی ایشان است. حمایت از تولید علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان را در جهت تقویت قدرت ملی بارها تأکید کرده‌اند. شعار سال‌ها نیز معمولاً بر این محور استوار است. وحدت‌گرایی و انسجام داخلی هم از دیگر اصول کلیدی است؛ جلوگیری از تفرقه و تأکید بر اشتراکات میان اقوام و مذاهب مختلف برای حفظ همبستگی ملی اهمیت ویژه‌ای دارد.
در ابعاد اساسی حکمرانی، سیاست خارجی هوشمند و مقاومتی با تأکید بر تقویت محور مقاومت و دیپلماسی فعال به ویژه در جهان اسلام جایگاه ویژه‌ای دارد. اقتصاد مقاومتی و خودکفایی با تکیه بر تولید داخلی، کاهش وابستگی و مقابله با تحریم‌ها از سیاست‌های محوری ایشان است. حمایت از کارآفرینی و اقتصاد مردمی نیز در این چارچوب تعریف می‌شود.
فرهنگ و معنویت به ویژه مقابله با تهاجم فرهنگی غرب از اولویت‌های جدی است. ترویج سبک زندگی اسلامی ایرانی به عنوان راهکار مقابله با این تهاجم مد نظر قرار دارد و امنیت و اقتدار ملی بدون کوچک‌ترین عقب‌نشینی در محور توجه است. تقویت نیروهای مسلح و دفاعی و هوشیاری در برابر نفوذ دشمنان از شاخص‌های بارز در شیوه حکمرانی ایشان است.
رسا ـ بررسی تجربه حکمرانی رهبر معظم انقلاب چه پیامد ها و کارکردهایی برای ارتقای فهم سیاسی و اجتماعی عموم مردم و نخبگان به همراه دارد؟
درباره بررسی تجربه حکمرانی رهبر معظم انقلاب و تأثیرات آن بر جامعه باید گفت این موضوع صرفاً تحلیل تاریخی- سیاسی نیست بلکه یک فرایند راهبردی است که پیامدها و کارکردهای مهمی در ارتقای سطح سیاسی و اجتماعی جامعه به‌ویژه در بین نخبگان و عموم مردم دارد.
اولین پیامد مهم افزایش بصیرت و فهم سیاسی عمومی است. فضای عمومی جامعه امروز از نظر آگاهی سیاسی رشد قابل توجهی داشته که ریشه در سبک حکمرانی مبتنی بر اصول اسلامی و انقلابی رهبر معظم انقلاب دارد. مردم توانسته‌اند مسائل سیاسی داخلی و بین‌المللی را با تکیه بر این مبانی بهتر تحلیل کنند.
دومین پیامد تقویت جبهه حق و تضعیف جبهه باطل است. در فضای پرتنش رسانه‌ای و جنگ شناختی بخش عمده‌ای از مردم توانسته‌اند به درستی جبهه حق را تشخیص دهند و مقابل جبهه باطل ایستادگی کنند، نمونه‌های بارز آن را در بحران‌هایی مانند مسئله اوکراین می‌توان مشاهده کرد.
سومین پیامد درک عمیق از جایگاه و وظایف رهبری در نظام اسلامی است؛ شناخت درست مبانی مشروعیت، اختیارات و مسئولیت‌های رهبری که باعث شده فهم عمومی از نقش رهبری قوی‌تر شود.
چهارمین پیامد شناخت واقعی عملکرد نظام اسلامی در مواجهه با بحران‌ها و دشمنی‌هاست. این شناخت فراتر از روایت‌های تحریف‌شده رسانه‌ای است و به مردم کمک می‌کند اعتماد خود را به نظام حفظ کنند.
در حوزه نخبگان نیز هدایت فکری و اخلاقی اهمیت ویژه‌ای دارد. از جمله پیامدهای این هدایت افزایش درک نخبگان از توازن میان آرمانگرایی و واقع‌گرایی در حکمرانی است؛ چرا که حفظ تعادل بین این دو مسیر درست پیشرفت را هموار می‌کند.
همچنین اصلاح نگرش‌های انفعالی یا تندرو نسبت به حکومت اسلامی و الگوسازی برای نخبگان جوان از دیگر اثرات مهم است. این روند موجب شکل‌گیری نگاه تمدنی و راهبردی به آینده کشور و جهان شده است که تأثیر چشمگیری در رویکرد مدیران آینده خواهد داشت.
از سوی دیگر تعمیق اعتماد اجتماعی به نظام اسلامی از پیامدهای مهم تجربه حکمرانی ایشان است. این اعتماد ناشی از نشان دادن پایداری و ثبات نظام در برابر بحران‌ها و فشارهای مختلف همچون تحریم‌ها، فتنه‌ها، جنگ، اغتشاشات و بحران‌های اجتماعی و اقتصادی است.
همچنین آشکار شدن نقش رهبری در حفظ انسجام ملی و استقلال کشور و مقابله با پروژه‌های رسانه‌ای غرب که تلاش می‌کنند چهره ولی فقیه و نظام را تخریب کنند، از دیگر نتایج مهم است. هرچند در حوزه رسانه‌های داخلی هنوز به شکل کامل موفق نبوده‌ایم اما اثرات تجربه حکمرانی ایشان در این زمینه بسیار ملموس است.
این تجربه سبب تقویت پیوند عاطفی و عقلانی مردم با رهبری شده است؛ محبتی که مانع از بروز بسیاری از چالش‌ها می‌شود و مشارکت عمومی را در برنامه‌های اجتماعی و فرهنگی افزایش می‌دهد. نمونه‌هایی مانند راهپیمایی‌های بزرگ مردمی نشانگر این ارتباط قوی است.
در نهایت مقاومت اجتماعی در برابر جنگ روانی دشمنان و الگوسازی برای مدل حکمرانی اسلامی-ایرانی بخش مهم دیگری از کارکردهای این تجربه است. رهبر معظم انقلاب به دنبال ارائه الگویی عملی و کارآمد از حکمرانی دینی هستند که بر عدالت، مردم‌محوری، عقلانیت و مقاومت تأکید دارد و نقش رهبری را در پی‌ریزی تمدن نوین اسلامی برجسته می‌کند.
این مدل زمینه‌ساز تربیت مدیران و نخبگان سیاسی نسل آینده بر اساس تجربه زیستی خود ایشان خواهد بود و در نتیجه تقویت پایداری اجتماعی، تعمیق گفتمان انقلاب و پرورش نسلی جوان، آگاه و متعهد را به دنبال دارد.
رسا ـ شاخص‌ها و برجسته‌ترین خصوصیات نظام حکمرانی تحت هدایت رهبر معظم انقلاب کدام‌اند؟
نظام حکمرانی جمهوری اسلامی تحت رهبری حضرت آقا دارای شاخص‌ها و ویژگی‌های برجسته‌ای است که آن را از سایر مدل‌های حکمرانی جهان از جمله دموکراسی‌های غربی یا نظام‌های اقتدارگرا متمایز می‌کند. این ویژگی‌ها را می‌توان در سه سطح اصلی دسته‌بندی کرد: مبانی، ساختار و عملکرد.
در سطح مبانی، چند نکته مهم وجود دارد: نخست مسئله ولایت فقیه و رهبری دین است که رهبری به عنوان محور اصلی مشروعیت، هدایت و انسجام نظام سیاسی شناخته می‌شود. دوم، تلفیق فقه اسلامی با سیاست و حکمرانی عملی است که مبنای تصمیم‌گیری‌ها و رفتارهای حکومتی قرار می‌گیرد. سوم، عدالت‌محوری که رهبر معظم انقلاب آن را محور مشروعیت سیاسی و هدف نهایی نظام می‌دانند؛ تأکید بر عدالت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و قضایی در بیانات ایشان بسیار بارز است.
چهارم، استقلال و عزت ملی است؛ نفی سلطه‌پذیری و مقابله با استکبار، تکیه بر خودکفایی و سیاست نه شرقی، نه غربی که پایه و اساس استقلال سیاسی جمهوری اسلامی محسوب می‌شود. پنجم، مردم‌محوری در چارچوب دین؛ یعنی مشارکت مردم در تعیین سرنوشت از طریق انتخابات و نهادهای عمومی که همه مسئولیت‌های مهم نظام بر اساس رای مستقیم یا غیرمستقیم مردم شکل می‌گیرد. هم‌زمان حفظ ارزش‌های دینی در عین توجه به اراده ملت نیز مورد تأکید است.
در سطح ساختار، نکات زیر قابل توجه است: تمرکز قدرت هدایت کلان در رهبری به همراه تفکیک قوا و استقلال نهادها به گونه‌ای که تمرکز قدرت با پاسخگویی و شفافیت همراه باشد. وجود نهادهای مهمی مانند شورای نگهبان، مجلس خبرگان و شورای عالی امنیت ملی که نقش مهمی در توازن و نظارت ساختار دارند. سیاست‌گذاری کلان از بالا به پایین انجام می‌شود ولی بازخوردهای گسترده از پایین به بالا دریافت و لحاظ می‌شود که این سازوکار باعث اصلاح و تغییرات مؤثر در تصمیمات اجرایی می‌شود. نظام تصمیم‌گیری مشورتی و عقلایی که از طریق شوراها، نهادهای مشورتی و هیئت‌های اندیشه‌ورز به شدت بر عقلانیت دینی و مشورت تأکید دارد و پیش از اتخاذ هر سیاست، مشورت‌های گسترده صورت می‌گیرد.
در سطح عملکرد و رفتار حکمرانی، شاخص‌های مهمی به چشم می‌خورد: ثبات و اقتدار در مدیریت بحران‌ها؛ رهبری مقتدرانه و پایدار حضرت آقا در دوران جنگ و بحران‌های مختلف و نقش ایشان در حفظ انسجام ملی که حتی در سخت‌ترین شرایط شخصاً هزینه می‌دهند. توسعه‌گرایی مقاومتی؛ پیشرفت‌های علمی، نظامی و فناوری به ویژه در حوزه‌هایی مانند نانو، امنیت، دفاع و سلول‌های بنیادی که با حساسیت و دقت بالایی دنبال می‌شود. همچنین ترویج اقتصاد مقاومتی به عنوان رویکردی اساسی در حوزه پیشرفت اقتصادی.
هدایت فرهنگی و تمدن‌ساز؛ رهبری به طور ویژه به حوزه فرهنگ و بازسازی گفتمان دینی و تمدنی اهمیت می‌دهد. تدوین سند چشم‌انداز بلندمدت برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی از اولویت‌های ایشان است. ساده‌زیستی، تقوا و الگوی شخصی رهبری؛ این ویژگی‌ها که هم دوستان و هم دشمنان به آن اعتراف دارند، رهبر معظم انقلاب را به عنوان نمونه اخلاقی و رفتاری در اداره حکومت معرفی می‌کند. پرهیز از تجمل، ریا، فساد، فردگرایی و خودکامگی از شاخص‌های بارز ایشان است که باعث ایجاد اعتماد و احترام گسترده در میان مردم و مسئولین شده است.
ارسال نظرات