بحران انرژی در تابستان ۱۴۰۴؛ آزمونی برای عقلانیت اجتماعی ما

ایران در سال‌های اخیر با چالش‌های فزاینده‌ای در حوزه تأمین پایدار انرژی مواجه بوده است؛ چالش‌هایی که با نزدیک شدن فصل گرما، نمود عینی‌تری یافته و امسال نیز با قطعی‌های مکرر برق و افت محسوس فشار آب در بسیاری از مناطق کشور، بار دیگر زنگ هشدار را به صدا درآورده است. 

مطابق بررسی‌های کارشناسان حوزه انرژی، مجموعه‌ای از عوامل در شکل‌گیری این بحران دخیل‌اند؛ از کاهش نزولات آسمانی و افت سطح آب ذخیره‌شده در سدها گرفته تا پایین آمدن راندمان تولید نیروگاه‌های برق‌آبی، فرسودگی زیرساخت‌های انتقال و توزیع، و البته مصرف بی‌رویه و بعضاً خارج از الگوی مصرف توسط برخی مشترکان خانگی، صنعتی و اداری. 

این وضعیت در حالی است که وزارت نیرو بارها با صدور اطلاعیه‌های عمومی از مردم خواسته است تا با رعایت الگوی مصرف و پرهیز از اسراف، یاری‌گر پایداری شبکه برق و آب کشور باشند.

مسئولان این وزارتخانه تأکید دارند که اقدامات به‌ظاهر ساده‌ای همچون تنظیم کولرهای گازی روی دمای 25 درجه، خاموش کردن وسایل برقی غیرضروری در ساعات اوج مصرف، استفاده از نور طبیعی روز، و اجتناب از آبیاری غیرضروری فضای سبز در منازل و اماکن عمومی می‌تواند نقش مهمی در مدیریت مصرف ایفا کند.

اما آنچه در این میان نباید از نظر دور داشت، پیوند عمیق میان مدیریت مصرف و ارزش‌های دینی و اخلاقی جامعه اسلامی ماست. در آموزه‌های نورانی اسلام، پرهیز از اسراف یکی از اصول بنیادین سبک زندگی مؤمنانه به‌شمار می‌رود.

در قرآن کریم آمده است: «إِنَّ الْمُبَذِّرِینَ کَانُوا إِخْوَانَ الشَّیَاطِینِ» (اسراف‌کنندگان، برادران شیطان‌اند)، این آیه شریفه به‌روشنی نشان می‌دهد که اسراف نه‌تنها یک عمل ناپسند، بلکه در منظومه فکری اسلام، رفتاری در تقابل با فطرت توحیدی انسان است. 

بر همین اساس، صرفه‌جویی در مصرف انرژی نه‌تنها یک توصیه مدیریتی یا اقتصادی، بلکه یک وظیفه دینی، اخلاقی و ملی است؛ وظیفه‌ای که عمل به آن، ضامن آرامش عمومی، حفظ سرمایه‌های ملی و زمینه‌ساز توسعه پایدار کشور خواهد بود.

تجربه موفق همبستگی اجتماعی مردم ایران در مواجهه با بحران‌هایی نظیر کرونا، زلزله، سیل و حوادث طبیعی و جنگ تحمیلی، نشان می‌دهد که در شرایط بحرانی، این ملت ظرفیت بالایی برای همراهی و مشارکت دارد، اکنون نیز در مواجهه با بحران انرژی، نیازمند همان حس مسئولیت‌پذیری و همدلی عمومی هستیم. 

فراموش نکنیم که هر کیلووات برق یا هر لیتر آب صرفه‌جویی‌شده، می‌تواند چراغ خانه‌ای را روشن، دستگاهی در بیمارستانی را فعال یا کارخانه‌ای را از خاموشی نجات دهد، آینده این سرزمین، محصول تصمیم‌های آگاهانه و مسئولانه امروز ماست؛ تصمیم‌هایی که اگر با نگاهی ملی و دینی گرفته شوند، می‌توانند ایران را از سخت‌ترین مسیرها نیز به سلامت عبور دهند.