در حوزه علمیه خراسان صورت گرفت؛
ارائه پایان‌نامه سطح 3 حوزه با محوریت حیله‌های ربای قرضی در فقه و حقوق
خبرگزاری رسا ـ پنجاه و یکمین جلسه دفاع پایان نامه سطح سه حوزه علمیه خراسان با عنوان «حیل ربای قرضی در آیینه فقه و حقوق» در مشهد برگزار شد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، پنجاه و یکمین جلسه دفاع پایان نامه سطح سه حوزه علمیه خراسان، صبح امروز 30 شهریور در خصوص پایان‌نامه «حیل ربای قرضی در آیینه فقه و حقوق» اثر حجت‌الاسلام محمدرضا علیزاده مقدم در اتاق جلسات مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان برگزار شد.
حجت‌الاسلام صدر، استاد مشاور، حجت‌الاسلام ربانی بیرجندی، عضو هیأت علمی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، استاد داور، حجت‌الاسلام الهی خراسانی، مدیرکل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، استاد راهنما، نماینده گروه علمی مربوطه و تدوین‌گران پایان‌نامه‌های دیگر در این جلسه حضور داشتند.
حجت‌الاسلام علیزاده، تدوینگر این اثر در ابتدای این جلسه با اشاره به این‌که این موضوع مورد نیاز جامعه است، گفت: این اثر مقدمه‌ای دارد که در آن مسائلی مثل مسلم بودن حرمت ربا میان فرق اسلامی، ضرورت و اهداف تحریم، اهمیت ربا و حرمت آن، رفع سرگردانی مؤمنان در استفاده از حیل و دیگر مسائل بررسی شده است.
وی افزود: این اثر دارای سه فصل است، فصل اول، مفهوم‌شناسی ربای قرضی است که دارای سه بخش قرض، ربا و حیله بوده و فصل دوم، مبانی فقهی حیل ربای قرضی است که در سه بخش قواعد فقهی مرتبط با بحث، مبانی تحریم ربای قرضی و اصل در حیله‌های ربا تنظیم شده است.
وی فصل سوم را در خصوص تطبیقات و احکام حیل ربای قرضی و دارای دو بخش دانست و گفت: بخش اول به حیله‌های مبتنی بر بیع، مثل استفاده از بیع شرط، خرید و فروش اسکناس، فروش چک و دیگر موارد پرداخته و بخش دوم آن، حیله‌های غیر مبتنی بر بیع مثل دریافت کارمزد، دریافت زیادی در ازای تغییر مکان و یا عملیات قرض دادن و گرفتن بهره از بانک‌های خارجی را بررسی کرده است.
حجت‌الاسلام علیزاده تصریح کرد: نتیجه‌گیری و جمع‌بندی و پیشنهادات نیز بخش پایانی این اثر است که در خصوص امتیازات آن می‌توان به این موارد اشاره کرد: مورد ابتلا و نیاز بودن موضوع در جامعه و میان طلاب، کمتر بحث شدن از حیله‌های ربای قرضی در میان بحث‌های حیله‌های ربا، طرح مباحث حقوقی، بحث به شیوه فقاهتی، بررسی مفاهیم و مبانی و نیز استفاده از منابع کهن.
در ادامه این جلسه، حجت‌الاسلام ربانی بیرجندی نیز در ارزیابی این اثر، تلاش طلاب برای ارائه رساله‌ای علمی و پرمنبع را مثبت ارزیابی کرد و گفت: طلابی که در حوزه‌های علمیه تلاش‌های این چنینی انجام می‌دهند، باید راهنمایی و سازماندهی شوند.
وی در خصوص نکات اصلاحی برای چاپ این اثر گفت: اسم این اثر باید عوض شود زیرا کلمه حیله در لغت معنی بدی ندارد و در این اثر به عنوان مترادف مکر و خدعه طرح شده که اشتباه است، بنابراین در شرح لغات قرآن و احادیث، نباید به کتاب‌های معمولی مراجعه کرد زیرا لغات به مرور زمان تغییر کرده و ممکن است منفی شده باشند.
وی افزود: برخی ارجاعات این به کتاب‌های غیر پژوهشی (مثل کتاب‌های فتوایی) است، یکسان‌سازی مراجعات رعایت نشده است مثلا باید به یک چاپ از یک کتاب رجوع کرد، در رجوع پاورقی باید نگارنده خودش به کتاب مربوط مراجعه کند و عبارات نویسنده عینا آورده شود، در ارجاع به مجلات به شماره آن رجوع شده و جلد، ذکر نشود و باید به چاپ جدید کتاب‌ها رجوع کرد.
حجت‌الاسلام الهی خراسانی نیز گفت: بررسی این موضوع شجاعتی می‌خواهد که نگارنده اثر داشته است و آسیب پایان‌نامه‌های مرسوم و پر منبع این است که نگارنده لذت پژوهش را نخواهند چشید، بنابراین بهتر است موضوع پایان‌نامه مقداری ناب‌تر بوده و کمتر به آن پرداخته شده باشد.
وی افزود: بحث حیله‌های ربا بحثی است که زیاد به آن پرداخته شده و مذاهب دیگر در این زمینه جلوتر هستند، کشورهای عربی راهکارهای جدیدی در این عرصه ارائه کرده‌اند و برخی نهادهای کشور از عدم همکاری حوزه علمیه در این امر گله دارند.
وی با تأکید بر این‌که تحقیقاتی از این دست کمک می‌کند که فقه از روی کاغذ بیرون آورده و تبدیل به رویه‌های اجتماعی و مقررات شود، گفت: عیب حوزه علمیه این است که پایان‌نامه‌های آن، آغاز کار تحقیقاتی است در حالی که باید اوج کار بوده و طلبه، قبل از آن مقالاتی را چاپ کرده باشد که خود طلاب می‌توانند قبل از پایان‌نامه این کار را در مجلات مختلف حوزوی انجام دهند.
این استاد حوزه علمیه خراسان با اشاره به این‌که اگر کسی عادت به پژوهش حوزوی پیدا کرد، دست کم در جرگه مبلغین و محققین درآمده و نگاهی متفاوت در زمینه‌های مختلف پیدا خواهد کرد، گفت: این نوشته از موضوع بحث، پرت نمی‌شود که نشان‌دهنده این است که نگارنده درگیر محتوا بوده و بحث را از دست نمی‌دهد.
وی در پایان پیشنهاد داد: فهرستی از موضوعات دارای اولویت در رشته‌های مختلف فراهم شود که طلاب برای جست‌وجوی موضوع مشکل نداشته باشند، زیرا باید موضوع، کمتر کار شده باشد، زاویه پرداخت به موضوع مناسب و کاربردی باشد، منبع قابل توجهی برای آن موجود باشد و نیز ارزش نشر داشته باشد.
حجت‌الاسلام صدر نیز گفت: هر رساله‌ای خالی از نقص نیست و باید نگاهی نسبی به آن داشت که این رساله نسبت به رساله‌های نوشته شده در سطح سه، نقص کمتری دارد و البته برای چاپ باید اصلاحاتی در بحث ادبیات انجام شده و فارسی‌تر شود.
گفتنی است، مرکز پژوهش‌های مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان در بحث مشاوره موضوعی و شیوه‌های نوشتن پایان‌نامه، آماده ارائه خدمات است و علاقه‌مندان برای انتخاب موضوعات جدید می‌توانند به کتاب «اولویت‌های پژوهشی» که هر سال از سوی حوزه علمیه قم تهیه می‌شود، مراجعه کنند./932/پ202/س
ارسال نظرات