ضرورت نظام‌سازی فقهی حوزه‌های علمیه در فضای بیداری اسلامی
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حسن رحیم‌پور ازغدی، پیش از ظهر شنبه در نشست علمی فقه و نظام‌سازی که در مجتمع عالی فقه برگزار شد، گفت: فقه شیعه در زمان حاضر ظرفیت نظام‌سازی جهانی و بینالمللی یافته است، پیش از این فرصت بروز ظرفیتهای نظام فقهی شیعه وجود نداشت.
وی افزود: حوزه‌های علمیه ظرفیت ساخت نظام بر اساس فقه جواهری را بالفعل دارند اما از این ظرفیت استفاده نکردهاند.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: اکنون بیداری اسلامی به وجود آمده است و ایران اسلامی اولین کشوری بود که توانست پرچم یک نظام اسلامی را در جهان برافراشته کند.
بیداری اسلامی نمونه‌ای از موفقیت انقلاب اسلامی است
وی با اشاره به این‌که دشمنان میگویند با وجود ایران اسلامی کنترل دنیای اسلام از دست آنان خارج شده است، افزود: نظام‌سازی تنها یک غنیمت نیست، بلکه ضرورت است.
رحیم‌پور ازغدی اضافه کرد: اکنون نظام‌های غربی و وابسته به غرب در حال فروریختن است و دوران شکوفایی تمدن اسلامی آغاز شده است.
وی بیان کرد: اکنون حاکمیت غرب مجبور به عقبنشینی شده است، موجی برخاسته و غرب دارد میبیند که اگر برای این موج بیداری برنامهریزی نکند همه پایگاههای خود را از دست میدهد.
نویسنده و پژوهشگر حوزوی با بیان این‌که ملتها به پاخاستهاند، اضافه کرد: حتی اگر در بدبینانهترین حالت بپذیریم که در برخی از کشورها برخی از این اتفاقات از سوی خود غرب برنامهریزی شده است اما نمی‌توان انکار کرد که بیداری اسلامی اتفاق افتاد و غرب در برابر این بیداری اسلامی به طور قطع عقبنشینی کرد.
وی افزود: ما انتظار نداشتیم در موضوع بیداری اسلامی نظام ولایت فقیه شیعی حاکم شود، اما اکنون در این کشورها سیاسیترین جریانهای اسلامی یا اسلامیترین جریانهای سیاسی امور را به دست گرفتهاند.
در نظام‌سازی دین در همه عرصه‌ها ظهور می‌یابد
رحیم‌پور ازغدی با اشاره به این‌که باید در جریان بیداری اسلامی یک اتفاق مهم و اثرگذار بیفتد، ابراز داشت: اکنون دشمن عقبنشسته است اگر نظام‌سازی رخ ندهد، دشمن با نیرویی دوچندان به صحنه باز میگردد و امکان از میان بردن وضعیت امروزی را دارد.
وی گفت: پروژه اصلی را در بیداری اسلامی انقلاب اسلامی انجام داده است و ما اکنون در تاریخیترین و حساسترین مرحله نبرد هستیم و نباید از این موضوع غافل باشیم.
این استاد دانشگاه ابراز داشت: منظور از نظام‌سازی این است که دین در همه عرصه‌ها حضور یابد، نه مانند ترکیه به دین حداقلی باور داشته باشیم که سقف مطالبات موضوع حجاب در نظر گرفته شود.
وی ادامه داد: موضوعات تغییر کرده است و در حال حاضر در موضوعات جدید مانند رسانه، سینما، اقتصاد به فقیه نیاز داریم، امروز در تفاوت بانک، ربا و معاملات بینالملل نیازمند مجتهدانی هستیم و اینها همان نظام‌سازی حوزه‌های علمیه محسوب میشود.
رحیم‌پور ازغدی اضافه کرد: اگر حوزه اسلام و حوزه شیعه 500 مجتهد در رشتههای تخصصی نداشته باشد، نمی‌توان گفت این فقه، فقه نظامساز است.
هزاران قاعده فقهی نظام‌سازانه در دل آیات و روایات وجود دارد
وی ابراز داشت: فقه نظامساز فقهی است که در ارتباط با مردم معنا می‌یابد، فقه مدرسهای لازم است اما کافی نیست.
نویسنده و پژوهشگر حوزوی گفت: نظام‌سازی در فقه به این معنا است که در برخورد با آیات و روایات فقط به جنبه اخلاقی و شخصی آن توجه نکنیم، اگر با پرسشهای فقه نظام‌سازانه به سراغ قرآن و اقیانوس روایات برویم هزاران هزار قاعده فقهی جدید به دست میآید.
وی ادامه داد: مدرسهها و حوزه‌های علمیه عقبه فرهنگی بیداری اسلامی هستند، باید حوزه‌های علمیه از فضای به وجود آمده استفاده کنند و بر اساس بعد سیاسی و اجتماعی اسلام نظام‌سازی کنند.
رحیم‌پور ازغدی خاطرنشان کرد: اسلام و به ویژه مکتب اهلبیت(ع) مذهب را در یک گوشه اسیر نکردهاند، آنان قدرت خودسازی نه فقط در خانه بلکه در جهان این ظرفیت را دارند.
وی اضافه کرد: اسلام تمام جهان را متعلق به اسلام می‌داند و منتظر روزی است که اسلام فراگیر شود، گرایش به اسلام و گرایش به مکتب شیعه در حال افزایش است و در نزد مسلمانان هیچ ملیت و نژادی ارزشمند نیست.
غرب به دنبال تقسیم‌بندی کشورهای اسلامی بر اساس مذهب است
این استاد دانشگاه با بیاناینکه نظام‌سازی امری بیگانه با دین و فقه شیعی نیست، ابراز کرد: اکنون غرب به دنبال تقسیم‌بندی قومی و مذهبی جهان اسلام است، برای همه کشورها مانند افغانستان، سوریه، ترکیه و عراق برنامههایی دارد تا نظام‌سازی صورت نگیرد.
وی گفت: با این تقسیم‌بندی کشورهای اسلامی به کشورهای کوچکتری تبدیل میشوند و غرب این راه را تنها راه حل برای جلوگیری از نظام‌سازی و تمدنسازی اسلام می‌داند.
رحیم‌پور ازغدی افزود: آنان درصدد هستند که به کشورها القا کنند که شما ظرفیت و توانایی نظام‌سازی ندارید و باید از همین نظامهایی که غرب طراحی کرده استفاده کنید.
وی افزود: حوزه‌های علمیه بعد از ماجرای مشروطه منزوی شد، آخرین تجربه نظام‌سازی مرجعیت پیش از امام خمینی(ره) مشروطیت بود که به شکست انجامید.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: مرحوم آخوند و مرحوم نایینی در دورهای وارد نظام‌سازی میشوند اما به صورت منفعلانه در این موضوع وارد شد، کاری که امام(ره) انجام داد این بود که در این امر به طور اثباتی، راه جدیدی را پیشنهاد میکنند.
امام با نظام‌سازی انقلاب را به وجود آورد
وی گفت: امام(ره) جمع فضایل دو گروه فقهای شیعه در مشروطیت بود، از طرفی پای اصول مذهب ایستاد و از سویی دیگر نظام‌سازی کرد و نظام‌های غربی شرقی را زیر نظر ولیفقیه و شریعت پذیرفت.
رحیم‌پور ازغدی بیان داشت: ولایت فقیه با فرم جمهوریت و مشارکت عامه از سوی امام(ره) ارائه شد و این موضوع زمینه را برای نظام‌سازی اسلام آماده کرد.
وی با اشاره به این‌که در دوران مشروطه میدانستند که چه چیزی را نمیخواهند اما نمیدانستند باید به چه برسند، اظهار داشت: امام خمینی(ره) در نجف بحث ولایت فقیه را شروع کرد، هیچکس امید به انقلاب نداشت، امام(ره) میدانست به دنبال چه امری است زیرا نظام‌سازی کرده بود.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: در ماجرای مشروطه غرب نظام خود را در عرصههای مختلف کشور ترجمه کرد، اما نظام‌سازی اسلامی صورت نگرفت، فقه وجود داشت اما فقهی که در کتابها بود و به طور عینی برای مردم نتیجهای دربرنداشت.
وی ابراز داشت: برخی از مردم در دوران مشروطه در سفارتخانه انگلیس تحصن کردند و شعارهای اسلامی مشروطه تغییر یافت، مراجع شیعه در آن زمان حتی بر سر موضوع مشروطه و معنای آن تفاهم نداشتند.
با نگاه اخباریگری نمی‌توان نظام‌سازی کرد
رحیم‌پور ازغدی با بیان این‌که اکنون در مصر نیز تعریف درستی از مفاهیم گوناگون وجود ندارد، افزود: ابتدا همه بر سر رفتن حسنی مبارک همصدا بودند اما بعد وقتی که نوبت اجرای نظامی در این کشور شد اختلافات آغاز شد، یکی از اثرهای نظام‌سازی این است که به طور ملموس و اسلامی نشان دهد باید چه کرد.
وی تصریح کرد: امام(ره) حرف تازه و جدیدی در مبانی فقهی نیاورد، بلکه همان حرف علمای گذشته را با نگاه نظام‌سازی و عینی مطرح کرد.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: بخش مهمی از حوزه‌های علمیه برای نظام‌سازی سراغ آیات و روایات نرفتهاند و استفاده از آیات و روایات را محدود به استفاده از منبرها کردهاند.
وی با اشاره به این که در حوزهنظامسازی بر اساس روایت یک نوع نگاه اخباریگری وجود دارد، افزود: با این نگاه نمی‌توان نظام‌سازی کرد، زیرا ارتباط با آیات و روایات و مسائل جامعه قطع میشود.
رحیم‌پور ازغدی بیان داشت: شریعت همه مسائل مورد نیاز جامعه را بیان کرده است اما حوزه‌های علمیه با این جنبه فاصله گرفتهاند و در مسائل جدید مانند اقتصاد بینالملل، بانکداری ربوی و رسانه حرفی برای گفتن ندارند.
یکی از شرایط اجتهاد درک تغییر موضوع است
وی گفت: اگر گفتیم که فقه برای نظام‌سازی نیامده است با حدیث حرام حضرت محمد(ص) تا روز قیامت حرام است و حلال ایشان تا روز قیامت باقی خواهد ماند، مغایر است.
این استاد دانشگاه هر حکم عبادی اسلام را ناظر به نظام‌سازی و سبک زندگی خواند، گفت: هر حکم عبادی اسلام یک بخش از نظام‌سازی فقهی را در نظر گرفته است.
وی بیان داشت: اجتهاد به معنای تغییر حکم نیست، بلکه اجتهاد درک تغییر موضوع است که در پی آن تغییر حکم میآید، مانند این‌که در موضوع تحریم توتون و تنباکو موضوع استعمال توتون و تبناکو نبود بلکه موضوع تسلط بر جامعه اقتصادی آن زمان بود.
رحیم‌پور ازغدی اظهار داشت: باید در نظر داشت در نظام‌سازی که به دام اباحهگری و سکولاریسم نیفتاد، فقیه واقعی کسی است که حکم را با همه موضوع و مختصاتش بشناسد.
وی با بیان این‌که ما فقهدان و فلسفهدان بسیار داریم، ابراز داشت: برخی افراد فقیه و فیلسوف نیستند، شهید مطهری مجتهد کسی نیست که مسائل حلشده را دوباره حل کند بلکه باید به مسائل جدید بپردازد.
نظام‌سازی نگاه جامع به اجزای شبکه اسلام است
نویسنده و پژوهشگر حوزوی گفت: در نظام‌سازی مسائلی مانند موضوعشناسی، اسلامشناسی و نیازهای زمان و مکان باید در نظر گرفته شود.
وی بیان کرد: در نظام‌سازی نیازمند تعیین عرف هستیم، ثمره توجه نکردن به این عرف برخی از توضیح المسائلها هستند که مردم عام آن را نمیفهمند، توضیح‌المسائل برای طلاب نوشته شده است.
رحیم‌پور ازغدی برخی از بحث‌های فقهی را دور از فضای زندگی عموم مردم دانست و افزود: مردم توضیح‌المسائل را مانیفست سبک زندگی شیعه می‌دانند اما نمی‌دانند که این توضیح‌المسائل‌ها گاه به موارد خاص اشاره دارد و یا پاسخی به پرسشی است که در این کتاب آورده شده است.
وی اظهار داشت: برخی هنوز قائل نیستند که فقه می‌تواند نظام‌سازی کند، برای ایجاد نظام‌سازی باید کسانی وارد حوزه‌های تخصصی مانند موسیقی، ارتباطات، رسانه، اینترنت و روابط زن و مرد و بازار ورود پیدا کنند.
این استاد دانشگاه با اشاره به این‌که آیات و روایات یک نظام و شبکه‌ای را تشکیل می‌دهند، ابراز داشت: نظام‌سازی به معنای نگاه جامع به همه اجزای این شبکه است./914/پ201/ن