تمدن اسلامی با هوشمندی سیاسی و علمی محقق خواهد شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا اعرافی، رییس جامعةالمصطفی العالمیه پیش از ظهر امروز در همایش بین المللی قرآن و مستشرقان که در مدرسه عالی امام خمینی(ره) قم برگزار شد، با تأکید بر این که رفتن به سوی تمدن اسلامی تنها با هوشمندی سیاسی و علمی محقق خواهد شد، گفت: جهان غرب با تدابیر گوناگونی در صدد هستند که بنیان های فکری و اخلاقی ما را فرو ریزند و امت اسلامی را متفرق کنند تا راه استعمار و سلطه جویی را برای خود هموار نمایند.

وی با ابراز تأسف از این که گاهی برخی جریانات داخلی جهان اسلام به اهداف دشمنان کمک می کنند، افزود: در کنار کار علمی و تعاملات بین جهان اسلام و غرب همواره باید هوشمند باشیم، زیرا تعرض های جهان غرب به ارزش ها و نوامیس اسلام به حدی بوده که نمی توان آن را نادیده گرفت و در زمینه مسائل سیاسی نیز نکات مهم و قابل توجهی وجود دارد.

رییس جامعةالمصطفی العالمیه با بیان این که این همایش پیام روشنی به حوزه های علمیه و جامعه علمی و دینی دارد، گفت: باید به پدیده استشراق پرداخته شود و نقش مراکز علمی و حوزه ها در این میان بسیار مهم است، حوزه باید بخشی از سرمایه و توان خود را در زمینه بنیادی استشراق هدایت و فعال کند؛ همچنین باید برای مواجه فعال و قوی در زمینه غرب شناسی نیز کار شود.

سرمایه گذاری کلان غرب در زمینه شرق شناسی حاکی از نیاز جدی آنها است
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی به سرمایه گذاری عظیم و کلان غرب در زمینه استشراق به ویژه حوزه اسلام شناسی اشاره کرد و ابراز داشت: از یک سو حجم کلان سرمایه گذاری و اهتمام فراوان جهان غرب به شرق شناسی و از سوی دیگر خروجی این فعالیت ها نشان می دهد که آنها نیاز جدی به این امر دارند به همین دلیل این فعالیت ها را مهندسی می کنند.

حجت‌الاسلام والمسلمین اعرافی سراسر تمدن شرقی به ویژه اسلام را زیر ذره بین استشراق شناسی دانست و گفت: در جهان غرب این نگاه فراگیر است؛ طیف گسترده ای از مسائل بنیادی اسلام از جمله خداشناسی، قرآن و وحی تا حوزه های مردم شناسی از جمله هنر، شعر، ادبیات، تاریخ و سبک زندگی مورد کنکاش و تحقیق بزرگان و محققان شرق شناسانی قرار گرفته است.

وی به برخی فعالیت های غرب در زمینه شرق شناسی اشاره کرد و بیان داشت: 300 مجله در این حوزه منتشر می شود، هزاران مقاله با این موضوع و حتی پیرامون قرآن تولید شده است؛ 200 الی 300 مستشرق درجه یک در همین یکی دو قرن اخیر تربیت و دانشجویان فراوانی در این زمینه فارغ التحصیل شده اند.

رییس جامعةالمصطفی العالمیه اضافه کرد: هزاران کتاب در باب شرق شناسی منتشر شده، مراکز آکادمیک و دانشگاه هایی برای این منظور تأسیس شده، پایان نامه های متعددی در این حوزه نوشته شده، رشته های متعددی به این منظور ابداع شده و کتابخانه های بزرگ و غنی برای تحقیق و پژوهش در این زمینه احداث شده است.

آمریکا فهرست بلند بالایی از آثار و منابع شرق شناسی ارائه داده است
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی کشورهای آلمان، فرانسه و انگلیس را به لحاظ سابقه تاریخی در صدر کشورهای فعال در زمینه شرق شناسی عنوان کرد و گفت: آمریکا با وجود سابقه کمی که در این زمینه دارد اما فهرست منابع و آثار فراوانی در این زمینه دارد، فعالیت در این زمینه از کشورهای اروپایی گرفته تا روسیه مشاهده می شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین اعرافی با بیان این که استشراق در حوزه های مختلف مذهبی و قومی شرق نیز وارد شده است، تصریح کرد: این تنوع در حوزه شیعه شناسی و انقلاب شناسی با وجود پیشرفت های چشمگیر اخیر، بسیار ضعیف مشاهده می شود و در حد قابل قبولی نیست.

وی استشراق را به لحاظ انگیزه به سه دسته تقسیم بندی کرد و گفت: یک دسته استشراق تبشیری است که رنگ و لعاب مذهبی دارد که بیشتر در میان مسیحیت رواج دارد، دسته بعد استشراق استعماری بوده با توجه به مسائل سیاسی در کشورهای سلطه گر مشاهده می شود و استشراق استفهامی نیز در میان برخی افرادی که حقیقت جو هستند وجود دارد.

استعمار و سلطه جویی غرب در مسائل استشراق شناسی سایه افکنده است
رییس جامعةالمصطفی العالمیه با تأکید بر این که نباید همه مستشرقان را به یک چوب برانیم، ابراز داشت: اما باید بدانیم که سایه سنگین معرفت شناسی غرب جدید، نگاه ماده گرایانه و پوزیتیویستی به انسان، علم، فرهنگ و جهان همواره بر سر حرکت استشراق نو بوده است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در تبیین نحوه تعاملات سیاسی غرب با جهان اسلام، گفت: همواره استعمار اجتماعی در جهان غرب در قالب های متنوعی وجود داشته و این نگاه سلطه جویانه سایه خود را بر روی مسائل استشراق شناسی افکنده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین اعرافی خاطرنشان کرد: طبیعی است که در استشراق شناسی باید انگیزه را از اندیشه جدا کنیم به همین دلیل همواره اندیشه های تولید شده غرب در این زمینه برای بالندگی و رشد دانش اسلامی برای ما اهمیت داشته است؛ ما باید به دستاوردهای استشراق با نگاه عالمانه و حوزوی توجه داشته باشیم اما با این وجود نباید از انگیزه های آنها غافل باشیم.

استشراق پدیده ای مهندسی شده است
وی با تأکید بر این که استشراق را باید یک پدیده مهندسی شده بدانیم، گفت: علم قابل مهندسی است، این نظریه با نگاه عمیق و فلسفی ما منافاتی ندارد چراکه علم را می توان هدایت کرد؛ بخش زیادی از رشد علمی تحت هدایت و مهندسی معماران سیاسی و اجتماعی رخ داده است و معمولا تحولات بزرگ علمی بدون مهندسی اتفاق نمی افتد.

رییس جامعةالمصطفی العالمیه با اشاره به این که تمرکز در مباحث بنیادی جهان اسلام در استشراق رو به افزایش است، بیان داشت: درخشش انقلاب اسلامی و تأثیرات گسترده این گفتمان در دنیای موجب توجه بیشتر مستشرقان به این بخش شده است اما باتوجه به وجود ظرفیت های بالا، این مقدار توجه کافی نیست.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی به کاستی روش شناسی و منبع شناسی در حوزه استشراق اسلامی اشاره کرد و گفت: مستشرقان به همه منابع علوم قرآنی و معارف اسلامی آشنایی ندارند البته نمونه های نادری هم در این بین وجود دارد که به بنیان های ارزشمند ما وارد شده اند.

حجت‌الاسلام والمسلمین اعرافی نگاه بیرونی و درجه دو مستشرقان در حوزه شرق شناسی و قرآن را یک دیگر از کاستی ها در این زمینه دانست و ابراز داشت: البته با پیشرفت استشراق انسان احساس می کند شخص مستشرق درونی شده است؛ در همین استشراق نو شاهد رشد و بالندگی هستیم، قبلا به لایه های سطحی قرآن پرداخته می شد اما با نقد هایی که صورت گرفت مباحث اخیر سیر پختگی و پیشرفت دارند.

راهبردهای مواجهه با پدیده استشراق
وی در بیان راهبردهای مواجهه با پدیده استشراق، گفت: در این حوزه باید مباحث بنیادی را جدی بگیریم؛ حوزه باید در این زمینه به روز و فعال باشد تا بتواند اقدام به موقع و نقدهای روزآمدی داشته باشد؛ تربیت و پرورش مستشرقان مسلمان یا غیر مسلمان منصف نیز می تواند نسل جدیدی را در این عرصه بوجود آورد.

رییس جامعةالمصطفی العالمیه راهبرد تربیتی در این زمینه را حتی به سود جان غرب نیز دانست و تصریح کرد: استشراق درست و حق جویانه می تواند مواضع آنها را تعدیل کند و در برقراری ارتباط صحیح تر و بهتر اثرگذار باشد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصحیح حرکت استشراقی با گفتمان اسلام ناب تأکید کرد و گفت: باید دانش آموختگانی متناسب با این فضا تربیت کنیم؛ همچنین جهان اسلام باید بخشی از نگاه علمی خود را در این زمینه معطوف کند و رقیبان علمی خود را در این عرصه بشناسد.

حجت‌الاسلام والمسلمین اعرافی ایجاد رشته استشراق شناسی را ضروری خواند و اظهار کرد: با این کار در کنار تحلیل پدیده استشراق می توانیم مسائل و منابع مورد نیاز مستشرقان را دسته بندی کرده و به آنها ارائه دهیم.

وی پرداختن به جزییات مسائل را موجب بومی شدن و بالندگی استشراق دانست و گفت: باید در مسائل ریز وارد شویم و آنها را به جایگاه های علمی خود ببریم؛ برای بومی سازی و رشد حوزه استشراق باید مباحث کلامی، قرآنی، اخلاقی و فقهی در سطح کلان ظرفیت سازی شوند./928/پ201/ج