چه عواملی سبب رویگردانی انسان از خدا می‌شود؟

«اللَّهُمَّ إِنِّی کُلَّمَا قُلْتُ قَدْ تَهَیَّأْتُ وَ تَعَبَّأْتُ [تَعَبَّیْتُ‏] وَ قُمْتُ لِلصَّلاةِ بَیْنَ یَدَیْکَ وَ نَاجَیْتُکَ أَلْقَیْتَ عَلَیَّ نُعَاسا إِذَا أَنَا صَلَّیْتُ وَ سَلَبْتَنِی مُنَاجَاتَکَ إِذَا أَنَا نَاجَیْتُ مَا لِی کُلَّمَا قُلْتُ قَدْ صَلَحَتْ سَرِیرَتِی وَ قَرُبَ مِنْ مَجَالِسِ التَّوَّابِینَ مَجْلِسِی عَرَضَتْ لِی بَلِیَّةٌ أَزَالَتْ قَدَمِی وَ حَالَتْ بَیْنِی وَ بَیْنَ خِدْمَتِکَ، سَیِّدِی لَعَلَّکَ عَنْ بَابِکَ طَرَدْتَنِی وَ عَنْ خِدْمَتِکَ نَحَّیْتَنِی أَوْ لَعَلَّکَ رَأَیْتَنِی مُسْتَخِفّا بِحَقِّکَ فَأَقْصَیْتَنِی أَوْ لَعَلَّکَ رَأَیْتَنِی مُعْرِضا عَنْکَ فَقَلَیْتَنِی أَوْ لَعَلَّکَ وَجَدْتَنِی فِی مَقَامِ الْکَاذِبِینَ [الْکَذَّابِینَ‏] فَرَفَضْتَنِی أَوْ لَعَلَّکَ رَأَیْتَنِی غَیْرَ شَاکِرٍ لِنَعْمَائِکَ فَحَرَمْتَنِی أَوْ لَعَلَّکَ فَقَدْتَنِی مِنْ مَجَالِسِ الْعُلَمَاءِ فَخَذَلْتَنِی أَوْ لَعَلَّکَ رَأَیْتَنِی فِی الْغَافِلِینَ فَمِنْ رَحْمَتِکَ آیَسْتَنِی أَوْ لَعَلَّکَ رَأَیْتَنِی آلِفَ مَجَالِسِ الْبَطَّالِینَ فَبَیْنِی وَ بَیْنَهُمْ خَلَّیْتَنِی أَوْ لَعَلَّکَ لَمْ تُحِبَّ أَنْ تَسْمَعَ دُعَائِی فَبَاعَدْتَنِی أَوْ لَعَلَّکَ بِجُرْمِی وَ جَرِیرَتِی کَافَیْتَنِی، أَوْ لَعَلَّکَ بِقِلَّةِ حَیَائِی مِنْکَ جَازَیْتَنِی فَإِنْ عَفَوْتَ یَا رَبِّ فَطَالَمَا عَفَوْتَ عَنِ الْمُذْنِبِینَ قَبْلِی لِأَنَّ کَرَمَکَ أَیْ رَبِّ یَجِلُّ عَنْ مُکَافَاةِ الْمُقَصِّرِینَ؛ خدایا هرگاه گفتم مهیا و آماده شدم‏و در پیشگاهت به نماز ایستاد و با تو راز گفتم،چرتى بر من افکندى،آنگاه که وارد نماز شدم،و حال راز گفتن را از من گرفتى آنگاه که با تو رازونیاز کردم،مرا چه شده؟هرگاه گفتم نهانم شایسته شد،و جایگاهم به‏جایگاه توبه‏کنندگان نزدیک گشته برایم گرفتارى پیش آمد،بر اثر آن گرفتارى پایم لغزید،و میان من و خدمت به تو مانع شد، سرور من شاید مرا از درگاهت رانده‏اى،و از خدمتت عز نموده‏اى،یا مرا دیده‏اى که حقّت را سبک‏مى‏شمارم پس از پیشگاهت دورم ساختى،یا شاید مرا روى‏گردان از خود مشاهده کردى،پس مرا مورد خشم قرار دادى یا شاید مرا در جایگاه دروغگویان یافتى،پس به دورم انداختى،یا شاید مرا نسبت به نعمتهایت ناسپاس دیدى،پس محرومم نمودى،یا شاید مرا از همنشینى دانشمندان غایب یافتى،پس خوارم نمودى،یا شاید مرا در گروه غافلان دیدى،پس از رحمتت‏ناامیدم کردى،یا شاید مرا انس یافته با مجالس بیکاره‏ها دیدى.پس مرا به آنان واگذاشتى،یا شدى دوست نداشتى دعایم را بشنوى پس دورم نمودى،یا شاید به خاطر جرم و جنایتم کیفرم نمودى، یا شاید براى کمى‏حیایم از تو مجازاتم نمودى،پس اگر پروردگارا عفو کنى،سابقه اینکه از گناهکاران پیش ار من گذشته‏اى طولانى است،زیرا کرمت‏پروردگارا از مجازات اهل تقصیر بسیار بزرگ‏تر است.»

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله محمدحسین احمدی فقیه یزدی، استاد خارج فقه حوزه علمیه قم در ادامه تفسیر فرازهایی از دعای پرفیض ابوحمزه ثمالی با بیان اینکه انسان همواره باید خود را برای دعا و طلب استغفار مهیا کند، برخی اشتباه‌هایی که سبب رویگردانی انسان از خدا می‌شود و حضور قلب او را برای راز و نیاز و دعا به درگاه الهی از بین می‌برد، برشمرد.

وی از دروغ، تهمت،‌ غیبت، شرکت در مجلس بدکاران، عدم مجالست با علما و سستی در هنگام عبادت به عنوان بخشی از عواملی که سبب رویگردانی از خداوند متعال می‌شود نام برد و اظهار کرد:‌ بنده‌ای که دروغ بگوید، در مقام حرف زدن با خدا یا شاکر به نعمت‌های خدا نیست و اگر خود را مهیای راز و نیاز با خدا کند، دست گیرنده‌ای نخواهد داشت.

استاد خارج فقه حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه انسان همواره باید در مقابل خدا ایستاده و با او راز و نیاز کند، چه نعمت دهد و چه نقمت، گفت: یکی از جهاتی که انسان باید به آن توجه کند، راز و نیاز با خداوند متعال است؛ بنده اگر مهیای عبادت شود اما یک نوع رخوت و سستی در او باشد، این مهیا شدن به طور عمیق و ریشه‌دار نبوده است.

وی با بیان اینکه کسالت و رخوت در هنگام راز و نیاز، تمام فهم و درک انسان را از بین می‌برد و این به سبب نداشتن لیاقت از سوی خود انسان است، ادامه داد: در فرازی از دعای ابوحمزه ثمالی از خداوند متعال می‌خواهیم که رخوت و سستی را که سبب از بین رفتن درک و فهم هنگام راز و نیاز با او می‌شود، از ما بردارد.

آیت‌الله احمدی فقیه یزدی تصریح کرد: بنده مؤمن همواره به درگاه الهی دعا می‌کند که رخوت و سستی را در وقت نماز از او دور کند، او دل به سوی خدا بسته است و در کسوت راز و نیاز با حق تعالی برآمده است، اگر قرار باشد با این سستی لذت مناجات سلب شود، این امر بی‌لیاقتی و بی‌مایگی فرد را می‌رساند.

وی با بیان اینکه هرگاه اشکالات وجود خود را بیشتر بررسی کردم، نقص‌هایی دیدم و به اصلاح آن‌ها برآمدم اما دوباره این سستی و رخوت برای من پیش آمد، گفت: از عواملی که سبب نزدیک شدن انسان به خداوند متعال می‌شود، مجالست و همنشینی با توابین است که همواره خود را در محضر خدا می‌بینند.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم بر همنشینی با توبه‌کنندگان تأکید کرد و افزود: بنده با اینکه به مجالس توابین می‌رود، اما دوباره یک امتحان و گرفتاری پیش می‌آید و قدم‌هایش می‌لغزد، به جای اینکه با مجالس توابین مأنوس شود و خود را در محضر خدا ببیند، دچار لغزش شده و عاملی بین او و خدمت در راه خدا حائل می‌شود.

وی با بیان اینکه اگر لیاقت بندگی از انسان سلب شود، عاقبت‌ به خیر نخواهد شد، ابراز کرد: در دعای ابوحمزه ثمالی خداوند متعال را خطاب قرار می‌دهیم که ای مولای ما نکند ما را از درگاه خودت رانده‌ای، شاید از خدمت در مقابل تو کوتاهی کرده‌ و دور شده‌ایم که اینگونه در عبادت‌هایمان سست گشته‌ایم.

آیت‌الله احمدی فقیه یزدی ادامه داد: همواره باید در دعاهایمان از اینکه حق خدا را به وقت عبادت سبک و خفیف می‌شماریم، فرمان‌هایشان را به درستی اطاعت نمی‌کنیم و در رعایت تقوا و پرهیزگاری کوتاهی می‌کنیم توبه کنیم تا از درگاه الهی رانده نشویم و آنطور نباشد که روزی به ما بگویند، تو لایق حضور در درگاه الهی نبودی.

وی با بیان اینکه سبک شمردن اعمال چه اعمال خوب و چه اعمال بد، سبب سستی در مقام عبادت باریتعالی می‌شود، ابراز کرد: برقراری ارتباط با خداوند متعال مراحلی دارد که اگر انسان به این مراحل بی‌توجه باشد، محبت او نسبت به ذات یکتا کم می‌شود، عدم توجه به این مراحل سبب می‌شود که در مقام دروغ‌گویان قرار بگیریم و از درگاه الهی ترد شویم.

استاد خارج فقه حوزه علمیه قم از ناسپاسی به درگاه الهی و عدم شرکت در مجالس علما و اهل معرفت و کمال به عنوان عوامل دوری از خدا نام برد و گفت: اگر شکر نعمت‌های خداوند را به جا نیاوریم، از حضور واقعی در درگاه حق تعالی محروم خواهیم شد و نعمت‌های شایسته‌ای را که خداوند به بندگان خاص خود می‌دهد، درک نخواهیم کرد.

وی با بیان اینکه در دعای ابوحمزه ثمالی از خدا می‌خواهیم که ما را به حال خودمان وانگذاشته و از غافلان قرار ندهد، اظهار کرد: هیچ بنده‌ای نباید از رحمت خداوند متعال ناامید شود و به واسطه یأس از رحمت الهی با اهل باطل و بیهوده صفتان مجالست کند که اگر به حال خودمان واگذاشته شویم، همواره در مجلس باطلان خواهیم بود.

آیت‌الله احمدی فقیه یزدی با اشاره به اینکه انجام جرم و گناه سبب محروم شدن بنده از رحمت‌های الهی و دور شدن از سعادت می‌شود، گفت: در دعای ابوحمزه ثمالی از خداوند متعال می‌خواهیم که ما را هرچند غافل هستیم و از او حیا نمی‌کنیم و مرتکب گناه می‌شویم، مورد رحمت و بخشش قرار دهد و دعاهایمان را مستجاب کند.

وی با بیان اینکه از خدا می‌خواهیم مانند گنهکارانی که عفوشان طول کشیده و هنوز بخشیده نشده‌اند، بخشش ما به طول نینجامد، گفت: علت اینکه مؤمنان به عفو خداوند متعال توجه ویژه دارند و پناهنده به فضل او هستند، باز بودن درهای توبه است که پروردگار متعال از اینکه مقصران را به مکافات اعمالشان مجازات کند، برتر است./920/ت301/ن