نقش آفرینی روحانی در سبک زندگی اسلامی
سرویس اندیشه خبرگزاری رسا با توجه به رسالت خود، کوشیده دو نگاه متفاوت به سریالی که روزهای اخیر از سیمای جمهوری اسلامی پخش شد داشته باشد. البته نه تعریف‌ها بدون توجه به ایرادات است و نقدها، بی‌توجه به نکات مثبت. لکن چیزی که نباید از نظرها دور بماند، اشکالات اساسی است که از نگاه یک رسانه حوزوی دور نمانده و فقط با این هدف منتشر می‌شود که برخی فکر نکنند کاری در خور انجام شده و رسانه ملی دین خود را به حوزه و روحانیت ادا کرده است. با این حال امید است این کار نقطه آغازی باشد برای کارهای عمیق‌تر و نمایان‌تر تا مردم مؤمن و معتقد، به صورتی واقعی‌تر و دقیق‌تر با ابعاد زندگی علمی، معنوی و تکلیف محور این قشر فرهیخته آشنا شوند.
سریال تلویزیونی پرده نشین را می‌توان یکی از تلاش‌های موفق رسانه ملی در زمینه بسط و گسترش فرهنگ و سبک زندگی ایرانی اسلامی دانست. این نکته وقتی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که در متن این سریال، شاهد حضور تعدادی از روحانیون هستیم که به ایفای نقش می‌پردازند و به نوعی زندگی و آداب و رسوم طلبه‌های حوزه علمیه را نیز به تصویر می‌کشند.
روحانیت محور گسترش سبک زندگی اسامی
این نکته بسیار مهم است که سبک زندگی اسلامی با جلوداری و پیشاهنگی روحانیون به تصویر درآید و در واقع این روحانیون باشند که در این حوزه، ابتکار عمل را به دست گیرند و به عبارت دیگری آن وظیفه اصلی و تعهد اولی که بر عهده روحانیون است، به ظهور و بروز برسد.
در این سریال چند نکته به صورت همزمان در بستر یک داستان جذاب، روایت می‌شد که قابل توجه است. اینکه روحانیت همچنان پیشوایی روحی و رهبری و هدایت فکری و مرجعیت مردمی خویش را در جامعه ایرانی، به خصوص در شهرهای کوچک و مناطق سنتی حفظ کرده است.
روحانی تافته جدا بافته از مردم نیست؛ از متن مردم است
اینکه روحانیت از هیچ جایگاه و موقعیت خاص مادی برخوردار نیست و در برابر فساد و انحراف وابستگانش، هر چند درجه یک باشند و هر چند روحانی از شخصیت برجسته‌ای برخوردار باشد و سرشناس، از هیچ مصونیت خاصی بهره مند نیست. اینکه منبر همچنان به عنوان یک رسانه ارزشمند و تأثیرگذار در جامعه شناخته می‌شود و هنوز در بسیاری از نقاط کشور، مردم با روحانیون از طریق مسجد و منبر و وعظ و خطابه، نزدیک‌ترین رابطه‌های عاطفی و هدایتی و حمایتی را دارند.
و در عین گسترش و فراگیری رسانه‌هایی همچون تلویزیون، اینترنت، موبایل و... هنوز این رابطه‌های رو در رو و سینه به سینه ادامه دارد و اثرگذاری قابل توجه و عمیقی هم به دنبال دارد. در واقع سریال پرده نشین موقعیت خوب و بکری بود برای اینکه مردم با روحانیت و زندگی شخصی و مسایل و مشکلات و دغدغه‌هایشان باخبر و آشناتر شوند و بدانند که روحانی هم درست مثل همه آنها از چه مشکلات مادی و معنوی رنج می‌برد و تافته جدابافته از مردم نیست و شاید بتوان گفت مهم‌ترین وجه و جنبه این سریال هم در همین نکته نهفته باشد.
از موضوع آقازاده‌ها تا فساد حاکم بر بخش‌هایی از اقتصاد جامعه
موضوعات مهم دیگری که در این سریال مورد توجه قرار می‌گیرد، بحث آقازاده‌ها، شخصیت‌های ظاهرالصلاح مزور و نیز فساد حاکم بر عرصه اقتصادی کشور است. در هر یک از این بسترها، موضوع به درستی طرح و با رعایت جنبه‌های مختلف، به شکلی منصفانه و آموزنده به تصویر در می‌آید.
مثلا در بحث آقازاده بودن، این نکته مطرح می‌گردد که چه بسا بسیاری از این آقازاده‌ها ناخودآگاه و با فریب دیگران وارد حیطه‌های منحرف و اعمال خلاف قانون شوند و در واقع مورد طمع افراد خبیث قرار بگیرند و خود آنها گر چه به لحاظ غفلتی که کرده‌اند مقصرند، ولی در اصل، فساد اصلی از ناحیه دیگری آب می‌خورد.
وقتی «میرزایی»ها بر چهره «شهیدی»ها چنگ می‌زنند!
به ویژه از ناحیه افرادی همچون «میرزایی» که با طمع در جایگاه و منزلت «حاج آقا شهیدی»، فرزند طماع و جاه طلب او را فریب می‌دهد و وارد بازی خطرناکی می‌کند که نتیجه‌اش خسران آقازاده و حظ بردن امثال آن بازاری ظاهرالصلاح مزور و خبیث است. افرادی که با ظاهری مذهبی و با صحنه آرایی‌هایی از جنس نماز اول وقت و تقید به مسجد و برگزاری مراسم مذهبی، همه مقدسات را خرج طمع و آز و ولع دنیاخواهی خود می‌کنند و دیگران را نیز در این مسیر، قربانی خویش می‌نمایند و در این راه از دوست و همکار و خانواده و... هم نمی‌گذرند.
اما یکی از زیباترین جلوه‌های این سریال، به تصویرکشیدن شخصیت ارزشمند و منزه و آسمانی یک روحانی حقیقی به نام «حاج آقا شهیدی» است که تمثالی از بزرگان وارسته دینی و شخصیت‌های برجسته روحانی را برای تماشاگران تداعی می‌کند. این شخصیت که با بازی خوب فرهاد آئیش همراه بود، نمادهای مختلفی از روحیات، عادات و در حقیقت ذی واقعی طلبگی را که در زندگی روزمره علمای سلف، حاکم، جاری و ساری بوده است به نمایش می‌گذارد.
روحانیت و قطع تعلق از دنیا و نگرانی برای اخلاق و آخرت مردم
احساس بی‌تعلقی به دنیا و مافیها و توجه و حساسیت نسبت به امر خطیر هدایت مردم و نیز آن نکته اصلی اخلاقی که جایگاه والا و مهمی در عرفان اسلامی دارد که همانا هدایت مردم با عمل است و نه به زبان. حاج آقا شهیدی نمادی از علمای ربانی ماست که در هر زمان و مکانی زیسته‌اند، شعاع نورانیت و وارستگیشان تا فرسنگ‌ها آن‌سوتر رفته و مردمان را به نور ایمان دعوت کرده است.
حاج آقا شهیدی نمونه کامل و مورد نیاز جامعه امروز ما برای روحانیت اصیلی است که هیچ وظیفه‌ای جز هدایت و حمایت از مردم و پناه بودن برای آنها را برای خویش قائل نیستند. کسی که از همه چیز خودش می‌گذرد تا ایمان و امید و اعتماد مردم آسیب نبیند و در این مسیر جز برای رضای خدا، گام بر نمی‌دارد.
گوهر اخلاق، گمشده جامعه امروز ما
به راستی آیا همین گوهرهای ارزشمند اخلاقی، گمشده امروز همه اقشار جامعه ما و البته روحانیتمان نیست؟ آیا روحانیت ما در بخشی از سطوحش گرفتار دنیاگرایی و تعلقات مادی همچون مقام، مکنت، احترام و... نشده است و آیا این سریال را در کنار همه تذکرهای دیگرش، نباید یادآوری این واقعیت تلخ به خود قشر روحانیت به شمار آورد؟
تردیدی نیست که خیل عظیمی از روحانیت ما نمونه‌های عینی حاج آقا شهیدی‌ها و حاج آقا مهدوی‌ها هستند و حضور آنها در جامعه امروز هم با همه پیچیدگی‌ها و غبارآلودگی‌هایش، ملموس است و مغتنم؛ اما نباید این تذکر و زنگ خطر را به صدا درآورد که اگر روحانیت از آن وظیفه اصلیش که همان هدایت معنوی مردم و تربیت اخلاقی آنها و نماد شدن برای قطع تعلق از دنیا و توجه به آخرت است، دور شود، آسیبی جبران ناپذیر به جامعه وارد خواهد شد؟
سبک زندگی اسلامی در متن آموزه‌های روحانی
اما موضوع سبک زندگی اسلامی که گفتیم با محوریت زندگی روحانیون در این سریال مورد توجه واقع شده، یکی از فرازهای مهم این اثر تلویزیونی است. در حقیقت مردم‌دار بودن روحانیون این سریال و نشست و برخاست بی‌تکلف آنها با اقشار مختلفی از مردم و رسیدگی و سامان دادن به امور مادی و معنی آنها، از جمله ویگی‌های مثبت این اثر است.
و این یکی از کارکردهای اصلی و اولیه روحانیت است که از خلال آن، یکی از محیط‌های مطمئن و مورد اطمینان برای نشان دادن تصویری واقعی و حقیقی از سبک زندگی اسلامی که همان زندگی روحانیت باشد، بیرون می‌آید. اینکه ببینیم و دریابیم که روحانی نه برج عاج نشین است و نه تافته جدابافته از مردم؛ زندگیش در عین سختی‌ها و مشقت‌هایی که به همراه دارد، ولی به دلیل رویکرد اخلاقی و محوریت آموزه‌های دینی، شیرین، استوار و صبورانه به پیش می‌رود و در برابر سخت‌ترین مصایب عاطفی و دنیایی هم نمی‌لغزد و پایدار می‌ماند؛ چرا؟ چون همه چیز را ابتلا و امتحان الهی می‌داند و برایش حکمت و مبنا قایل است.
پرده نشین، دسترنج جوانی هنرمند و متدین
بهروز شعیبی کارگردان جوان و مومن سریال پرده نشین، در طی این مجموعه تلویزیونی تلاش کرد تا تصویری آرمانی اما واقعی و در درسترس از روحانیت به نمایش گذارد و به صورت همزمان، نکات مهم و خطیری را به همه اقشار جامعه، از روحانیت گرفته تا مردمان عادی یادآوری کند.
و در میان این تذکرها، سبک زندگی اسلامی بود که همچنان باید آن‌را از دل محیط‌های سنتی که با مسجد، منبر، وعظ، روحانی، خدا و پیغمبر مأنوسند طلب کرد.
علی رفیعی
/830/702/ر