فواید شناخت روش‌ علوم/ صیانت از فقه در گرو روش‌شناسی است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی صبح امروز در آیین رونمایی از نخستین نشریه روشی در علوم حوزوی با عنوان «روش شناسی اجتهاد» در قم خاطرنشان کرد: هر علمی نیازمند به روش است و علم بدون روش شکل نمی گیرد و هر علمی روش خاص خود را دارد؛ گاهی بین دو علم ممکن است عناصری از حیث روشی مشترک باشد، اما در کلان یکی از وجود تمایز علوم تفاوت های روشی است که بین علوم در کار است.

رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی با بیان این که بین روش و روش شناسی باید تفاوت قائل بود، اظهار داشت: عالمی نیست که در تولید گزاره های علمی از روشی استفاده نکند و ممکن است عالمی در علمی به صورت مضطرب روشی داشته باشند و یا اتخاذ نظر و استدلال کنند، اما عالمان فرهیخته در هر علم از روشی تبعیت می کنند.

وی شناخت روش عالمان را روش شناسی دانست و تصریح کرد: لزوما هر اعمال روشی همراه با روش شناسی نیست؛ ممکن است عالمی روشی داشته باشد و به شکل تفصیلی و دقیق واقف نباشد که در حال بکارگیری روشی است، اما از حیث روشی، استادِ برجسته در فهم روش و به کارگیری آن باشد.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی با اشاره به ارائه روش از سوی عالمان گفت: آیت الله خوئی در فقه روش خاصی داشت، اما هیچ دلیلی نیست که این عالمان پیش از اعمال روش، مطالعه روشی داشته اند، چه برسد به این که روشی ارائه کرده باشند؛ هر کسی در اعمال روش، دارای روشی است که اگر افرادی روش عالمی را بشناسند، روش شناسی صورت گرفته است.

وی خاطرنشان کرد: برای ارائه روش شناسی جدید، نباید کل روش فقه را کنار گذاشت، چرا که بالیده در تاریخ است و مؤلفه های بیشتری را می توانیم ارائه دهیم.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی به بیان فواید روش شناسی پرداخت و اظهار داشت: فایده های بسیاری در روش شناسی است که به عنوان مثال، از این طریق می توان هزینه های زمانی و مکانی که برای آموختن و آموزش دادن صرف می شود را به حداقل رساند؛ تفاوت های پشت صحنه اختلاف رأی را می توان دید و بهتر می توان میان صاحبان اندیشه ارزیابی کرد.

رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی شناخت روش علم را راهی برای دست یافتن سریع تر به اجتهاد عنوان و تصریح کرد: اگر روش یک علمی آموخته شود، سریع تر انسان را به اجتهاد می رساند؛ شرکت در درس خارج و شنیدن اقوال، ممکن است تأثیری نگذارد، اما در آگاه بودن بر روش، اتفاقی صورتی می گیرد و می توان صاحب روش شد؛ نظام آموزشی ما بر اساس علم روش شناسی، نظامی چابک تر، کارآمد تر و مفیدتر خواهد شد.

وی زیاد شدن قدرت ابداع را فایده دیگر رسیدن به روش شناسی دانست و گفت: با روش شناسی قدرت ابتکار و ابداع بسیار زیاد می شود؛ چرا که در اثر ممارست با روش های مختلف ممکن است که به فرد استقامت فکری بدهد تا در وضعیت بحرانی در علمی موضع گیری درست تری صورت بگیرد مع انسان صاحب روش می تواند حرف جدید بیان کند.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی یادآور شد: فایده دیگر این است که توسعه علم بر اساس روش شناسی به معنای واقعی صورت می گیرد؛ توسعه باید دارای محتوا باشد؛ چیزی که می تواند دانش را به نیازهای زمانه توسعه دهد، آگاه بودن به روش علم و روش های مطرح در آن است که انسان بر اساس بهترین و سالم ترین روش قدرت پیدا می کند تا اندیشه های موجود در علم را به زمینه های علم سوق دهیم.

رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی با اشاره به برپایی روش شناسی در حوزه های علمیه خاطرنشان کرد: روش در علوم حوزوی قوی است، اما روش شناسی در حوزه های ما ضعیف است؛ اگر علم روش شناسی را در حوزه ها قوام و عینیت نبخشیم، جریان ابتکار و ابداع، زمان طولانی مدتی پیدا می کند که ممکن است که علم در هر یک قرنی یک تکانی بخورد و اگر روش شناسی باشد، به صورت انبوه تر و مهذب تر خالی از حرف های اضافی اندیشه تولید کند؛ برپایی روش شناسی از سوی حوزه علمیه از اوجب واجبات است.

وی با بیان این که دست ما از تراث عظیمی و عمیق کوتاه نیست، اظهار داشت: از مهم ترین، اساسی ترین و پرتحرک ترین بخش فلسفه علم، روش شناسی است و اگر  صورت بگیرد، انسان می تواند تضمین دهد که علوم در صدد پاسخگویی به نیازهای زمانه است.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی با تأکید بر روش شناسی علوم تصریح کرد: روش شناسی باید مورد توجه قرار گیرد و نباید به آن نگاه حاشیه ای داشت؛ روش شناسی اجتهاد فقط برای فقه نیست؛ سایر علوم از جمله اصول به روش شناسی نیازمند هستند؛ باید همه علوم به خصوص اجتهاد و استنباط دارای روش شناسی باشند.

رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی صیانت از فقه را در گروه روش شناسی آن دانست و گفت: نشریه روش شناسی اجتهاد، با نام روش شناسی درست شده است که حرکت و نهالی بوده که کاشته شده و امیدواریم تنومند شود؛ امروزه صیانت از فقه در گرو روش شناسی است وگرنه این فقه سلف و پویا که سنتی است و قدرت پاسخگویی دارد، بدون روش شناسی نمی تواند پا بگیرد.

وی در پایان یادآور شد: علمای ما خیلی کم روش شناسی داشته اند؛ استفاده از مبانی فقهی بحثی روشی بوده و بوده است؛ با راه اندازی نشریه روش شناسی اجتهاد می خواهیم روش شناسی را در یک جا جمع آوری کنیم./822/پ202/ی