برنامه نویسی شرعی از اولویت های فقهی در تولید بازی‌های رایانه ای اسلامی است
به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا به نقل از پایگاه اطلاع رسانی فقه حکومتی، امروزه بازی‌های رایانه ای به جزء جدایی ناپذیر زندگی کودکان تبدیل شده و از آن جایی که در کشور ما فناوری های مختلف با باز شدن فضایی سیاسی بیشتر در دهه هفتاد، بدون موضوع شناسی خاص اسلامی وارد کشور شدند و خانواده‌ها هم اطلاع دقیقی از محتوای این منابع و فناوری های جدید نداشتند در نتیجه این فناوری از جمله بازی‌های رایانه ای اثر مخربی بر ذهن و روح کودکان ایران بر جای گذاشت و از آن جایی که خانواده ها به تصور حضور کودک در نزدشان و در خانه، متوجه اثرات منفی این بازی‌ها نبودند و گمان می‌کردند بی خطر هستند ما امروز شاهد بسیاری از مشکلات فرهنگی در اثر این موضوع هستیم و متأسفانه با گذشت چندین سال از این موضوع هنوز هم موضوع شناسی فقهی خاصی در مورد عناصر بازی‌های رایانه ای صورت نگرفته و فروش این بازی‌ها بدون برچسب سنی و بدون نظارت والدین اثرات تخریبی دو چندانی داشته است.
در راستای مشخص شدن ابعاد مختلف این موضوع با آقای دکتر بهروز مینایی، عضو هیأت مدیره بنیاد ملی بازی‌های رایانه ای و رییس سابق این مرکز ، دکترای مهندسی و علوم کامپیوتر از دانشگاه ایالتی میشگان آمریکا، فوق لیسانس مهندسی نرم‌افزار کامپیوتر از دانشگاه علم و صنعت ایران و متخصص داده کاوی به گفت و گو نشستیم.
وسائل ـ با توجه به اهمیتی که اسلام برای مقوله بازی به عنوان عامل رشد دهنده شخصیت کودک قائل است آیا می‌توان بازی‌های رایانه ای را به استناد این قاعده از نظر نگرش شرعی و اسلامی قابل قبول دانست و به آن استناد کرد؟
بازی کامیپوتری یا به اصطلاح امروز بازی های رایانه ای در عصر رسول خدا(ص) نبوده است اما اگر به ادبیات اولیه اسلام بازگردیم می‌بینم که رسول خدا(ص) می‌فرمایند که « مَن کانَ عِندَهُ صَبِیٌّ فَلیَتَصابَّ لَهُ » یعنی هرکسی که کودک دارد باید با او کودکی کرده و خود را به شکل کودک درآورد و با کودکش کودکانه رفتار کند و همچنین حضرت علی(ع) هم بر این موضوع تأکید داشته و می فرمایند « مَن کانَ لَهُ وَلَدٌ صَبا»یعنی هر که بچه اى دارد ، بچگى کند (با او کودکانه رفتار کند) و در این زمینه باید به این نکته دقت کرد که سیره رسول خدا(ص) نیز به مؤید این موضوع است.
در روایت ها بیان شده که رسول خدا(ص)با امام حسن و امام حسین (ع) بازی می‌کردند و با همه بزرگی مقام و جایگاه شامخی که داشتند بیان شده که ایشان برای اینکه با امام حسن و امام حسین(ع) بازی کنند خود را به شکل اسب درآورده و با این دو فرزند بزرگوارشان بازی می‌کردند و گاهی حتی وقتی که حضرت مشغول اقامه نماز بودند امام حسن و امام حسین(ع) بر دوش ایشان سوار شده و ایشان به خاطر همین موضوع سجده خود را طولانی می‌کردند و گاهی بیان شده که حضرت برای بازی کردن با حسنین(ع) در بازی‌های ایشان شرکت می‌کردند که این موضوع نشان دهنده اهمیت و نقش بازی در رشد شخصیت کودک از دیدگاه اسلام و سیره اهل بیت(ع) است و به همین استناد نمی توان اصل بازی چه بازی رایانه ای و چه بازی غیر رایانه ای را در شکل‌گیری شخصیت کودک نادیده گرفت.
اصل بازی رایانه ای از دیدگاه اسلام را نمی‌توان مورد انکار قرار داد
توجه به این نکته ضروری است بازی که لازمه اولیه زندگی کودک است باید در اسلام برای آن برنامه‌ریزی و مدیریت وجود داشته باشد و امروزه بازی‌های رایانه ای به یکی از لوازم زندگی کودکان امروز و زندگی جدید تبدیل شده و در خیلی از جاها مورد استفاده قرار گرفته و اصل بازی رایانه ای را از دید اسلام نمی‌توان زیر سؤال برد و باید دقت کرد که امروزه بازی‌های رایانه ای به عنوان یکی از رسانه‌های پر مخاطب در عرصه جهانی است اما نکته‌ای که در استفاده از این بازی‌ها باید مورد استفاده قرار داد مدیریت آن است و باید بر آن سوار شد و از این مدیا به نفع خود و اسلام استفاده کرد.
مباح بودن اصل بازی‌های رایانه ای/ وجوب حرمت یا حلیت بازی‌های رایانه ای براساس محتوای آن است
اگر بخواهیم براساس آنچه گفته شد برای بازی‌های رایانه ای حکم فقهی را بیان کنیم باید بگوییم که استفاده از بازی‌های رایانه ای هم مانند اینترنت و تلویزیون مباح است و محتوای آن بازی؛ آن را از نظر فقهی به مستحب، واجب و یا حرام تبدیل می کند و به این ترتیب باید دقت کرد که امر بازی‌های رایانه ای میان وجوب و حرمت بوده و این وجوب و حرمت همانطور که گفته شد براساس محتوا تعیین می شود.
و از آن جایی که رسانه بازی دارای نفوذ گسترده ای است و اثر آن از کتاب و انیمیشن بر کودک بیشتر است به همین علت باید در ساخت آن دقت کرد و پرداختن به نوع ساخت و پیام بازی از اوجب واجبات است تا به این تربیت بتوانیم پیام فرهنگ، اسلام، ارزش‌ها و نگرش خود را از طریق این رسانه منتقل کنیم و از آن جایی که بازی رایانه ای همانطور که یک مدیای قوی است لزوم پرداختن به آن ضروری است و نمی‌توان نقش آن را نادیده گرفت ولی باید در استفاده از آن همانطور که گفته شد مدیریت داشت چون بدون مدیریت، استفاده از آن مخرب است.
وسائل ـ با توجه به مسائلی که بیان کردید آیا اصل همراهی والدین در بازی‌های رایانه ای برای مباح بودن این سبک را لازم می دانید؟
بله حتماً، چون والدین نقش اساسی و کلیدی در هدایت بچه‌ها در امر بازی دارند و در حال حاضر باید گفت که یکی از دلایل اینکه در کشور ما بازی‌ها اثر مخرب دارند بی توجهی والدین به این موضوع بوده و همین بی توجهی و عدم آگاهی و شناخت والدین، موجب یک شکاف نسلی میان والدین و فرزندان شده است چون والدین با بازی رایانه ای آشنا نبوده و در مقابل؛ آشنایی کودکان و به‌خصوص نسل جوان با مبحث بازی‌های رایانه ای بسیار زیاد است که همین موضوع موجب شده تا والدین و کودکان دچار مشکل عدم درک یکدیگر شوند.
خرید ۸۰ درصد از بازی‌های رایانه ای با نظارت و انتخاب والدین برای کودکان در کشورهای اروپایی
متأسفانه در حال حاضر در کشور ما خیلی از بازی‌های توسط خود کودکان انتخاب و خریداری می‌شوند این در حالی است که در کشورهای اروپایی که خود تولیدکنندگان این محصولات هستند بیش از ۸۰ درصد از بازی‌ها با نظارت والدین برای کودکان انتخاب و خریداری می شوند.
وسائل ـ با توجه به تجربه‌ای که حضرتعالی در زمینه شناخت بازی‌های رایانه ای و اثرات آن دارید به نظر شما نگرش فقهی حوزه های علمیه باید به این رسانه قوی و اثر گذار چگونه باشد؟
بازی نامه نویسی با رویکرد فقهی و با توجه به منابع غنی اسلام مهم‌ترین رسالت فقهی حوزه در برابر رسانه بازی است/ عنصر جادو از عناصر فراگیر و غیر شرعی در بازی‌های رایانه ای است
به عقیده من به عنوان کارشناس این عرصه، حوزه های علمیه و طلاب باید در ابتدا از بازی نامه نویسی شروع کنند و باید بازی نامه نویسی را به صورت تخصصی در حوزه ها تدریس کنند و کسانی که نسبت به فرهنگ و محتوای فرهنگ اسلامی آشنا هستند باید وارد عرصه شده و در قالب بازی نامه نویسی؛ آن هم‌بازی های نقش محور( به علت محتوای قوی بازی‌های نقش محور حتی اگر با تکنیک پیشرفته ای هم ساخته نشده باشند برای کودک جذاب بوده و قابلیت رقابت با بازی‌های غربی را دارند) و استراتژیک و راهبردی که حمل پیام سنگین تری دارند باید موارد جذاب زیادی از بازی نامه‌های مذهبی و ارزشی توسط حوزه های علمیه تولید شده و همچنین باید تعامل خوبی میان تیم فنی باز ساز و فضلای حوزه های علمیه صورت گیرد و در اینجا منظور از تعامل این نیست که حوزه های علمیه خود وارد ساخت و عرصه های فنی تولید بازی شوند بلکه منظور این است که به تولید محتوا در این عرصه پرداخته و تیم های فنی را با تولید بازی نامه‌های قوی مذهبی همراهی و یاری کنند تا به سمت بیراهه نرفته و از خطوط قرمز ما تجاوز نکند؛ زیرا برای نمونه در خیلی از بازی های جادو و مجیک نقش اصلی را بازی می‌کند در حالی که در شرع مقدس اسلام هیچ اعتقادی به جادو نبوده و جادو و جادوگری از نظر شرعی حرمت داشته و یک امر منفی است در حالی که ممکن است بسیاری از سازندگان بازی در کشور ما از روی ناآگاهی به سراغ عناصری از این قبیل بروند و لازم است که حوزه های علمیه تیم های قوی را در عرصه تولید بازی رایانه ای شناسایی کرده و با تولید بازی نامه و هدایت فقهی آن‌ها مانع بروز بعضی از عناصر منفی از نظر شرعی در بازی‌های رایانه ای شوند و به عبارت دیگر عنصر شناسی بازی‌های رایانه ای با رویکرد فقهی از اولویت های مهم و ضروری عرصه فرهنگ بازی‌های راینه ای توسط حوزه های علمیه و طلاب است./836/د102/ل